Kỷ niệm 50 năm thống nhất đất nước tới đây, Thành phố Hồ Chí Minh sẽ thực hiện việc công nhận và tuyên dương các tác phầm văn học - nghệ thuật chất lượng cao trong nửa thế kỷ xây dựng và phát triển Thành phố (30/04/1975 – 30/04/2025).

Hoạt động này thể hiện sự ghi nhận những thành quả sáng tạo của đội ngũ các văn nghệ sỹ, nhạc sỹ, kiến trúc sư... đồng thời động viên khích lệ những người đang hoạt động nghệ thuật cống hiến nhiều hơn nữa cho sự phát triển chung của nền nghệ thuật nước nhà.      

Các tác phẩm văn học – nghệ thuật được lựa chọn đề cử là các sáng tác thuộc 9 lĩnh vực Văn học, Âm nhạc, Sân khấu, Múa, Điện ảnh, Nhiếp ảnh, Mỹ thuật, Kiến trúc, văn học nghệ thuật các dân tộc thiểu số được công bố trong thời gian từ ngày 30/04/1975 đến ngày 31/12/2023.

Các tác phẩm trình kiến trúc được đề cử hầu hết đều là các công trình đang hiện diện trong thành phố rất thuận tiện cho các tập thể cá nhân tới tham quan thưởng lãm. Ví dụ có thể kể đến như: Đền Tưởng niệm Vua Hùng Thành phố Hồ Chí Minh, Nhà hát Hòa Bình (quận 10), Trường THCS Nguyễn Văn Tố, Nhà Thiếu nhi và Quần thể công trình Nhà Thiếu nhi Thành phố Hồ Chí Minh...

Các tác phẩm nhiếp ảnh lọt vào đề cử lần này đa dạng về chủng loại, phản ánh nhiều mảng đời sống xã hội cũng như sự chuyển mình vươn lên của Thành phố, và in đậm dấu ấn riêng của tác giả.

Tác phẩm "Địa long Sài Gòn" trong sách ảnh "Lấp lánh thành phố tôi" của nghệ sĩ nhiếp ảnh Ngô Thị Thu Ba.

Nhiếp ảnh gia Hồ Lê Hoàng Vũ, hội viên Hội nhiếp ảnh TP.HCM nhận xét: "Tôi thấy các tác phầm được đề cử gồm sách ảnh, ảnh đơn và ảnh bộ đều là những tác phẩm rất xuất sắc xứng đáng có tên trong đề cử, Đặc biệt ở tác phẩm sách ảnh: Lấp lánh Thành phố tôi của nhiếp ảnh gia Ngô Thị Thu Ba tôi thấy hình ảnh một Thành phố Hồ Chí Minh năng động phát triển với nhiều hoạt động có những tòa nhà, cao ốc rất ấn tượng thể hiện sự hội nhập của Thành phố với thế giới.

Trong lĩnh vực sân khấu công chúng có thể thấy sự hiện diện và tỏa sáng của rất nhiều vở kịch, vở cải lương vang bóng một thời như: Tiếng trống Mê Linh (Tác giả: Việt Dung – Vĩnh Điền, Đạo diễn: NSND Ngô Y Linh); Lá sầu riêng (Tác giả: Hoàng Dũng, Đạo diễn: NSND Ngô Y Linh, NSND Kim Cương); Người ven đô (Tác giả: Minh Khoa, chuyển thể: Nguyễn Gia Nghiệm, Đạo diễn: Minh Trị) Chim Việt cành Nam (đạo diễn Ngô Y Linh, Hoàng Ba); Rồng phượng (Tác giả: Lê Duy Hạnh, Chuyển thể cải lương: Hoàng Song Việt, Đạo diễn: NSND Trần Ngọc Giàu); Dạ cổ hoài lang (tác giả: Thanh Hoàng, đạo diễn NSUT Công Ninh.

Hình ảnh vở diễn Người ven dô trong bản dựng mới của Sân khấu cải lương Đại Việt.

Đạo diễn Hoàng Tấn, phụ trách phòng Tổ chức biểu diễn Nhà hát kịch TP.HCM đã chia sẻ cảm nhận khi tham gia vào các hoạt động truyền thông, quảng bá cho trang thông tin bình chọn cho các tác phẩm tiêu biểu đợt này của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch TP.HCM: "Trang thông tin điện tử “50 tác phẩm văn học, nghệ thuật tiêu biểu, được nhân dân yêu thích” do sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch TP.HCM lập ra nhằm quảng bá và lấy ý kiến bình chọn cho các tác phẩm nghệ thuật tiêu biểu thuộc 9 lĩnh vực. Đây đều là những tác phẩm tốt, có giá trị và có sức ảnh hưởng bấy lâu nay. Riêng về sân khấu  có nhiều tác phẩm được coi là kinh điển, tôi ấn tượng nhất với vở kịch nói Lá sầu riêng của kỳ nữ, NSND Kim Cương. Vở diễn là dịp để khán giả cùng ôn lại chặng đường nghệ thuật phát triển cùng đất nước với các giá trị tốt đẹp của con người như: chân, thiện, mỹ…"

Những tác phẩm sân khấu một thời sáng đèn ghi dấu ấn rực rỡ cho một lớp nghệ sỹ tài năng nhiều tâm huyết luôn là những kỷ niệm đẹp không những với họ mà còn cả với đông đảo khán giả của sân khấu kịch Sài Gòn.

Về tác phẩm Dạ cổ hoài lang (tác giả: Thanh Hoàng, đạo diễn NSUT Công Ninh) là vở diễn có lịch diễn lên tới mức kỷ lục 28 năm của Sân khấu kịch 5B, NSUT Thành Lộc tâm sự: "Dạ cổ hoài lang trở thành vở diễn không phải chỉ của riêng Thanh Hoàng, không phải chỉ là của riêng Công Ninh mà còn là của Thành Lộc, Việt Anh, Hồng Vân, Quốc Thảo tất cả 6 người chúng tôi. Đặc biệt Sân khấu 5B lúc đó là một dạng sân khấu thể nghiệm, không dùng micro nên âm thanh rất thật người xem có thể nghe thấy cả tiếng nói và hơi thở của diễn viên. Chúng tôi có nhiều kỷ niệm đáng nhớ với khán giả tại sân khấu này…"

Ngoài các tác phẩm đã được kiểm chứng bởi sự yêu mến của khán giả, các giải thưởng lớn và sự ghi dấu về thời gian phục vụ công chúng, đề cử thuộc lĩnh vực sân khấu lần này còn có các tác phẩm xiếc, hát bội và múa rối được ra mắt và biểu diễn trong vài năm trở lại đây.

Tiêu biểu như À ố show của Luna Production; vở Lê công kỳ án (tác giả: Hữu Danh, đạo diễn: Nguyễn Hoàn,Ca ngợi hình ảnh của tả quân Lê Văn Duyệt) của Nhà hát nghệ thuật hát bội TP. HCM và vở rối Anh hùng Nguyễn Trung Trực (Tác giả: Mai Thắm, đạo diễn: Thu Thủy, Ngọc Hải) của Nhà hát nghệ thuật phương Nam. Đây là những vở diễn ra đời trên dưới 10 và cũng có nhiều khoảng thời gian phục vụ công chúng trước và sau dịch Covid-19 hoành hành tại TP.HCM.

Hình ảnh vở rối nước Anh hùng Nguyễn Trung Trực của Nhà hát nghệ thuật phương Nam.

Cùng trong e-kip sáng tạo của vở diễn, Phó trưởng đoàn Múa rối rồng Phương Nam, phụ trách chung cho vở diễn Anh hùng Nguyễn Trung Trực, NS Thành Được nêu những điểm nhấn nổi bật của vở diễn so với các vở múa rối nước truyền thống trước đây của đơn vị mình: "Khác với các vở diễn trước đây, tất cả các diễn viên trong vở Anh hùng Nguyễn Trung Trực của chúng tôi đều tự tay chế tác các con rối đồng thời cũng là hình tượng nhân vật mà họ thể hiện. Bên cạnh đó thay vì làm con rối bằng gỗ như cách thức truyền thống thì chúng tôi đã tạo ra con rối bằng chất liệu nhựa tổng hợp để tang độ dẻo dai, linh hoạt, uyển chuyển dễ điều khiển cho con rối. Đặc biệt từ ngôn ngữ của nghệ thuật rối chúng tôi đã chuyển tải thành công hình tượng của anh hùng Nguyễn  Trung Trực tạo nên một vở diễn được đông đảo khán giả trong nước và quốc tế yêu thích."

Việc bình chọn 10 tác phẩm tiêu biểu cho mỗi bộ môn sẽ được các hội đồng trực thuộc hội văn học, nghệ thuật đánh giá dựa trên các tiêu chí chung về nội dung và hình thức nghệ thuật. Và cũng là cách để tạo điều kiện cho đông đảo bà con nhân dân và công chúng khán giả yêu nghệ thuật có thể tham gia bình chọn cho các tác phẩm mình yêu mến, trang thông tin điện tử: “50 tác phẩm văn học, nghệ thuật tiêu biểu, được nhân dân yêu thích” được mở ra công khai và được tổng hợp đánh giá kết quả từng ngày để cập nhật kết quả.

Tuy nhiên cũng như nhiều cuộc thi, các đợt bình chọn khác, về các đề cử được đưa lên từ các Hội cơ sở lần này cũng khó tránh khỏi việc chọn lựa các tác phẩm theo đánh giá của những người trong nghề là còn hơi “lệch tông, lạc điệu” so với các tác phẩm còn lại như ý kiến của nhà văn Hoài Hương, hội viên Hội Điện ảnh TP.HCM về danh sách đề cử 10 bộ phim xuất sắc cần được tôn vinh: "Trong số 10 bộ phim có tên trong đề cử, tôi thấy có 9 phim nói về các thời kỳ lịch sử, phát triển của Thành phố, ngay cả bộ phim truyền hình Mê công ký sự cũng nêu lên được nền văn hóa đặc trưng của vùng đất Nam bộ. Chúng đều đưa ra được một bức tranh tương đối hoàn chỉnh về mảnh đất và con người nơi đây. Tuy nhiên có phim Mai của đạo diễn Trấn Thành tôi thấy hơi lệch tông và lạc điệu so với các bộ phim còn lại. Đây không phải là một tác phẩm điện ảnh có giá trị nghệ thuật, nó chỉ là một bộ phim thị trường thuần túy…"

Hy vọng cùng với quá trình bình chọn của nhân dân, phản hồi của báo chí, đánh giá các nhà chuyên môn sẽ góp thêm những ý kiến xác đáng làm tiền đề cho Hội đồng nghệ thuật cấp Thành phố lựa chọn ra những tác phẩm văn học – nghệ thuật xuất sắc nhất, xứng đáng nhất để kịp thời công bố và tôn vinh vào dịp kỷ niệm 30/04, 01/05 sắp tới.

Đồng thời cũng sắp xếp các đợt chiếu phim, trình diễn nghệ thuật để đông đảo nhân dân và các nghệ sỹ cùng thưởng thức lại thành tựu văn học - nghệ thuật tiêu biểu của Thành phố quê hương sau nửa thế kỷ hòa bình và phát triển.