Đã thành truyền thống vào mỗi dịp đầu Xuân, từ tháng Giêng đến tháng 3 âm lịch, tiếng trống hội vật lại rộn rã vang lên tại nhiều vùng nội đô và ngoại thành Hà Nội. Hội vật truyền thống tại các địa phương không chỉ tôn vinh tinh thần thượng võ của dân tộc mà còn là cách để người dân gìn giữ và bảo tồn nét văn hóa độc đáo của quê hương.

Nhắc tới các sới vật đầu năm tại Hà Nội không thể không nhắc tới lễ hội vật làng Mai Động, thuộc phường Mai Động, quận Hoàng Mai. Đây là hội vật được tổ chức sớm nhất của Thủ đô, từ ngày mùng 4 đến mùng 7 tháng Giêng, và cũng là hội vật lâu đời nhất với gần 2.000 năm lịch sử. Bởi vậy, lễ hội vật làng Mai Động được xem là nơi lưu giữ những tinh túy văn hóa dân gian ngay trong lòng Thủ đô.

ghi thức rước thánh kiệu tại lễ hội vật làng Mai Động. tapchinongthonmoi.vn

Ông Vũ Văn Âu, nhà sưu tầm, nghiên cứu lịch sử làng Mai Động, kể:  "Sới vật này có lịch sử từ thời Hai Bà Trưng (năm 40). Người dân ở các nơi, các tỉnh về đây dự hội. Trước khi thi đấu, 2 đô vật lên phải lễ Tổ rồi mới se đài, tức là khởi động, mỗi bên ra 1 chiêu để cho đối phương biết về mình như thế nào. 

Các giải vật dân tộc, trong đó có lễ hội vật làng Mai Động, được khai mạc với keo vật độc đáo, đó là keo “vật thờ”. Keo “vật thờ” thường chỉ dành cho những lão đô cao tuổi có đức, có tài, được chọn để giới thiệu miếng đánh “vật thờ” với người xem.

Màn so tài của hai Lão Đô nổi tiếng làng Mai Động. Anhtapchinongthon.vn

Ông Nguyễn Đoàn Thụy, đô vật cao niên làng Mai Động, cho biết: "Tôi tham gia hội vật từ khi thành lập phường, năm 1982, năm nào tôi cũng ra vật thờ. Từ khi lớn lên đến nay, tôi đã được các cụ truyền lại rằng làng tổ chức giải vật để cho thiên hạ đến giật giải. Chỉ khi nào không có đô vật tham gia, hoặc đô vật chưa tới thì trai làng mới được phép ra vật trình diễn. Đây là truyền thống của làng Mai Động.

Đây là 1 nếp nghĩ mang đậm tinh thần thượng võ của người dân nơi đây. Bởi vậy, từ xưa đến nay, sới vật làng Mai Động nổi tiếng khắp nơi và là 1 trong những sới vật hội tụ nhiều đô vật Hà Nội cũng như các tỉnh thành khác tới thi đấu, giao lưu.

Các danh đô so tài tại hội vật xã Phượng Sơn, huyện Quốc Oai. AnhQuocoai TV

Rất vui vì phong trào vật của địa phương ngày càng phát triển. Từ đó, giúp gắn kết tinh thần đoàn kết, tinh thần thể thao của những thành viên trong làng xã. Thanh niên địa phương có thêm cơ hội giao lưu. Rất bổ ích về mặt tinh thần cũng như sức khỏe cho mọi người.

Tôi được biết vật Mai Động là 1 nét văn hóa cổ xưa, đặc biệt trong nội thành Hà Nội. Mai Động vẫn luôn giữ được nét truyền thống đó và các dịp đầu Xuân hằng năm tôi tham dự đều đặn. Đây cũng là 1 hình thức góp vui cho làng và cũng là 1 cách để rèn luyện sức khỏe, có thêm thể lực để bắt đầu mùa giải mới. Ban Tổ chức rất bài bản và chuyên nghiệp, khán giả xem hội vật cũng rất vui, cổ vũ nhiệt tình nên các đô vật rất hăng hái và thi đấu rất sung.

Cùng với hội vật làng Mai Động, hàng loạt hội vật nổi tiếng khác cũng được tổ chức, như: Làng Triều Khúc (huyện Thanh Trì); Làng Bùng (Phùng Xá, huyện Thạch Thất); làng Khu Ba (Đồng Trúc, huyện Thạch Thất); làng Đông Lao (Đông La, huyện Hoài Đức); làng Nành (xã Ninh Hiệp, huyện Gia Lâm) …

Tùy theo mỗi địa phương, Ban tổ chức sẽ dựa theo chiều cao, cân nặng, hoặc tuổi tác của đô vật mà chia cặp thi đấu. Ở một số hội còn có sới vật nữ, thu hút sự theo dõi của đông đảo người dân. Tại hội vật xã Phượng Sơn, ở huyện Quốc Oai, các đô vật thi đấu thành cặp, theo độ tuổi, từ thiếu niên đến trên 18 tuổi. Với tinh thần thượng võ, các đô vật đã cống hiến cho người xem những pha thi đấu gay cấn, đẹp mắt.

Trong không khí đầu xuân, được tham gia hội vật tôi thấy rất phấn khởi. Rất vui khi hội làng tổ chức được hội vật quy mô như thế này.

Ở hội vật, người lớn dạy trẻ nhỏ, người già truyền bí quyết cho con cháu. Đặc biệt, với những lão đô, hội vật không chỉ là 1 cuộc thi đấu mà còn là nơi để truyền dạy truyền thống của địa phương và giáo dục tinh thần thượng võ cho những lớp trẻ đi sau. Bởi vậy, từ những hội vật truyền thống này, nhiều đô vật chuyên nghiệp từ cấp địa phương cho tới quốc gia đã thành danh.

Ông Nguyễn Đức Thịnh, Trung tâm Văn hóa, Thông tin và Thể thao huyện Quốc Oai, cho biết: "Đã rất nhiều năm rồi, trên địa bàn huyện Quốc Oai, các sới vật của các làng xã, thị trấn đã tổ chức được các sới vật rất sôi động, từ đó thu hút được nhiều vận động viên, trong đó có những kiện tướng quốc gia, các đô vật quốc tế cũng tham gia. Từ Tết đến nay, ở huyện Quốc Oai đã và đang có khoảng 6 sới vật đầu Xuân, thu hút nhân dân đến rất đông."

Các sới vật luôn gắn liền với các lễ hội truyền thống của mỗi làng, xã, do đó, đấu vật không chỉ là 1 trò vui trong phần hội mà còn chứa đựng những giá trị văn hóa của mỗi địa phương. Đây là nơi người dân không chỉ thể hiện tinh thần thượng võ, mà còn gửi gắm mong muốn mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, hạnh phúc đến với mọi người trong một năm mới.