(VOV5) - Nhân kỷ niệm 250 năm ngày sinh và vinh danh Danh nhân văn hóa thế giới - Đại thi hào Nguyễn Du, chiều tối 5/12, Tổng Bí thư Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng, Trưởng đại diện Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hiệp quốc tại Việt Nam Katherine Muller Marin, cùng lãnh đạo Đảng, Nhà nước, các bộ, ban, ngành… dâng hương tưởng niệm tại phần mộ và nhà thờ Đại thi hào Nguyễn Du ở xã Tiên Điền, huyện Nghi Xuân (Hà Tĩnh).
Các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, tỉnh Hà Tĩnh và đại diện UNESCO dâng hương trước ban thờ và phần mộ Đại thi hào Nguyễn Du (Ảnh: Báo Hà Tĩnh)
Nhân dịp này, VOV5 trân trọng trích giới thiệu bài phát biểu của Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng tại Lễ kỷ niệm 250 năm Ngày sinh Đại thi hào Nguyễn Du vào tối 5/12 tại Lễ kỷ niệm cấp quốc gia 250 năm Ngày sinh Đại thi hào Nguyễn Du - Danh nhân văn hóa thế giới (1765 – 2015).
Thưa các vị đại biểu, thưa đồng bào , đồng chí,
Nguyễn Du là nhà thơ thiên tài của dân tộc Việt Nam với tầm vóc và vị thế khó ai sánh nổi. Tên tuổi và sự nghiệp của ông, đặc biệt là tác phẩm Truyện Kiều - đỉnh cao của nền văn học cổ điển nước nhà đã góp phần đưa văn học Việt Nam vượt ra khỏi bờ cõi quốc gia, trở thành một phần của tinh hoa văn hóa nhân loại, ghi dấu ấn của văn học Việt Nam trên thi đàn quốc tế.
Nguyễn Du sinh ra trong một gia đình giàu truyền thống khoa bảng tại kinh thành Thăng Long . Sống trong thời kỳ đầy biến động của lịch sử Việt Nam cuối thời Hậu Lê, đầu thời Nguyễn thế kỷ 18-19, ông là nhân chứng của những thăng trầm, rối ren của đất nước. Bản thân Nguyễn Du đã trải qua “15 năm gió bụi” lưu lạc nơi quê vợ, quê cha, rồi gần 20 năm làm quan bất đắc chí với nhà Nguyễn, chứng kiến biết bao thân phận bị vùi dập, đọa đày đã gieo vào tâm hồn nhà thơ nỗi đau trần thế, lòng xót xa vô hạn đối với những kiếp người đau khổ, phẫn uất trước những cảnh đời ngang trái. T rải qua cuộc sống thăng trầm, bể dâu của thời cuộc, kế thừa truyền thống gia đình và dòng họ, hội tụ tinh hoa văn hóa Hà Tĩnh quê cha và Kinh Bắc quê mẹ. Với tài năng thiên bẩm, Nguyễn Du đã để lại cho hậu thế một di sản văn học vô cùng quý giá. Với hàng trăm tác phẩm của mình, Nguyễn Du đã phác họa, chiêm nghiệm sâu sắc về đời sống xã hội đương thời, xót thương cho những thân phận khổ đau, lên án bất công xã hội, ước mơ giải phóng con người, tiêu biểu như Thanh hiên thi tập, Nam trung tạp ngâm, Bắc hành tạp lục và đỉnh cao là Truyện Kiều , một kiệt tác thơ của mọi thời đại, có tầm ảnh hưởng sâu rộng bởi giá trị tư tưởng cao đẹp và giá trị nghệ thuật đặc sắc của một thiên tiểu thuyết bằng thơ. Truyện Kiều là tác phẩm đạt đến mẫu mực tuyệt vời về sự kết hợp giữa ngôn ngữ bác học với ngôn ngữ bình dân, giữa vẻ đẹp của tiếng Việt và thể thơ lục bát dân tộc, là đỉnh cao của nghệ thuật thi ca. Nguyễn Du chính là người đã kế thừa một cách sáng tạo truyền thống văn hóa tốt đẹp của văn học dân tộc và đã nâng truyền thống ấy lên một cách chói lọi.
Sinh thời, Nguyễn Du từng băn khoăn, tự hỏi:
"Bất tri tam bách dư niên hậu
Thiên hạ hà nhân khấp Tố Như"
(Nghĩa là: Không biết chừng ba trăm năm nữa, thiên hạ có còn ai khóc Tố Như?).
Hơn hai trăm năm mươi năm đi qua, Truyện Kiều và các tác phẩm của ông đã gắn bó với đời sống của nhân dân ta từ Bắc chí Nam, từ thành thị đến nông thôn, vượt qua biên giới đến với kiều bào ta ở xa Tổ quốc và bạn bè quốc tế. Tư tưởng triết học nhân sinh đã đưa tác phẩm của Nguyễn Du vượt qua thời gian, vượt mọi giới hạn của ngôn ngữ, bắt gặp sự chia sẻ, đồng điệu của mọi người. Nhiều câu thơ của Nguyễn Du khái quát thành những triết lý nhân sinh sâu sắc về cuộc đời, về con người, đề cao cái thiện, coi cái thiện là gốc rễ đã lay động trái tim bao thế hệ người Việt Nam, tạo cảm hứng sáng tác cho nhiều tác phẩm thi ca, nhạc họa. Người dân ta, từ trẻ đến già hầu như ai cũng biết đến truyện Kiều, nhiều loại hình như ngâm, vịnh thơ Kiều, ru Kiều, bói Kiều, diễn trò Kiều, lẩy Kiều, tập Kiều... đã trở thành nét văn hóa dân gian trong sáng của Việt Nam.
Nửa thế kỷ trước đây, năm 1965, tại Berlin, Đoàn chủ tịch Hội đồng hòa bình thế giới đã ra quyết định kỷ niệm trọng thể 200 năm Ngày sinh Nguyễn Du với tư cách một danh nhân văn hóa thế giới. Đến nay, Truyện Kiều đã được dịch ra nhiều thứ tiếng trên thế giới, trở thành biểu tượng tinh hoa của văn chương, văn hóa Việt Nam. Nhiều bạn bè quốc tế đến với Việt Nam, hiểu Văn hóa đất nước con người Việt Nam bắt đầu từ sự yêu mến những câu Kiều, Truyện Kiều của Nguyễn Du. Và cũng thật thú vị, trong quan hệ ngoại giao rộng mở, hội nhập quốc tế sâu rộng ngày nay, nhiều nguyên thủ quốc gia khi gặp gỡ giao lưu với Việt Nam đã mượn hình thức lẩy Kiều thể hiện sự hiểu biết, tôn trọng văn hóa, con người Việt Nam, coi văn hóa là cầu nối để xây đắp hòa bình, hữu nghị, hướng tới tương lai.
Chúng ta có thể thấy: Vượt qua thăng trầm lịch sử, Truyện Kiều và Nguyễn Du đã sống một đời sống đích thực trong lòng của nhân dân; trong thời đại Hồ Chí Minh, tên tuổi, di sản của ông không chỉ được người Việt Nam mãi mãi tôn vinh, tự hào, mà còn được bạn bè năm châu biết đến và ngưỡng mộ....