เสียงฆ้องที่ดังครึกครื้นในบ้านกลางของชุมชน บวนกี เมืองบวนมาถวด จังหวัดดั๊กลัก เป็นสัญญาณบอกว่าการเตรียมความพร้อมให้แก่งานเซ่นไหว้เทพแห่งท่าน้ำเสร็จเรียบร้อยและให้ทุกคนมาร่วมงานกันเพื่อเริ่มดำเนินพิธีอย่างเป็นทางการ ผู้ใหญ่บ้าน อีบางบียา เผยว่า งานนี้จะจัดขึ้นในช่วงเดือนสามตามจันทรคติ ซึ่งจะจัดพิธีเซ่นไหว้ใหญ่ทั้งหมู่บ้านเพื่อขอบคุณเทพแห่งสายน้ำที่คอยดูแลให้แหล่งน้ำของเราไม่มีวันแห้งขอด ชาวบ้านมีน้ำที่ใสสะอาดใช้ตลอดปี ฝนฟ้าก็ตกต้องตามฤดูกาลช่วยให้การเก็บเกี่ยวได้ผลและชาวบ้านมีความอิ่มหนำผาสุก
“นี่เป็นประเพณีที่ดีงามของชาวเอเดที่ได้รับการสืบทอดและปฏิบัติมาแต่เดิมนาน พิธีนี้จะจัดขึ้นทุกปีเพื่อสร้างบรรยากาศที่ชื่นมื่นให้แก่ชุมชนรวมทั้งเป็นการส่งเสริมให้ทุกคนตระหนักถึงเอกลักษณ์วัฒนธรรมเพื่อร่วมกันอนุรักษ์สิ่งที่งดงาม นี่ยังเป็นโอกาสให้ชาวบ้านได้พบปะสังสรรค์กันอย่างสนุกสนานเพื่อแลกเปลี่ยนเรื่องชีวิตเรื่องการผลิตและกระชับความสัมพันธ์ให้แน่นแฟ้นมากขึ้น”
ตามประเพณี เมื่อต้องการจัดตั้งชุมชนใหม่ ผู้นำชุมชนซึ่งมักจะเป็นสตรีพร้อมพี่น้องที่เป็นผู้ชายจะจัดพิธีเซ่นไหว้ขออนุญาตจากบรรพบุรุษและเทพแห่งป่าเขาทั้งหลายให้ประทานพรในการไปหาท่าน้ำใหม่ ซึ่งหากใครหาได้ก็จะได้รับการยกย่องให้เป็นเจ้าของท่าน้ำและหลังจากที่มีการตั้งชุมชนใหม่แล้วผู้ที่เป็นเจ้าของท่าน้ำก็จะเป็นประธานจัดพิธีเซ่นไหว้เทพแห่งท่าน้ำทุกปี นาง เฮอ โรล เฮอ เดิกค์ เจ้าของท่าน้ำบวนกีเผยว่า ปัจจุบันนี้การจัดงานเซ่นไหว้จะเล็กหรือใหญ่ก็ขึ้นอยู่กับฐานะทางเศรษฐกิจของเจ้าของท่าน้ำและชาวบ้านในชุมชน ถ้าไม่สามารถจัดทุกปีก็อาจจะจัดปีเว้นปีหรือสองปีจัดครั้งหนึ่งก็ได้
“ที่บวนกีของเรา ตระกูลเฮอเดิกค์เป็นผู้ดูแลการจัดงานเซ่นไหว้เทพแห่งท่าน้ำมาแต่เนิ่นนานและจะจัดขึ้น2ปีครั้ง ซึ่งความหมายของงานคือเพื่อขอพรให้ชาวบ้านอยู่ดีกินดี ชีวิตมีความผาสุก การผลิตได้ผลดี ส่วนสำหรับตระกูลที่ดูแลท่าน้ำนั้นถ้าปฏิบัติหน้าที่ด้านความเลื่อมใสของตนได้ดีก็จะได้พรให้ทุกคนในตระกูลมีความแข็งแรง ลูกหลานทำมาค้าขึ้น”
 หมอผีทำพิธี |
เพื่อเตรียมให้แก่พิธีเซ่นไหว้สำคัญนี้ ก่อนอื่นผู้ใหญ่บ้านและผู้ดูแลท่าน้ำต้องปรึกษาหารือกับชาวบ้านเพื่อแบ่งหน้าที่ให้แก่หนุ่มสาวในการทำความสะอาดท่าน้ำและบริเวณโดยรอบ นอกจากนี้แล้วแต่ฐานะของแต่ละครอบครัวชาวบ้านจะสมทบข้าวของต่างๆสำหรับการจัดงาน ถ้ามีฐานะก็สบทบเงินทอง สิ่งของหรือไม่ก็ร่วมแรงเตรียมงานต่างๆ
พิธีเซ่นไหว้แบ่งเป็น3ส่วนคือ การเซ่นไหว้เชิญบรรพบุรุษมาร่วมงาน พิธีเซ่นไหว้ต้นน้ำและเซ่นไหว้ขอพรให้เจ้าของท่าน้ำมีสุขภาพแข็งแรง แต่ละส่วนจะมีเครื่องเซ่นไหว้ที่แตกต่างกันซึ่งอาจจะเป็นไก่1ตัว หมู1ตัวและเหล้า1ไห เมื่อเริ่มพิธีหมอผีจะรายงานให้บรรพบุรุษรับทราบเพื่อเชิญกลับมาร่วมพิธีสำคัญนี้กับคนในชุมชน ต่อจากนั้นทุกคนจะมาทำพิธีไหว้เทพแห่งน้ำที่ท่าน้ำ และสตรีมีหน้าที่เอาน้ำจากท่ามาใส่ในไหเหล้าเพื่อให้ทุกคนร่วมดื่มฉลองหลังจากที่พิธีเซ่นไหว้เสร็จสิ้นลงและทุกคนจะเข้าร่วมกิจกรรมรื่นเริงต่างๆ คุณเฮอซูจูเอ เฮอเดิกค์ ชาวบ้าน บวนกีเผยว่า
“นี่เป็นครั้งที่3ที่หมู่บ้านของเราจัดงานนี้ และเป็นหนึ่งในชุมชนไม่กี่แห่งในท้องถิ่นที่ยังคงอนุรักษ์และปฏิบัติประเพณีนี้ ซึ่งช่วยให้คนรุ่นใหม่อย่างเรามีความรู้และเข้าใจในวัฒนธรรมพื้นเมืองมากขึ้น แม้ชีวิตสมัยนี้ได้พัฒนาทันสมัยมากแต่เราต้องพยายามผสมผสานพร้อมอนุรักษ์สิ่งที่ดีงามของวัฒนธรรมพื้นเมืองเอาไว้”
ปัจจุบันนี้แม้การจัดงานเซ่นไหว้เทพแห่งท่าน้ำได้รับการปรับปรุงให้สอดคล้องกับเงื่อนไขทางเศรษฐกิจและการพัฒนาของสังคมแต่สิ่งที่ถือเป็นเอกลักษณ์โดดเด่นของงานยังคงได้รับการรักษาเอาไว้อย่างสมบูรณ์ โดยพิธีนี้ไม่เพียงแต่มีความหมายด้านความเลื่อมใสเท่านั้นหากยังเป็นการย้ำเตือนให้ชาวบ้านตระหนักถึงหน้าที่ความรับผิดชอบในการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม ปกป้องป่าเขาและแหล่งน้ำให้คงอยู่อย่างสมบูรณ์เหมือนปกป้องสมบัติของชุมชน.