Từ năm 2019, khi chính thức gia nhập mạng lưới thành phố sáng tạo của Tổ chức Giáo dục - Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO), Hà Nội đã phát huy trí tuệ và tinh thần tập thể trong sáng tạo văn hóa, mang đến những sự kiện, công trình văn hóa đặc sắc. Hà Nội có nhiều lợi thế, tiềm năng hội tụ, hình thành và thúc đẩy phát triển các không gian sáng tạo, tạo bản sắc riêng có của thủ đô. Hàng trăm không gian sáng tạo đang hoạt động hiệu quả tại Hà Nội, là tín hiệu tích cực cho thấy vai trò cũng như những đóng góp của văn hóa, nghệ thuật đối với sự phát triển của đời sống văn hóa tinh thần của người dân Thủ đô..

Đến nay, Hà Nội đã phát triển và phát huy hiệu quả nhiều không gian văn hóa sáng tạo, phát huy tối đa nguồn lực văn hóa và con người, chuyển hóa nguồn lực ấy thành sức mạnh mềm văn hóa, kế thừa và phát triển dòng chảy văn hóa sáng tạo của Thủ đô. Tiêu biểu như các hoạt động phát triển không gian các tuyến phố đi bộ, các không gian sáng tạo văn hóa nghề thủ công trên địa bàn thành phố.

Phố đi bộ hồ Hoàn Kiếm. Ảnh: Trọng Đạt/TTXVN

Năm 2019, Hà Nội chỉ có 2 không gian tuyến phố đi bộ là phố đi bộ hồ Hoàn Kiếm và phố đi bộ Trịnh Công Sơn, đến nay, Hà Nội đã phát triển thêm 4 không gian khác, gồm: phố đi bộ và đường hoa trong không gian khu đô thị Bắc An Khánh; phố đi bộ Thành cổ Sơn Tây; phố Ẩm thực đêm và đi bộ đảo ngọc Ngũ Xã; phố đi bộ Trần Nhân Tông, công viên Thống Nhất.

Chị Nguyễn Thị Thủy, người dân thị xã Sơn Tây, cho rằng: Phố đi bộ được mở có nhiều lợi ích. Về văn hóa, mọi người có không gian để giao lưu; là nơi để tập trung mọi người và tạo cơ hội để các bạn trẻ cũng như tất cả mọi lứa tuổi dành thời gian cho các hoạt động thực tế, tiếp xúc với thiên nhiên, với những người xung quanh. Tôi mong muốn không chỉ ở Sơn Tây, mà cả Thạch Thất, Phúc Thọ, hay bất cứ địa điểm nào cũng có thể tổ chức được những chương trình phù hợp như vậy.

Nhạc sĩ Quốc Trung. Tổng đạo diễn Lễ hội âm nhạc quốc tế Gió mùa. Ảnh: VOV2

Việc tổ chức các lễ hội văn hóa các sự kiện tiêu biểu về hoạt động sáng tạo của Thủ đô đã thu hút đông đảo giới sáng tạo và nhân dân tham gia, trong đó có các sự kiện nổi bật, như: Lễ hội Văn hóa dân gian trong đời sống đương đại năm 2019, 2020; Liên hoan Sáng tạo và thiết kế Việt Nam 2020; Tuần lễ thiết kế Việt Nam năm 2021, 2022… Trong đó, tiêu biểu là Lễ hội Thiết kế sáng tạo Hà Nội được tổ chức vào các năm 2022, 2023 và tiếp tục diễn ra vào tháng 11 tới đây.

Các sự kiện gồm hàng loạt các hoạt động tọa đàm chuyên sâu, triển lãm, trình diễn nghệ thuật, trải nghiệm trò chơi sáng tạo… thu hút đông đảo người dân tham gia, đồng thời cũng là sân chơi mới mẻ, hấp dẫn cho những người làm văn hóa, nghệ thuật của Thủ đô. Nghệ sĩ, giám tuyển nghệ thuật Nguyễn Hoàng Quốc Anh cho biết: "Tôi là một công dân của quận Hoàn Kiếm và cũng là người con của Hà Nội, do đó, không có niềm hạnh phúc và vinh dự nào hơn khi được đóng góp không chỉ cho thành phố Hà Nội mà còn cho chính những cộng đồng xung quanh bằng những tác phẩm nghệ thuật bằng những cái tương tác thông qua các dự án văn hóa nghệ thuật.

Nhiều không gian sáng tạo văn hóa của Thủ đô đóng vai trò là trung tâm thúc đẩy, kết nối giữa các nghệ sĩ, nhà sáng tạo tới cộng đồng, tạo bản sắc và sức hấp dẫn cho các đô thị trên nền tảng các giá trị truyền thống. Trong đó, có những không gian còn trở thành địa điểm cho nhiều sự kiện nghệ thuật quốc tế nổi tiếng.

Nhạc sĩ Quốc Trung, Tổng đạo diễn Lễ hội âm nhạc quốc tế Gió mùa, một trong những sự kiện văn hóa của Việt Nam thu hút sự tham gia của đông đảo nghệ sĩ quốc tế, cho biết: "Từ năm 2023, tại quận Hoàn Kiếm, chúng tôi đã tìm ra được những phương thức mà ở đó có thể kết hợp giới thiệu những sáng tạo của nghệ sĩ, nhất là nghệ sĩ trẻ, đến với các nhà tổ chức trong khu vực và quốc tế. Cùng với đó, chúng tôi cũng giới thiệu các không gian văn hóa, di sản của quận Hoàn Kiếm đến với du khách và khán giả."

Hà Nội đã ban hành nhiều chính sách để phát triển công nghiệp văn hóa, xây dựng thành phố sáng tạo. Đến nay, các không gian sáng tạo tại Hà Nội hoạt động đa dạng ở nhiều lĩnh vực, như: thiết kế, nghệ thuật thị giác, kiến trúc, âm nhạc, trình diễn thủ công mỹ nghệ, xuất bản, nhiếp ảnh, điện ảnh… đã góp phần mang đến sức sống cho thành phố và là xúc tác cho sự phát triển của ngành công nghiệp sáng tạo.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, giáo dục của Quốc hội, nhấn mạnh: "Lan tỏa tinh thần sáng tạo tới tất cả mọi người là điều rất quan trọng. Thủ đô Hà Nội là Thành phố sáng tạo, do đó, không khí sáng tạo đã tạo ra các không gian sáng tạo, từ những con người sáng tạo, đến tất cả những các cái yếu tố sẽ giúp cho Hà Nội không chỉ là giữ vững được tinh thần sáng tạo mà a còn biến những sáng tạo đó trở thành động lực cho sự phát triển Thủ đô trong những năm sắp tới."

Với mục tiêu đặt văn hóa và sự sáng tạo vào trung tâm của sự phát triển, là chìa khóa của quy hoạch phát triển đô thị, Hà Nội đang từng bước phát triển và phát huy hiệu quả các không gian sáng tạo về văn hóa, nghệ thuật. Qua đó, khẳng định vị thế của một thủ đô giàu truyền thống văn hóa, mang đậm tinh thần đổi mới và sáng tạo, đưa Hà Nội trở thành địa phương tiên phong về phát triển công nghiệp văn hóa, công nghiệp sáng tạo, góp phần xây dựng Thủ đô văn hiến - văn minh - hiện đại, xứng đáng là trung tâm chính trị văn hóa của cả nước.