Ngay trước thềm khai mạc Hội nghị, Bộ trưởng Ngoại giao Lào Saleumxay Kommasith, đại diện cho nước Chủ tịch ASEAN 2016, đã nhấn mạnh thành công của hội nghị AMM-49 lần này sẽ tạo nền tảng vững chắc cho Hội nghị cấp cao ASEAN và các hội nghị liên quan vào tháng 9 tới đây tại Lào. Vì vậy, ASEAN hơn lúc nào hết cần phát huy đoàn kết, thống nhất và vai trò trung tâm trong việc giải quyết mọi vấn đề.

Ưu tiên củng cố, tăng cường đoàn kết, thống nhất ASEAN

Trong gần 5 thập kỉ qua, ASEAN đã trải qua nhiều biến động nhưng hiện đã trở thành một khu vực hòa bình và ổn định. Những kết quả đạt được của ASEAN trong 49 năm qua có được nhờ vào một môi trường ổn định và an ninh trong khu vực, cũng như sự hợp tác và ủng hộ của các nước đối tác đối thoại, phù hợp với các nguyên tắc của ASEAN. Việc thành lập Cộng đồng ASEAN ngày 31/12/2015 cũng như việc thông qua Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2025 cùng với 3 bản Kế hoạch tổng thể Cộng đồng ASEAN đang tiếp tục tạo đà cho những nỗ lực hiện nay của các nước thành viên nhằm củng cố và tăng cường hội nhập khu vực.

Vì vậy, với chủ đề “Đưa Tầm nhìn thành hiện thực vì một Cộng đồng ASEAN năng động”, các Ngoại trưởng ASEAN đặc biệt nhấn mạnh ASEAN cần ưu tiên hàng đầu việc củng cố, tăng cường đoàn kết, thống nhất bởi đây là một trong những điều kiện tiên quyết cho thành công của tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN. Đây cũng là nền tảng để ASEAN khẳng định và phát huy vai trò, trách nhiệm và tiếng nói trong việc xử lý các vấn đề chiến lược liên quan đến hòa bình, an ninh và ổn định khu vực, nâng cao hình ảnh và uy tín của Cộng đồng ASEAN. Tại phiên khai mạc, Thủ tướng Lào Thongloun Sisoulith. Với tư cách là Chủ tịch ASEAN 2016 đã nhấn mạnh: “Trong bối cảnh tình hình quốc tế và khu vực đang diễn biến phức tạp với cả những thách thức và cơ hội, tranh chấp lãnh thổ và cực đoan, khủng bố, biến đối khí hậu, di cư bất hợp pháp, tị nạn, buôn người và các vấn đề khác. Ngoài ra, thách thức tại một số khu vực khác trên thế giới như kịch bản “Brexit” tại châu Âu cũng ảnh hưởng và tác động đến khu vực, đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ hơn nữa giữa các quốc gia ASEAN.  Trong bối cảnh như vậy, AMM 49 và các đối tác sẽ giúp thúc đẩy các cuộc đối thoại tích cực và xây dựng, đóng góp vào duy trì hòa bình, ổn định và thịnh vượng của khu vực và trên toàn thế giới”.

Khẳng định vai trò trung tâm của ASEAN

Hiện, ASEAN được đánh giá là một tổ chức liên kết khu vực thành công. Những thành tựu mà ASEAN có được, là nhờ vào mục tiêu hòa bình, ổn định của khu vực trong cam kết nội khối. Cùng với đó là sự hợp tác tích cực của nước thành viên, sự ủng hộ của các đối tác đối thoại bên ngoài; với một loạt các cơ chế hợp tác dưới vai trò dẫn dắt của ASEAN, như ASEAN+1, ASEAN+3, EAS, ARF. Sự tham gia của các cường quốc lớn trên thế giới trong các diễn đàn này đã đóng góp vào việc tăng cường hợp tác, tin tưởng lẫn nhau, thúc đẩy hợp tác, hòa bình, an ninh và ổn định khu vực và trên thế giới. Quan hệ giữa ASEAN với các nước đối tác, đối thoại có sự tiến triển vượt bậc. Hiện có tới 86 đối tác cử Đại sứ tại ASEAN và 50 Ủy ban ASEAN tại nước thứ 3, nhất trí cùng đóng góp xây dựng cho hợp tác chung ở khu vực, xử lý các thách thức đặt ra cũng như hỗ trợ ASEAN triển khai Tầm nhìn 2025, kết nối và thu hẹp khoảng cách phát triển. Khẳng định tính hiệu quả trong hợp tác giữa ASEAN với các đối tác, Bộ trưởng Ngoại giao Lào Saleumsay Kommasith nêu rõ: “Hàng loạt các khung hợp tác trong ASEAN và giữa ASEAN với các đối tác đang tạo ra nền tảng không chỉ thúc đẩy sự hợp tác nội khối mà còn tăng cường quan hệ giữa ASEAN với các nước đối tác và Đối thoại. Đặc biệt sự tham gia của các nước lớn giúp tăng cường sự hiểu biết lẫn nhau, thúc đẩy môi trường hòa bình và ổn định hợp tác trong khu vực. ASEAN sẽ theo đuổi một chính sách mở cũng như tăng cường vai trò trung tâm của ASEAN trong việc định hình cấu trúc khu vực, dựa trên các cơ chế do ASEAN dẫn dắt”.

Tầm quan trọng của Biển Đông đối với hòa bình khu vực

Bên cạnh các nội dung tăng cường đoàn kết nội khối, củng cố quan hệ đối ngoại của ASEAN, AMM-49 một lần nữa khẳng định tầm quan trọng của Biển Đông gắn liền với hòa bình, ổn định và hợp tác của khu vực. Các Bộ trưởng nhấn mạnh trong bối cảnh hiện nay, ASEAN cần phát huy vai trò trung tâm, đóng góp vào duy trì hòa bình, ổn định, kêu gọi kiềm chế và tạo môi trường thuận lợi cho việc giải quyết hòa bình các tranh chấp và Biển Đông cũng chính là phép thử đối với sự thống nhất và vai trò trung tâm của ASEAN.