Đây là cơ hội để Việt Nam chứng minh với EC những nỗ lực trong việc thực thi các khuyến nghị mà EC đưa ra để Việt Nam gỡ thẻ phạt (thẻ vàng) đối với quốc gia vi phạm quy định hàng hoá thuỷ sản sau khi nhập khẩu vào thị trường Châu Âu.

Tháng 10/2017, EC đã áp dụng cảnh báo “Thẻ vàng” đối với ngành thủy sản Việt Nam do các vấn đề liên quan đến khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định. Từ đó đến nay, EC đã thực hiện 4 lần kiểm tra và đưa ra những khuyến nghị chính gồm: hoàn thiện khung pháp lý, theo dõi, kiểm tra, kiểm soát hoạt động tàu cá và quản lý đội tàu, tăng cường giám sát hoạt động của tàu cá, quản lý số lượng và công suất đội tàu để đảm bảo khai thác bền vững, chứng nhận sản lượng và truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác đảm bảo tính minh bạch…Lần kiểm tra gần đây nhất diễn ra từ ngày 10 đến 18/10/2023, đoàn thanh tra của EC đã đánh giá cao những nỗ lực của Việt Nam trong việc thực hiện khuyến nghị của EC.

Ngư dân tại huyện đảo Lý Sơn chuẩn bị vươn khơi - Ảnh minh hoạ: VGP/Lưu Hương

Sau lần kiểm tra đó, Ban Bí thư TW Đảng đã ban hành Chỉ thị 32-CT/TW ngày 10/4/2024 về việc tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác chống khai thác IUU và phát triển bền vững ngành thủy sản. Để triển khai Chỉ thị, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 52/NQ-CP, tập trung hoàn thiện pháp luật, kiểm soát chặt chẽ hoạt động tàu cá từ bờ ra biển và tại cảng, truy xuất nguồn gốc thủy sản, cũng như xử lý nghiêm các hành vi vi phạm. Một nhiệm vụ quan trọng khác là khuyến khích hiện đại hóa nghề cá và chuyển đổi sang nuôi trồng thủy sản để giảm phụ thuộc vào khai thác.

Tháng 5/2024, Thủ tướng đã phê duyệt chương trình giảm khai thác, phát triển nuôi biển và chuyển đổi sinh kế bền vững. Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức nhiều đoàn kiểm tra liên ngành ở các tỉnh ven biển để giám sát thực hiện IUU. Bộ cũng yêu cầu các địa phương lắp đặt 100% thiết bị giám sát hành trình (VMS) trên tàu cá.

Các chiến dịch tuyên truyền nâng cao nhận thức ngư dân về luật pháp quốc tế liên quan đến khai thác thủy sản cũng được phát động tại nhiều tỉnh, thành phố. Bộ công an và Bộ quốc phòng tăng cường tuần tra, kiểm soát vùng biển và phối hợp với các địa phương để ngăn chặn tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài. Tại Hội nghị triển khai các nhiệm vụ chống khai thác bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định với lãnh đạo 10 tỉnh, thành ven biển phía Nam (ngày 25/3, tại Kiên Giang), Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp – môi trường Phùng Đức Tiến cho rằng: "Chúng ta đã nỗ lực trong xây dựng văn bản quy phạm pháp luật, trong tổ chức thực hiện. Đến thời điểm này, văn bản quy phạm pháp luật đã đủ điều kiện gỡ thẻ vàng. Hiện nay đang rà soát lại việc tổ chức thực hiện ở các địa phương về quản lý đội tàu cá."

Về phía ngư dân, số đông ngư dân chấp hành tốt chủ trương, biện pháp mà cơ quan chức năng triển khai. Trịnh Minh Thuận, ở thị trấn Trần Đề (Sóc Trăng), chia sẻ: "Đánh bắt thì tôi tuân thủ toạ độ, đảm bảo không vi phạm về chống khai thác IUU, khi sản lượng được chở vào cảng thì mình ghi và nộp lại nhật ký, chúng tôi được thường xuyên tuyên truyền, cái gì mình chưa rõ là mình hỏi."

Những nỗ lực từ chính phủ, bộ, ban ngành cùng ngư dân trong thời gian qua thể hiện quyết tâm của Việt Nam trong việc gỡ bỏ cảnh báo thẻ vàng từ EC, hướng tới phát triển bền vững ngành thủy sản.