Theo Thiếu tướng, PGS. Lê Văn Cương, nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu chiến lược Công an, dấu ấn quan trọng nhất của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng trên mặt trận ngoại giao là việc xây dựng và mở rộng các mối quan hệ của Việt Nam với các quốc gia khác, đặc biệt là quan hệ với ba cường quốc: Trung Quốc, Nga và Mỹ.
Thắt chặt quan hệ với tam giác ngoại giao này giúp Việt Nam có điều kiện hội nhập sâu hơn vào môi trường quốc tế, để làm bạn với các đối tác khắp năm châu, thực hiện đúng nguyên lý kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại.
Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng khẳng định “đất nước ta chưa bao giờ có được tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay’”.
Thiếu tướng Lê Văn Cương nhận định, việc nâng cấp quan hệ ngoại giao Việt-Mỹ lên Đối tác chiến lược toàn diện vào tháng 9/2023 “là một bước ngoặt lớn, là một bước đi cân não tại thời điểm cuộc xung đột Nga-Ukraine đang diễn phức tạp, ghi dấu ấn của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng”, ông Lê Văn Cương.
Ông Lê Văn Cương cho rằng, việc nâng cấp quan hệ Việt-Mỹ tiềm ẩn nhiều thử thách, nhưng Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã phân tích tình hình quốc tế và khu vực, xác định thời cơ và cơ hội lớn hơn thách thức để đưa ra quyết định mang tính bước ngoặt, tạo thế cân bằng ngoại giao cho Việt Nam.
Kể từ khi bình thường hóa quan hệ với Mỹ vào năm 1995, Việt Nam đã đón tiếp 5 Tổng thống Mỹ đến thăm, bao gồm Tổng thống Bill Clinton năm 2000, Tổng thống George Bush năm 2006, Tổng thống Barack Obama năm 2016, Donald Trump vào các năm 2017 và 2019 và gần đây nhất là Tổng thống Joe Biden, năm 2023. Như vậy, tất cả các Tổng thống Mỹ từ thời điểm sau 1995 đều tới thăm Việt Nam, một điều hiếm gặp đối với một quốc gia không được coi là “đồng minh” của Mỹ.
Bốn Tổng thống đầu tiên sang thăm Việt Nam theo lời mời của Chủ tịch nước Việt Nam, riêng Tổng thống Biden sang thăm Việt Nam theo lời mời của Tổng Bí thư Đảng Cộng Sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng. Đây là điểm rất đặc biệt trong quan hệ ngoại giao Việt – Mỹ nói riêng và quan hệ song phương trên trường quốc tế nói chung.
Trở lại năm 2015, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng từng có chuyến thăm Mỹ theo lời mời của Tổng thống Mỹ lúc bây giờ, ông Obama.
Theo ông Lê Văn Cương, đây là lần đầu tiên người đứng đầu Nhà Trắng đưa ra lời mời đối với lãnh đạo một đảng chính trị nước ngoài. Điều này cho thấy Mỹ đánh giá cao vai trò của Việt Nam trong khu vực, và đổi lại, Việt Nam cũng đánh giá cao vai trò của Mỹ trong quan hệ song phương giữa hai nước.
Thiếu tướng Lê Văn Cương đánh giá, việc nâng cấp quan hệ Việt – Mỹ là dấu ấn quan trọng nhất mà Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng để lại cho Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam. Đây cũng là thành tựu đối ngoại chói lọi nhất của ngoại giao Việt Nam dưới thời đồng chí Nguyễn Phú Trọng làm Tổng Bí thư.
Nói về Trung Quốc – nước láng giềng có chung biên giới phía Bắc với Việt Nam, ông Lê Văn Cương nhận định rằng: “Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã hết sức mềm dẻo, linh hoạt về sách lược ngoại giao, đặc biệt trong việc giải quyết những bất đồng trên Biển Đông”.
Trong chuyến thăm Cấp nhà nước hồi năm 2011, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Trung Quốc lúc bấy giờ là Hồ Cẩm Đào đã ký thỏa thuận nguyên tắc giải quyết vấn đề trên biển gồm 6 điểm, trong đó có việc thiết lập đường dây nóng cấp chính phủ để kịp thời trao đổi và xử lý thông tin.
Không chỉ với các nước lớn, đối với các cường quốc khu vực, Việt Nam dưới thời kỳ lãnh đạo của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cũng để lại rất nhiều dấu ấn ngoại giao rõ nét. Kể từ khi Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đảm nhiệm cương vị người đứng đầu Đảng vào năm 2011, Việt Nam đã nâng cấp quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện với 6 quốc gia gồm Nga, Ấn Độ, Hàn Quốc, Mỹ, Nhật Bản và Australia. Ngoài ra, chúng ta cũng xây đắp mối quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện được thiết lập năm 2008 với Trung Quốc.
Đối với các nước láng giềng và ASEAN, Việt Nam luôn là một người bạn, một đối tác có trách nhiệm. Tiếng nói và vị thế của Việt Nam tại ASEAN ngày càng tăng dưới sự lãnh đạo của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng.
Thiếu tướng Lê Văn Cương cho biết, đường lối “ngoại giao cây tre” lần đầu tiên được Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nêu ra cách đây 3 năm. Đường lối “ngoại giao cây tre” gắn liền với chiều dài lịch sử của dân tộc, qua 17 cuộc đấu tranh bảo vệ chủ quyền dân tộc và đánh đuổi quân xâm lược dưới các triều đại phong kiến.
Trong các năm 2023-2024, nguyên thủ của 3 cường quốc lớn là Mỹ, Trung Quốc, Nga lần lượt có các chuyến thăm Cấp nhà nước tới Việt Nam và tăng cường quan hệ ngoại giao với Việt Nam. Thiếu tướng Lê Văn Cương nhận định rằng, điều này chứng tỏ ba quốc gia đều đánh giá vị thế của Việt Nam về an ninh, kinh tế và chính trị... đã tăng cao trên trường quốc tế. Đây cũng là minh chứng cho thấy, Việt Nam đã thực hiện tốt đường lối “ngoại giao cây tre”.
Trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, Chủ tịch Hồ Chí Minh không sử dụng cụm từ “tiêu diệt”, mà thay vào đó nêu khẩu hiệu “đánh cho Mỹ cút, đánh cho Nguỵ nhào”, để chừa đường lui cho đối phương, đồng thời mở đường bang giao sau khi chiến tranh qua đi. Đường lối ngoại giao này thể hiện tinh thần nhân ái, bao dung của nhân dân ta, đúng với tinh thần “dĩ bất biến, ứng vạn biến” (lấy những gì không thay đổi để ứng phó với những điều dễ thay đổi) mà Bác từng nói.
“Tư tưởng “dĩ bất biến, ứng vạn biến” của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong kháng chiến đã được Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng khái quát thành đường lối “ngoại giao cây tre. Gốc tre tượng trưng cho lợi ích quốc gia, bám chắc vào lòng đất, không đổ gãy trong giông bão, ứng với vế đầu “dĩ bất biến”. Trong khi đó, ngọn tre mềm dẻo, linh hoạt, thể hiện tinh thần ngoại giao “ứng vạn biến” của nhân dân ta”, Thiếu tướng Lê Văn Cương nói.
Trong bối cảnh quốc tế và khu vực có nhiều biến động phức tạp, tư tưởng ngoại giao của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã trở thành ngọn đèn soi sáng cho Đảng và Nhà nước tiếp tục chèo lái con thuyền Việt Nam trên trường quốc tế. Đường lối “ngoại giao cây tre” là sự tổng kết xuyên suốt lịch sử, đồng thời cũng là di sản to lớn mà Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã để lại cho đất nước và con người Việt Nam.
Nội dung: Diệp Thảo – Trung Hiếu/VOV.VN
Trình bày: Kiều Anh