Hơn 50 nhà lãnh đạo Châu Âu và Cộng đồng các quốc gia Mỹ Latinh và Caribe ngày 18/7 tiếp tục ngày thứ hai tham dự Hội nghị thượng đỉnh Liên minh châu Âu (EU) và Cộng đồng các quốc gia Mỹ Latinh và Caribe (CELAC), tổ chức từ 17-18/7, tại Brussels (Bỉ). Hội nghị hướng tới mở rộng hợp tác toàn diện và cùng có lợi, trong các lĩnh vực ưu tiên cao, như tài trợ phát triển, chống biến đổi khí hậu, an ninh lương thực và năng lượng tái tạo, đồng thời tạo thêm động lực cho đàm phán giữa EU và Khối thị trường chung Nam Mỹ (MERCOSUR).

Các nhà lãnh đạo Châu Âu và Cộng đồng các quốc gia Mỹ Latinh và Caribe tại Hội nghị thượng đỉnh EU-CELAC, tại Brussels, Bỉ, ngày 17/7/2023. Ảnh: Jean-Christophe Verhaegen/AFP

Châu Âu, Mỹ Latinh và Caribe có mối quan hệ đối tác lâu dài dựa trên các giá trị và cam kết chung về dân chủ, tôn trọng nhân quyền và pháp quyền. Đây là hai khu vực đại diện cho hơn 1/3 số thành viên của Liên hợp quốc và là lực lượng của hệ thống đa phương mạnh mẽ. Hai khu vực cùng chia sẻ tầm nhìn chung về bảo vệ môi trường và hành tinh.

Chia sẻ tầm nhìn chung EU, Mỹ Latinh và Caribe

Ra đời năm 2010, CELAC là khối liên kết gồm 33 quốc gia Mỹ Latinh và Caribe để tăng cường đối thoại chính trị, hội nhập văn hóa, xã hội, cải thiện chất lượng cuộc sống của người dân, kích thích tăng trưởng kinh tế và nâng cao phúc lợi của người dân trong khu vực. Hội nghị thượng đỉnh EU-CELAC lần thứ nhất diễn ra tại Santiago de Chile ( thủ đô của Chile) năm 2013, tập trung vào hợp tác thương mại, thúc đẩy đầu tư chất lượng trong lĩnh vực xã hội và môi trường giữa hai bên. Hội nghị thượng đỉnh lần thứ hai, tại Brussels (Bỉ) vào năm 2015, các nhà lãnh đạo hai bên nhất trí cùng nhau hành động vì một xã hội thịnh vượng, gắn kết và toàn diện hơn.

Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen (phải) và Tổng thống Brazil Lula da Silva (trái) tại trụ sở EU ở Brussels, ngày 17/7/2023. Ảnh: AFP

Sau 8 năm gián đoạn, Hội nghị thượng đỉnh EU-CELAC lần thứ ba này diễn ra trong bối cảnh khu vực Mỹ Latinh và Caribe đang là thị trường mới nổi, thu hút nhiều nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI). Hội nghị được cho là sẽ tạo ra khởi đầu mới cho mối quan hệ giữa hai khu vực dựa trên nền tảng các giá trị chung, bởi Mỹ Latin, Caribe và EU vốn có những điểm tương đồng trong lịch sử và bây giờ là thời điểm thuận lợi để hai bên thúc đẩy hợp tác, cùng phát triển.

Theo đó, Mỹ Latinh và Caribe có nguồn tài nguyên cần thiết cho châu Âu, trong khi khu vực này lại cần ở châu Âu công nghệ, kết quả nghiên cứu và khoa học để khai thác hiệu quả hơn nguồn tài nguyên thiên nhiên sẵn có. Trước thềm Hội nghị thượng đỉnh EU –CELAC lần thứ ba, Ðại diện cấp cao về chính sách an ninh và đối ngoại của EU, ông Josep Borrell, khẳng định EU và CELAC có chung ý chí để cùng nhau hướng tới các mục tiêu trong tương lai. Ông Borrell cũng kêu gọi các nước thành viên của hai khối hỗ trợ lẫn nhau để đối phó với các vấn đề mang tính toàn cầu.

Hướng tới tương lai bền vững

Ủy ban Kinh tế Mỹ Latinh và Caribe (CEPAL) mới đây cho biết, FDI vào khu vực này tăng 55,2% trong năm 2022, lên mức kỷ lục 224,579 tỷ USD. Trong số các nhà đầu tư nước ngoài, EU (không bao gồm Hà Lan và Luxembourg) chiếm 17%. Chỉ riêng trong năm 2022, giá trị thương mại giữa EU, Mỹ Latinh và khu vực Caribe đạt gần 300 tỷ USD. Với vị thế nhà đầu tư nước ngoài hàng đầu tại khu vực Mỹ Latinh và Caribe, EU đang triển khai dự án đầu tư kéo dài tới năm 2027 tại khu vực này, dự kiến trị giá khoảng 10 tỷ euro. Ðây là khoản đầu tư quốc tế nằm trong khuôn khổ chương trình Cổng Toàn cầu (Global Gateway), một sáng kiến của Ủy ban châu Âu (EC), nhằm cung cấp khoảng 300 tỷ euro cho các dự án phát triển bền vững, chủ yếu là chuyển đổi xanh và kỹ thuật số toàn cầu, trong đó có Mỹ Latinh và Caribe.

Theo Chủ tịch EC Ursula von der Leyen, EU sẽ tăng gấp đôi khoản đầu tư vào các dự án vì mục tiêu phát triển bền vững trong khu vực Mỹ Latinh, tập trung hỗ trợ quản lý rừng bền vững, phát triển năng lượng tái tạo, cơ sở hạ tầng năng lượng sạch. Trước tiềm năng hợp tác lớn, Hội nghị thượng đỉnh EU –CELAC lần thứ ba dành phần lớn không gian cho đối thoại vì các mục tiêu phát triển xanh và xác định giải pháp để cùng nhau ứng phó với các thách thức toàn cầu.

Mặc dù thúc đẩy hợp tác là xu hướng chủ đạo trong mối quan hệ giữa EU, Mỹ Latin và khu vực Caribe, nhưng giữa EU và Khối thị trường chung Nam Mỹ (MERCOSUR), khối kinh tế lớn thứ 5 thế giới ở khu vực Mỹ Latinh và Caribe, gồm: Brazil, Argentina, Uruguay, Paraguay, vẫn tồn tại những bất đồng cần hóa giải. Hai bên đã đạt được thỏa thuận khung về Hiệp địnhThương mại tự do (FTA) hồi năm 2019 sau hai thập niên đàm phán khó khăn. Tuy nhiên, văn kiện này đến nay vẫn chưa được phê chuẩn do châu Âu lo ngại về tình trạng tàn phá rừng tại khu vực Amazon. Ngoài ra, một số quốc gia châu Âu có ngành nông nghiệp mạnh, đặc biệt là Pháp, không muốn mở cửa thị trường cho các sản phẩm nông nghiệp từ khối thị trường chung Nam Mỹ. Do đó, một trong những nhiệm vụ quan trọng của Hội nghị thượng đỉnh EU-CELAC là mở đường cho thỏa thuận thương mại tự do EU-MERCOSUR thành hiện thực.

Mặc dù còn tồn tại khác biệt, song các nhà lãnh đạo CELAC và EU vẫn đặt nhiều tin tưởng rằng Hội nghị thượng đỉnh EU-CELAC lần này sẽ có các quyết sách quan trọng để tạo môi trường thuận lợi giúp mở rộng hơn nữa cánh cửa hợp tác giữa hai khu vực, nhằm cùng nhau đối phó với thách thức chung toàn cầu, vì sự phát triển của hai khu vực và trên thế giới.