Mới đây tại NXB Hội Nhà văn đã diễn ra lễ ra mắt trường ca “Lò Mổ” và trưng bày bộ tranh “Nguyện cầu” (gồm 18 bức) của nhà thơ Nguyễn Quang Thiều. Sự kiện do NXB Hội Nhà văn và nhóm Nhân sĩ Hà Đông tổ chức. 

Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều tại buổi ra mắt trường ca Lò mổ

Trường ca “Lò Mổ” của nhà thơ Nguyễn Quang Thiều gồm 18 chương kết hợp nhiều hình thức: Thơ ca, thư từ, bản nháp, cho đến những đoạn đối thoại rời rạc. Mỗi chương của tác phẩm được minh họa bằng một phần bức tranh trong bộ tranh mang tên “Nguyện cầu”  do tác giả tự vẽ minh họa. “Nguyện cầu” không chỉ là một bộ tranh đi kèm với “Lò Mổ”, mà chính là một phần sống động của tập trường ca này. Ngoài bản tiếng Việt, bản tiếng Anh của tác phẩm với phần chuyển ngữ do chính tác giả thực hiện dự kiến sẽ ra mắt độc giả trong thời gian tới.  

Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều cho biết đã hoàn thành trường ca “Lò mổ” vào khoảng năm 2016, nhưng thực chất ý tưởng đã bắt đầu từ rất lâu, có lẽ là từ những năm tháng còn rất trẻ, khi ông cùng người cha của mình ghé qua lò mổ ở ngoại ô Hà Đông. Không gian u ám, tàn khốc, chàng trai trẻ chứng kiến cảnh giết chóc những con vật và cảm nhận được nỗi đau và nỗi sợ hãi của chúng. “Nhưng lò mổ không chỉ là nơi những sự sống bị chấm dứt một cách đau đớn, mà nó còn là một “vũ trụ” của những thân phận con người đầy ám ảnh, những người sống ở rìa xã hội với công việc nặng nhọc, nguy hiểm. Đó là những người mà khi rời khỏi lò mổ, có lẽ họ vẫn giữ trong mình những vết thương tâm hồn, không khác gì những sinh linh phải chịu cảnh sát sinh trong đó”.

Cũng như những tác phẩm Nguyễn Quang Thiều mới công bố gần đây, trường ca “Lò Mổ” có sự hòa quyện giữa hình thức và nội dung. Tinh thần của thơ ca và hội họa thấm đẫm và nâng đỡ nhau, tiếng nói, cảm xúc bi thiết và sắc màu như phả ra từ tâm tưởng của một nhà thơ đi tìm cái đẹp, của tâm linh và nghi lễ trong cái chết.

Là một đồng nghiệp, một bạn đọc, nhà thơ Mai Văn Phấn so sánh, đối chiếu cũng như tìm sự đồng nhất giữa trường ca “Lò Mổ” của nhà thơ Nguyễn Quang Thiều với các tác phẩm thơ đã xuất bản. Từ đó ông khẳng định vị trí và tầm vóc của tác phẩm trong hành trình sáng tạo mang dấu ấn Nguyễn Quang Thiều:

Trước khi là thi sĩ, như bao người Nguyễn Quang Thiều đã ra đời, sống và cảm nhận cuộc sống ngay từ những khoảnh khắc ban sơ. Chỉ có điều, ông đã chọn cầm bút hay chính ngòi bút, thơ ca đã chọn ông để viết nên những câu thơ nói như nhà thơ Mai Văn Phấn như “Chiếc búa máu trong tay thi sĩ”. Cũng là một thi sĩ những năm qua miệt mài cách tân không mệt mỏi, ông nhận ra giá trị ẩn khuất sau nội dung của một trường ca mang một cái tên đầy trần tục.

Cũng như nhà thơ Mai Văn Phấn, những năm qua, nhà thơ Phan Hoàng dõi theo hành trình sáng tạo thơ ca của Nguyễn Quang Thiều. Ông đánh giá cao vai trò đi đầu, cách tân trong thơ ca hiện đại và đương đại của Nguyễn Quang Thiều mà trường ca “Lò Mổ” là điển hình, là bằng chứng chân xác và sinh động nhất.

"Trong nhiều chương trường ca “Lò Mổ”, nhà thơ Nguyễn Quang Thiều bày tỏ nỗi băn khoăn về nỗi sợ, nhân sinh, về lẽ sống nhưng ông cũng đồng thời cất lên tiếng nói trong trẻo, nhân từ, hi vọng, thức tỉnh và cảnh tỉnh, về sự hồi sinh và sự sống. Một tác phẩm hoàn thành cách đây đã 8 năm, không sửa chữa bất cứ một đoạn nào, chương nào, Nguyễn Quang Thiều muốn giữa nguyên vẹn “cơn mộng mị” đã “sai khiến” ông viết trường ca này. Tác phẩm cũng sử dụng các trích đoạn trong bộ tranh mang tên “Nguyện cầu” của chính tác giả. Nhà thơ Nguyễn Việt Chiến đánh giá với trường ca và bộ tranh này, Nguyễn Quang Thiều “đang đắm chìm trong hai cơn mê sảng lớn của hội họa và thơ ca siêu thực”.

Với trường ca “Lò Mổ”, so với các tác phẩm trước đây, nhà thơ Nguyễn Quang Thiều đã thay đổi rất nhiều về thi pháp, về ngôn ngữ, và cả hình thức. Trong tác phẩm này, chương thứ ba mang tên “Bầy ruồi” suốt 16 trang chỉ một từ “Ruồi” được trình bày có lẽ theo đường đi cảm xúc của tác giả.

Với mong muốn chia sẻ với đồng nghiệp và bạn đọc nước ngoài, ngoài bản tiếng Việt, trường ca “Lò mổ” dự kiến sẽ có cả phiên bản tiếng Anh, để rộng đường cho độc giả quốc tế cảm nhận. Với Nguyễn Quang Thiều “Tập trường ca này không chỉ là câu chuyện về quá khứ mà là hành trình tự vấn, đi tìm câu trả lời cho những trăn trở về ý nghĩa cuộc sống và sự tồn tại”.

Ông mong muốn, khi độc giả tiếp cận với trường ca “Lò Mổ” cũng sẽ dừng lại để suy ngẫm về con đường mà nhân loại đã và đang đi, để nhìn nhận lại cách chúng ta đối xử với nhau và với môi trường chung quanh.

Cũng qua tác phẩm này, nhà thơ Nguyễn Quang Thiều – Người đi tìm cái đẹp trong cái chết nhắn nhủ tiếng nói thơ ca đầy cảm xúc, mang niềm tin, hi vọng về cuộc sống dẫu còn đó nhiều đau thương, bất công, bất trắc.