អ្នកភូមិអេដេកំពុងរស់នៅប្រចាំថ្ងៃនៅមុខផ្ទះវែង (រូបថត៖ Lam Thanh/VOV4)

នៅថ្ងៃឡើងទៅផ្ទះថ្មី ផ្ទះវែងប្រពៃណីមួយនៅក្នុងភូមិគួកកាប  សង្កាត់ តឹន ឡឹប  ក្រុមគ្រួសាររបស់លោក អី យៀន បានរៀបចំពិធីសែនអំណរមួយ ដោយមានគ្រឿងដង្វាយជាជ្រូកឈ្មោលមួយក្បាល និងស្រាអង្ករចំនួន ៥ ពាង។ យោងតាមគ្រូធ្មប់ អៃទី នៅក្នុងភូមិគួកកាប ការសាងសង់ផ្ទះវែងមិនមែនគ្រាន់តែជាការចាប់ផ្តើម និងបញ្ចប់នោះទេ ប៉ុន្តែសំខាន់ជាងនេះទៅទៀត គឺជាពិធីមួយ ដែលភ្ជាប់មនុស្ស ព្រះ និងភូមិ។ ក្នុងអំឡុងពេលរៀបចំពិធី សំឡេងគងឃ្មោះបានបន្លឺឡើង ពរជ័យបានរីករាលដាល សហគមន៍បានចូលរួមដោយភាពរីករាយ។

“សម្រាប់ជនជាតិអេដេ នៅពេលសាងសង់ផ្ទះវែងថ្មី ផ្ទះធំបែបនេះ ពួកគេត្រូវតែធ្វើតាមពិធីប្រពៃណី ធ្វើពិធីថ្លែងអំណរគុណដល់ព្រះ ចម្អិនអាហារដើម្បីអញ្ជើញអ្នកជិតខាងឱ្យចូលរួមក្នុងភាពរីករាយ។ មនុស្សបុរាណជឿថា ការធ្វើដូច្នេះនឹងត្រូវបានប្រទានពរពីព្រះ នាំមកនូវសុខភាព និងវិបុលភាពដល់ការរកស៊ី រដូវអំណៅយផល”។

ម្ចាស់ផ្ទះ លោក យ យ៉េន ម៉ុល (អាម៉ា ហឿង) បាននិយាយថា គ្រួសាររបស់លោកមានផ្ទះរឹងមាំរួចហើយ ប៉ុន្តែនៅតែសម្រេចចិត្តសាងសង់ផ្ទះវែងប្រពៃណីដែលមានដំបូលដែក កម្រាលឈើ និងជញ្ជាំង និងផ្នែកខាងក្នុងដែលស៊ីសង្វាក់គ្នាដូចជា កៅអីក្វាង ឃ្មោះ ស្គរ និងចើងរកានកម្តៅ។ លោក យ យ៉េន បានចែករំលែកថា នេះមិនត្រឹមតែជាកន្លែងរស់នៅ និងជាកន្លែងសម្រាប់ចងចាំអតីតកាលប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែក៏ជាការប្តេជ្ញាចិត្តក្នុងការរក្សាតម្លៃប្រពៃណី ដោយបន្តវាទៅមនុស្សជំនាន់ក្រោយផងដែរ៖

“យើងមិនដែលបោះបង់ចោលផ្ទះវែងទេ យើងមិនអាចបោះបង់ចោលទំនៀមទម្លាប់ និងការអនុវត្តរបស់យើងបានទេ។ ឪពុករបស់ខ្ញុំធ្លាប់និយាយថា ខ្ញុំមិនគួរបោះបង់ចោលផ្ទះវែងទេ ព្រោះវាជាទំនៀមទម្លាប់ និងការអនុវត្តរបស់យើង យើងត្រូវតែព្យាយាមឱ្យអស់ពីសមត្ថភាពដើម្បីធ្វើឲ្យបាន។ ជីដូនរបស់ខ្ញុំក៏និយាយដូចគ្នាដែរ ដូច្នេះខ្ញុំតែងតែព្យាយាមប្រមូល និងសន្សំរយៈពេល ៣ ឆ្នាំសម្រាប់សាងសង់ផ្ទះវែង ដើម្បីថែរក្សាទំនៀមទម្លាប់របស់ជនជាតិខ្លួន”។    

ក្នុងជីវភាពរស់នៅរបស់ជនជាតិអេដេ មានពិធីជាច្រើនដូចជា៖ ពិធីផ្លុំត្រចៀក ពិធីគោរពបូជាសុខភាព ពិធីអំណរស្រូវថ្មីជាដើម។ ពិធីទាំងនេះពិតជាមានព្រលឹង ភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងជាមួយព្រះនៅពេលដែលប្រារព្ធឡើងនៅក្នុងផ្ទះវែង បញ្ជូនដោយស្រា និងអមជាមួយសំឡេងគង។ នៅពេលណាដែលមានពិធីណាមួយកើតឡើង ទាំងម្ចាស់ផ្ទះ និងភ្ញៀវនឹងប្រមូលផ្តុំគ្នានៅជុំវិញពាងស្រា ស្តាប់សំឡេងគងបន្លឺឡើង។ យោងតាមលោក Y Ring Adrông នៅក្នុងភូមិ Tring ១ សង្កាត់ Buon Ho សំឡេងគងបន្លឺឡើងនៅក្នុងផ្ទះវែង ដែលធ្វើឱ្យពិធីទាំងនោះពិសិដ្ឋ សូម្បីតែជាមួយនឹងគ្រឿងបូជាសាមញ្ញៗក៏ដោយ។

កាលពីមុន ផ្ទះវែងគឺជាលំនៅដ្ឋាន និងជាកន្លែងរស់នៅរបស់គ្រួសារអេដេ ដែលមានមនុស្សជំនាន់ជាច្រើនរស់នៅជាមួយគ្នា។ ដូច្នេះ ដើម្បីសាងសង់ផ្ទះវែង ការចូលរួមពីមនុស្សជាច្រើនគឺត្រូវការ ជួនកាលត្រូវប្រមូលផ្តុំសមាជិកជាច្រើននៃភូមិ។ ចាប់ពីការកាត់ឈើ ដំបូល រហូតដល់ការចម្អិនអាហារ សហគមន៍ទាំងមូលចូលរួមដៃគ្នា បង្កើតស្មារតីសាមគ្គីភាពដ៏រឹងមាំ។ អ្នកស្រី H Ngui Kbuôr នៅភូមិ គួរកាប់ សង្កាត់ ទិន ឡឹបបាននិយាយថា៖ សម្រាប់ជនជាតិ Ede ការសាងសង់ផ្ទះគឺជាកិច្ចការគ្រួសារ ប៉ុន្តែការបង្ហើយផ្ទះគឺជាកិច្ចការរបស់ភូមិទាំងមូល៖

“ទំនៀមទម្លាប់របស់ជនជាតិ Ede ពីដូនតាបន្សល់ទុកមក នៅពេលដែលមនុស្សសាងសង់ផ្ទះថ្មី ត្រូវតែភ្ជាប់ទៅនឹងភូមិ។ អ្នកជិតខាងដែលរស់នៅក្បែរនោះនឹងមកជួបជុំគ្នាដើម្បីជួយគ្នាទៅវិញទៅមក ចម្អិនអាហារជាមួយគ្នា បង្កើតបរិយាកាសអ៊ូអរ នាំចំណងគ្រួសារឱ្យកាន់តែជិតស្និទ្ធ និងអ្នកជិតខាងឱ្យកាន់តែជិតស្និទ្ធផងដែរ”។

បច្ចុប្បន្ន ខេត្តដាក់ឡាក់ទាំងមូលមានផ្ទះវែងប្រហែល ៥.៦០០ ខ្នងដែលត្រូវបានថែរក្សា និងជួសជុលឡើងវិញ។ នៅក្នុងភូមិជាច្រើន ការជួសជុល និងការផ្សព្វផ្សាយផ្ទះវែងត្រូវបានផ្សារភ្ជាប់ជាមួយនឹងទេសចរណ៍សហគមន៍។ ផ្ទះវែងបានក្លាយជាកន្លែងសម្រាប់សកម្មភាព ដោយណែនាំវប្បធម៌អេដេដល់ភ្ញៀវទេសចរក្នុងស្រុក និងបរទេស។ អ្នកស្រី ហ ងឺ ម៉្លូ (អាមី វ៉) នៅភូមិទ្រីង ១ សង្កាត់ប៊ុយនហូ បានចែករំលែកថា ក្រុមគ្រួសាររបស់ខ្លួនបានជួសជុលផ្ទះវែងប្រពៃណី កែលម្អរចនាសម្ព័ន្ធមួយចំនួនក្នុងទិសដៅទំនើបជាងមុន ដើម្បីអាចស្វាគមន៍ភ្ញៀវ និងបម្រើទេសចរណ៍៖  

“របៀបធ្វើឱ្យមានភាពកក់ក្តៅក្នុងរដូវរងា ត្រជាក់ក្នុងរដូវក្តៅ ទីធ្លាមានខ្យល់ចេញចូលល្អ ស្អាត និងស្រស់ស្អាតជាងមុន។ ទោះបីជាខ្ញុំមានផ្ទះក៏ដោយ ខ្ញុំនៅតែរស់នៅក្នុងផ្ទះវែង ព្រោះខ្ញុំចង់ថែរក្សាផ្ទះវែងដោយមានភាពកក់ក្តៅបន្តិច មិនមែនត្រជាក់ទេ ដូច្នេះនៅពេលយប់ ខ្ញុំ និងស្វាមីនៅតែគេងក្នុងផ្ទះវែង"។

នៅក្នុងផ្ទះវែងរបស់ជនជាតិអេដេឥឡូវនេះ ចង្វាក់គង ចម្រៀង និងរបាំនីមួយៗបានវិលត្រឡប់មកវិញបន្តិចម្តងៗជាមួយនឹងវិធីសាស្រ្តថ្មីជាងមុន មិនត្រឹមតែរំលឹកពីប្រភពដើម អតីតកាលប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងរំលឹកពីបំណងប្រាថ្នាចង់ថែរក្សាព្រលឹងជាតិសម្រាប់យុវជនជំនាន់ក្រោយនៅក្នុងជីវិតសម័យទំនើបផងដែរ។ ដោយហេតុនេះ ការថែរក្សា និងលើកកម្ពស់តម្លៃនៃផ្ទះវែងមិនត្រឹមតែថែរក្សាសំណង់ប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងថែរក្សាអត្តសញ្ញាណ ថែរក្សាព្រលឹងនៃគងនៅក្នុងភូមិនីមួយៗផងដែរ៕