สถานที่จัดการประชุม COP 29 (Photo: TTXVN)

ตามแผนการ การประชุม COP 29 จัดขึ้น ณ กรุงบากู ประเทศอาเซอร์ไบจาน ในระหว่างวันที่ 11 -22 พฤศจิกายน แต่ก็เหมือนกับการประชุม COP ก่อนหน้านั้น การเจรจาต่างๆในกรอบการประชุม COP 29  ต้องยืดเยื้อต่อไปอีก 2 วันเพื่อบรรลุข้อตกลงเกี่ยวกับการเงินเพื่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศฉบับใหม่

ข้อตกลงที่ขาดความทะเยอทะยาน

เป้าหมายสูงสุดของการประชุม COP 29 คือเพื่อบรรลุข้อตกลงเกี่ยวกับการเงินเพื่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศฉบับใหม่ที่เรียกว่า “เป้าหมายเชิงปริมาณที่เกี่ยวกับการเงินเพื่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศร่วมกันใหม่” หรือ NCQG แทนคำมั่นของประเทศพัฒนาเมื่อปี 2009 ที่จะสมทบเงินจำนวน 1 แสนล้านดอลลาร์สหรัฐต่อปี ซึ่งจะหมดอายุในปลายปีนี้ เพื่อบรรลุข้อตกลงนี้ ฝ่ายต่างๆที่เข้าร่วมการประชุมได้จัดการประชุมหารือต่างๆก่อนและในกรอบการประชุม COP 29  ได้ใช้เวลากว่าครึ่งเพื่อเจรจาเกี่ยวกับปัญหาทางการเงิน  ซึ่งการเจรจาต่างๆส่วนใหญ่ประสบอุปสรรค จนในที่สุดประเทศที่พัฒนาได้ยอมเพิ่มเงินสมทบขึ้นเป็น 3 แสนล้านดอลลาร์สหรัฐต่อปี ซึ่งสูงกว่าจำนวนเงินที่เสนอก่อนหน้านั้นคือ 2 แสนล้านดอลลาร์สหรัฐต่อปี  พร้อมทั้งให้สัญญาว่า จะระดมเงินอีก 1 ล้านล้านดอลลาร์สหรัฐต่อปีจนถึงปี 2035

 แต่ประเทศที่กำลังพัฒนาไม่เห็นด้วยเกี่ยวกับการสมทบเงินจำนวน 3 แสนล้านดอลลาร์สหรัฐต่อปีเพราะถือว่าน้อยกว่าความต้องการ  โดยตัวแทนของอินเดีย ไนจีเรียและคิวบา เห็นว่า จำนวนเงิน 3 แสนล้านดอลลาร์สหรัฐต่อปีเหมือน "เรื่องตลก" ส่วนคำมั่นเกี่ยวกับการสมทบจำนวนเงิน 1.3 ล้านล้านดอลลาร์สหรัฐในปี 2035 เหมือน "ภาพลวงตา"เพราะในจำนวนเงินดังกล่าว มีแค่ 3 แสนล้านดอลลาร์สหรัฐเท่านั้นที่เป็นเงินช่วยเหลือและเงินกู้ด้วยดอกเบี้ยต่ำจากประเทศที่พัฒนา ในการประชุมสุดท้ายเมื่อค่ำมั่นวันที่ 23 พฤศจิกายน  มีบางประเทศโดยเฉพาะประเทศด้อยพัฒนาและประเทศที่เป็นหมู่เกาะระงับการเจรจาเพื่อคัดค้านจำนวนเงินสมทบที่น้อยและการเจรจาที่ขาดความจริงใจของประเทศที่พัฒนา

แต่อย่างไรก็ตาม เพื่อหลีกเลี่ยงไม่ให้การประชุม COP 29 ประสบความล้มเหลว ประเทศเจ้าภาพอาเซอร์ไบจานได้รณรงค์ให้ประเทศต่างๆที่เข้าร่วมการประชุม COP 29 อนุมัติข้อตกลงโดยชี้ให้เห็นว่า ความล้มเหลวของการประชุมจะเป็นการเดินถอยหลังในการรับมือการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศ โดยนาย Simon Stiell เลขาธิการกรอบอนุสัญญาของสหประชาชาติเกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศเห็นว่า ข้อตกลงนี้ อาจไม่เป็นที่พอใจแต่ก็เป็นการค้ำประกันที่จำเป็นให้แก่การรับมือการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศในขณะนี้

“การประชุม COP 29  ต้องแปรคำมั่นต่างๆในการประชุม COP 28 ให้เป็นรูปธรรมเพื่อปกป้องความเจริญรุ่งเรืองของประชาชนและโลก ในการประชุม  COP28 โลกได้เห็นพ้องเพิ่มการใช้พลังงานหมุนเวียนขึ้นเป็น 3 เท่า ส่วนในการประชุม COP 29 พวกเราได้เพิ่มคำมั่นด้านการเงินเพื่อการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศขึ้นเป็น 3 เท่า”

ผลงานที่น่าชื่นชม

นอกจากการบรรลุข้อตกลงการเงินเพื่อสภาพภูมิอากาศฉบับใหม่  COP 29 ยังไม่สามารถบรรลุความก้าวหน้าในอีกหัวข้อใหญ่คือการยุติการใช้พลังงานฟอสซิล ซึ่งเป็นคำมั่นครั้งประวัติศาสตร์ในการประชุม COP 28 เมื่อปีที่แล้ว ณ ประเทศสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ ซึ่งการประชุมหารือเกี่ยวกับการปรับเปลี่ยนด้านพลังงานไม่บรรลุความคืบหน้าใดๆจากกลุ่มประเทศเศรษฐกิจพัฒนาชั้นนำและเพิ่งเกิดใหม่ของโลกหรือ จี 20 เพราะการประชุมสุดยอด จี 20 ณ บราซิล ที่มีขึ้นในระหว่างวันที่ 18 -19 พฤศจิกายนไม่สามารถระบุหัวข้อการยุติการใช้พลังงานฟอสซิลในแถลงการณ์ร่วมได้ การที่ COP 29  ไม่สามารถบรรลุความคืบหน้าในการปรับเปลี่ยนด้านพลังงานทำให้บรรดาผู้เชี่ยวชาญเห็นว่า มีความเป็นไปได้ที่จะไม่สามารถบรรลุเป้าหมายการปรับลดก๊าซเรือนกระจกในอนาคตในสภาวการณ์ที่อุณหภูมิโลกเพิ่มสูงขึ้น

แต่อย่างไรก็ตาม การประชุม COP 29 ยังบรรลุบางผลงานที่น่าชื่นชม โดยก้าวกระโดดที่สำคัญของการประชุม COP 29 คือบรรลุความเห็นพ้องเกี่ยวกับวิธีการดำเนินงานของตลาดคาร์บอน รวมทั้งการแลกเปลี่ยนระหว่างประเทศและกลไกคาร์บอนเครดิต ช่วยสร้างมาตรฐานใหม่ให้แก่ตลาดคาร์บอน แม้ยังคงมีความถกเถียงต่างๆ โดยเฉพาะกลุ่มอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมและองค์กรปกป้องสิทธิและผลประโยชน์ของชุมชนท้องถิ่นแต่การที่ COP 29 อนุมัติข้อกำหนดเกี่ยวกับตลาดคาร์บอนถือว่า เป็นก้าวเดินที่น่าสนใจภายหลังการเจรจาชะงันงันมาเป็นเวลาหลายปี

COP 29 ยังได้แก้ไขปัญหาความโปร่งใสของรายงานสภาพภูมิอากาศผ่านการเสนอเครื่องมือรายงานใหม่ให้แก่กรอบความโปร่งใส   หรือ ETF ของข้อตกลงปารีสเกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศ มีส่วนร่วมผลักดันการปฏิบัตินโยบายด้านสภาพภูมิอากาศและกำหนดความต้องการด้านการเงิน นอกจากนี้ การประชุม COP 29 ได้จัดทำโครงการช่วยเหลือการปฏิบัติแผนการปรับตัวต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศแห่งชาติ หรือ NAPs ให้แก่ประเทศด้อยพัฒนา การประชุม COP 29  ได้ยกระดับเสียงพูดของชุมชนต่างๆและชาวท้องถิ่นเกี่ยวกับปฏิบัติการเพื่อสภาพภูมิอากาศ ยืนยันอีกครั้งถึงความสำคัญของความเสมอภาคทางเพศและส่งเสริมการสอดแทรกปัญหาความเสมอภาคทางเพศในนโยบายด้านสภาพภูมิอากาศ  ในกรอบการประชุม COP 29  นับเป็นครั้งแรกที่เด็กๆเข้าร่วมฟอรั่มสภาพภูมิอากาศที่เยาวชนเป็นผู้นำ โดยย้ำถึงความครอบคลุมและความร่วมมือระหว่างรุ่นต่างๆในปฏิบัติการเพื่อสภาพภูมิอากาศ.