(VOV5) - Những cuộc đấu khẩu quyết liệt, những động thái triển khai quân sự rầm rộ của các quốc gia trong khu vực là những nhân tố khiến cho Đông Bắc Á trở thành khu vực tiểm ẩn những nguy cơ xung đột cao nhất trên thế giới trong năm 2013.

 

Hòn đảo tranh chấp Senkaku/Điếu Ngư là tâm điểm của nhiều bất đồng trong quan hệ giữa nhiều nước trong khu vực Đông Bắc Á (Ảnh AP)

Khu vực Đông Bắc Á bước vào năm 2013 với những hy vọng mới khi một thế hệ lãnh đạo mới lên cầm quyền. Thế nhưng, trái với mong đợi, các cuộc khẩu chiến giữa Trung Quốc – Hàn Quốc – Nhật Bản tiếp tục gia tăng bởi những bất đồng đối với những vấn đề thuộc về lịch sử và đặc biệt là những tranh chấp trên biển Hoa Đông.

 

Bất ổn gia tăng

Nếu sự lạnh nhạt ngoại giao giữa Hàn Quốc và Nhật Bản bắt đầu lan rộng kể từ chuyến thăm quần đảo tranh chấp Dokdo (phía Nhật Bản gọi là Takeshima) của cựu Tổng thống Hàn Quốc Lee Myung-bak hồi tháng 8 năm ngoái thì “cuộc đổ bộ” của các nhà hoạt động Trung Quốc lên quần đảo tranh chấp Điếu Ngư/Senkaku và việc Nhật Bản tuyên bố quốc hữu hóa 3 trong số 5 đảo thuộc quần đảo này, đã khiến cho căng thẳng Trung -Nhật như gần chạm tới “ranh giới đỏ”. Kể từ sau đó, bất chấp các nỗ lực của cả hai bên và cộng đồng quốc tế, quan hệ Nhật-Trung vẫn không được cải thiện. Trung Quốc vẫn thường xuyên cử các tàu thuyền và máy bay xâm nhập vùng biển và vùng trời quanh quần đảo mà Nhật Bản đang quản lý. Điều này đã dẫn tới các cuộc khẩu chiến giữa các nhà ngoại giao và giới chức hai nước.

 

Không chỉ dừng lại ở đấu khẩu, tranh chấp trên biển Hoa Đông vào những tháng cuối năm 2013 đã có chiều hướng “nhuốm mầu” quân sự. Cảnh đối đầu giữa các tàu tuần duyên của Nhật và tàu cá của Trung Quốc cũng thường thấy. Đáp trả việc các tàu cá Trung Quốc, Hồng kông, Đài Loan (Trung Quốc) trống dong cờ mở kéo đến quần đảo Điếu Ngư/Senkaku, lực lượng Bảo vệ bờ biển Nhật Bản cũng luôn trực chiến 24/24 giờ để “nghênh đón”. Đặc biệt, càng về cuối năm, quan hệ Trung-Nhật càng tiến gần hơn tới “điểm chết” khi Chính phủ Nhật Bản thông qua kế hoạch bắn hạ bất cứ máy bay không người lái nào dám lờ đi các cảnh báo phải rời khỏi không phận của Tokyo, trong khi Trung Quốc bất ngờ tuyên bố thiết lập Vùng nhận dạng phòng không (ADIZ) gây tranh cãi trên biển Hoa Đông. Vùng nhận dạng phòng không trên biển Hoa Đông mới đây của Trung Quốc bao trùm không chỉ quần đảo Senkaku/Điếu Ngư mà còn cả bãi đá ngầm Ieodo/Tô Nham Tiêu mà Hàn Quốc đang kiểm soát và một phần không phận xung quanh đảo Jeju. Điều này làm dấy lên những lo ngại về cuộc khẩu chiến tay ba Trung Quốc – Hàn Quốc - Nhật Bản về tranh chấp trên biển sẽ còn gia tăng trong thời gian tới.

 

Chạy đua vũ trang

 

Căng thẳng leo thang khiến một số nước tích cực tăng cường tiềm lực quân sự, tăng ngân sách quốc phòng. Giữa tháng 12/2013, Chính phủ Nhật Bản đã thông qua chiến lược an ninh quốc gia mới, theo đó, Tokyo sẽ chi khoảng 24.700 tỷ yên (tương đương 240 tỷ USD) cho ngân sách quốc phòng giai đoạn 2014-2019. Ngoài việc mua sắm vũ khí mới, số tiền nói trên còn được dùng vào việc thành lập đơn vị đổ bộ có khả năng tác chiến, giám sát và phản ứng nhanh trước các biến cố bất ngờ. Đây là lần tăng ngân sách quốc phòng đầu tiên của nước này trong 11 năm qua.

 

Tranh chấp về chủ quyền các đảo ở biển Hoa Đông và biển Nhật Bản vốn là vấn đề từ trong lịch sử giữa nhiều quốc gia có liên quan ở khu vực. Tuy nhiên, cho đến thời điểm này, những căng thẳng bùng phát mạnh mẽ như thời gian qua đều nhằm mục đích tìm kiếm các nguồn khai thác tài nguyên mới, khi các nguồn khác đã dần cạn kiệt. Quan trọng hơn, những tranh chấp về chủ quyền ở Đông Bắc Á không đơn thuần chỉ bắt nguồn từ tầm quan trọng chiến lược của những hòn đảo mà đằng sau đó là những toan tính nhằm “khẳng định vị thế quốc gia”, gia tăng sự đối trọng giữa các nước lớn.

 

Xu thế hòa bình, hợp tác vẫn là chủ đạo

 

Nhìn lại năm qua, những tranh chấp chủ quyền biển đảo ở Đông Bắc Á đã lên đến đỉnh điểm tưởng chừng không thể kiểm soát. Song rất may, khu vực này đã bước sang năm mới trong hòa bình. Dẫu là một nền hòa bình mong manh, nhưng nó cũng cho thấy “đối thoại, hợp tác và phát triển” vẫn là xu thế chủ đạo trong cách hành xử của các nước ở khu vực. Từ Bắc Kinh tới Tokyo và Seoul, tất cả đều tỏ ra thận trọng với nhận thức chung rằng những tranh chấp giữa các nước không thể giải quyết một sớm một chiều, nhất là trong bối cảnh vẫn còn đầy rẫy những khó khăn do khủng hoảng kinh tế, những thách thức từ nội tại đến thách thức toàn cầu… Bởi cho đến lúc này, bản thân các nước ở khu vực Đông Bắc Á cũng hiểu rằng bất cứ một tính toán sai lầm nào có thể dẫn tới việc hủy hoại an ninh và thậm chí là đe dọa đến sự phát triển chung của toàn khu vực Châu Á – Thái Bình Dương.

 

Trong bối cảnh lập trường của các nước ngày càng chồng chéo, khả năng giải quyết dứt điểm những tranh chấp thông qua thương lượng vẫn ở ngoài tầm với. Do đó, Đông Bắc Á giờ đây vẫn phải trông chờ vào những bộ óc biết kiềm chế, nhất là khi mọi dự đoán đều cho rằng năm 2014 tiếp tục là một năm đầy sóng gió với khu vực này./.