(VOV5) - Cách mạng Tháng Tám, Quốc khánh 2/9 với những khoảnh khắc thiêng liêng được nhiều nhạc sĩ lưu lại trong những ca khúc cách mạng nổi tiếng.
Nghe âm thanh bài tại đây qua giọng đọc NSUT Việt Hùng:
Trong dòng chảy của lịch sử âm nhạc Việt Nam, âm nhạc cách mạng có vị trí đặc biệt quan trọng đối với lịch sử dân tộc. Các nhạc sĩ dùng thanh âm, ca từ ghi lại những dấu mốc lịch sử hào hùng, những chặng đường đấu tranh bảo vệ, xây dựng đất nước của dân tộc.
Tháng Tám năm 1945 không khí cách mạng của nhân dân cùng lên giành chính quyền tại Thủ đô Hà Nội và các địa phương trong cả nước vô cùng khẩn trương. Ngày 13/8/1945, Hội nghị toàn quốc của Đảng khai mạc tại Tân Trào (Tuyên Quang) quyết định: Phát động Tổng khởi nghĩa, giành chính quyền trong cả nước. Ngay trong đêm hôm đó, Ủy ban Khởi nghĩa toàn quốc được thành lập và ra Quân lệnh số 1, hạ lệnh Tổng khởi nghĩa. Chỉ trong 15 ngày, hơn 20 triệu nhân dân từ Bắc tới Nam vùng lên tiến hành tổng khởi nghĩa thắng lợi.
 Cố nhạc sĩ Nguyễn Đình Thi (1924-2003). Ảnh: baicadicungnamthang.net |
Ngày 7/9/1945, lần đầu tiên thính giả cả nước được nghe nhạc hiệu của Đài Tiếng nói Việt Nam vang lên. Đó là nhạc của bài hát “Diệt phát xít”, được nhạc sĩ Nguyễn Đình Thi sáng tác đúng vào những ngày mùa Thu lịch sử năm 1945. Đây là tâm sự của nhạc sĩ Nguyễn Đình Thi lúc sinh thời, được ghi lại trong băng ghi âm của Đài Tiếng nói Việt Nam: “Lúc bấy giờ tôi họp hội nghị văn hóa cứu quốc, để viết báo cáo cho Đại hội Tân Trào. Đêm hôm ấy đi về đi xe đạp, đi từ Dục Tú về qua cầu sông Cái, gió lộng. Tự nhiên nghĩ đến đất nước, tự nhiên trong đầu văng vẳng câu "Việt Nam, Việt Nam, Việt Nam"... Thế là câu đầu xuất hiện trong bài "Diệt Phát xít" là mấy câu ấy. Tôi viết rất nhanh bài "Diệt Phát xít". Viết xong tôi chép tay cho một người bạn, chứ không in ở đâu cả. Thế rồi bài hát cứ truyền miệng từ người nọ sang người kia, dần dần lan ra, thành bài hát khởi nghĩa của Hà Nội.”
Bài hát “Mười chín Tháng Tám” được nhạc sĩ Xuân Oanh sáng tác ngay trong lúc ông cùng nhân dân đi biểu tình, nên trong âm hưởng bài hát có bước đi của quần chúng và có tiếng reo vui của quần chúng. Ký ức vẫn còn sống động, vẹn nguyên về ngày 19/8/1945 lịch sử, một bài hát chỉ vọn vẹn 10 câu, giai điệu dễ nhớ, dễ thuộc. Sau đó ít ngày, bài hát được Đài Tiếng nói Việt Nam thu âm và phát sóng cả tuần tiếp đó, vào đúng dịp Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn Độc lập tại Quảng trường Ba Đình ngày 2/9/1945 nên bài hát càng có ý nghĩa sâu sắc.
 Cố nhạc sĩ Xuân Oanh (1923-2010) (Ảnh tư liệu). Nguồn: dangcongsan.vn |
Nhạc sĩ Xuân Oanh, lúc sinh thời, kể lại kỷ niệm này: “Trước đó tôi có ý thức về không khí của ngày khởi nghĩa giành chính quyền sẽ đến, nên trong lòng có ý nảy ra ý viết một bài hát về cách mạng, nhưng cụ thể nó là cái gì thì chưa nghĩ ra được. Tôi là cán bộ của mặt trận Việt Minh cùng với quần chúng đi biểu tình. Bài hát ra đời trong lúc đi biểu tình, vừa đi tôi vừa viết, viết được câu nào thì hát câu đó. Hát được câu nào thì quần chúng hát theo, xong lại viết câu sau, cứ thế, cứ thế, tiếp tục, viết cho đến lúc quần chúng kéo đến Nhà hát Lớn thì bài hát cũng hoàn thành. Bài hát ra đời trong không khí biểu tình, từ không khí biểu tình mà nó đẻ ra bài hát đó, đúng ngày 19/8. Vì thế cho nên có thể cảm thấy trong giai điệu và trong hành khúc đó của quần chúng nó có bước đi của quần chúng và có tiếng reo của quần chúng. Quần chúng được giải phóng, quần chúng đứng lên giành chính quyền. Lời bài hát rất đơn giản “Toàn dân Việt Nam đứng đều lên góp sức một ngày”. Bài hát mô tả ngày Mười chín tháng Tám vừa là ngày lịch sử, vừa là bước chân của quần chúng.”
Cách mạng Tháng Tám, Quốc khánh 2/9 trở thành những ký ức không thể nào quên trong tâm trí của nhiều người dân Việt Nam. Những khoảnh khắc thiêng liêng ấy được nhiều nhạc sĩ lưu lại trong những ca khúc cách mạng nổi tiếng sống mãi cùng lịch sử cách mạng Việt Nam. Các bài hát “Diệt Phát xít” và “Mười chín Tháng Tám” đã, đang và sẽ mãi mãi đi vào lịch sử đấu tranh cách mạng của dân tộc Việt Nam, in sâu vào tâm khảm mỗi người dân Việt Nam.