Việc 3 quốc gia Bắc Mỹ là Hoa Kỳ, Mexico, Canada bất ngờ đạt được Hiệp định Mỹ - Mexico - Canada (USMCA), thay thế cho Hiệp định Thương mại tự do Bắc Mỹ (NAFTA) là tín hiệu tích cực với kinh tế khu vực. Đây là một thỏa thuận thương mại mới và hiện đại, có nhiều điều chỉnh quan trọng so với NAFTA 1994. Tuy nhiên Hiệp định này cũng có thể gây ra nhiều rào cản thương mại.

  Sau hơn 13 tháng đàm phán sửa đổi NAFTA, Mexico, Mỹ và Canada đã đạt được sự đồng thuận giúp hiệp định hơn 24 năm tuổi này hồi sinh với tên gọi mới là USMCA. Theo tổng quan, đây là một hiệp định “cùng thắng” nhưng Mỹ mới là bên thực sự giành được nhiều lợi ích hơn với USMCA.

Sự nhượng bộ từ các bên

Tuyên bố chung được 3 nước đưa ra sau khi đạt được sự đồng thuận là USMCA sẽ mang lại cho những người công nhân, nông dân, các chủ trang trại và các doanh nghiệp của 3 nước một thỏa thuận thương mại tiêu chuẩn cao, qua đó đảm bảo hoạt động thương mại diễn ra công bằng hơn, giúp mở ra những thị trường cởi mở hơn cũng như góp phần thúc đẩy mạnh mẽ tăng trưởng kinh tế trong khu vực.

USMCA cũng sẽ mang lại nhiều lợi ích kinh tế cho tầng lớp trung lưu, tạo nhiều việc làm tốt với mức lương cao và tạo ra nhiều cơ hội mới cho gần nửa tỷ cư dân sinh sống dưới "mái nhà" Bắc Mỹ có tổng kim ngạch thương mại lên tới 1.000 tỷ USD/năm này.

Tổng thống Mỹ Donald Trump ( trái) và Thủ tướng Canada Justin Trudeau. Ảnh minh họa/AFP

Thỏa thuận mới cũng giải quyết các vấn đề tồn đọng trong suốt nhiều năm qua giữa 3 quốc gia Bắc Mỹ như phạt hình sự đối với hành vi vi phạm bản quyền phim trên mạng trực tuyến hay các luật lệ đối với sách, âm nhạc điện tử, phần mềm, trò chơi điện tử... Ngoài ra, thỏa thuận mới còn có điều khoản giúp bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ một cách quyết liệt hơn, trong đó có các bằng sáng chế trong lĩnh vực công nghệ sinh học và dịch vụ tài chính.

Tuy nhiên, nhìn tổng quan, USMCA mang lại lợi ích nhiều hơn cho Mỹ. Đáng chú ý nhất là hiệp định đã mở rộng thị trường sữa của Canada cho nông dân Mỹ. Đây từng là vấn đề khúc mắc nhất trong quá trình đàm phán giữa Washington và Ottowa. Nếu theo NAFTA, Canada hạn chế lượng sữa, phô mai và các sản phẩm sữa được nhập khẩu từ Mỹ thì trong thỏa thuận sửa đổi, Canada sẽ gia tăng tiếp cận thị trường sữa, gia cầm và trứng của Mỹ, đổi lại, Mỹ cho phép nhập khẩu nhiều sản phẩm sữa, đậu phộng, các sản phẩm đậu phộng và một lượng đường nhất định của Canada. Ottowa cũng nhất trí chấm dứt hệ thống nhằm giữ giá một số sản phẩm sữa. Sự thay đổi này cho phép các sản phẩm sữa của Mỹ có thể thâm nhập sâu hơn vào thị trường nước láng giềng.

Để Mỹ rút lại điều khoản tự động hết hạn sau 5 năm đối với NAFTA, thay bằng kỳ hạn 16 năm, Mexico cũng phải nhượng bộ Mỹ một số lĩnh vực  Điều này sẽ giúp Mỹ giảm thâm hụt thương mại hiện nay với Mexico.

Liệu có tạo rào cản thương mại mới

Việc Mỹ, Canada và Mexico đạt được Hiệp định Mỹ - Mexico - Canada (USMCA), thay thế Hiệp định Thương mại tự do Bắc Mỹ (NAFTA) đã khiến cộng đồng doanh nghiệp Mỹ thở phào song hiệp định này vẫn có thể gây ra một số lo ngại. Việc Mỹ được gia tăng tiếp cận thị trường sữa của Canada là thuận lợi cho ngành nông nghiệp Mỹ song những thỏa thuận trong USMCA cũng có thể gây tác động tiêu cực đến 1 số lĩnh vực khác của Mỹ như ngành sản xuất thép.

Tương tự như vậy, các quy tắc mới về xuất xứ ô tô có thể dẫn đến gia tăng việc làm trong lĩnh vực sản xuất tại Mỹ nhưng với cái giá phải trả là giá xe cao hơn. Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump dự đoán rằng bằng cách thêm các nội dung về đánh thuế vào USMCA, có thể kiềm chế các nhà sản xuất ô tô Canada và Mexico xuất khẩu xe sang Mỹ ở mức độ nhất định. Tuy nhiên, điều đó sẽ không tạo ra bất kỳ sự khác biệt nào trong ngắn hạn, bởi mức thuế quan chưa được áp dụng khi tiến trình đánh giá các vấn đề liên quan an ninh quốc gia của Bộ Thương mại Mỹ vẫn chưa hoàn tất, đồng thời do các giới hạn cho phép tăng trưởng còn khá cao so với mức xuất khẩu hiện tại.

Trong khi đó, ngành công nghiệp thép của Mexico và Canada ngày 2/10 cũng kêu gọi chính phủ các nước này giải quyết tranh cãi thuế với Mỹ trước khi USMCA được ký vào cuối tháng 11 tới.

Lãnh đạo 3 nước Mỹ, Mexico và Canada rất hài lòng khi đạt được Hiệp định Mỹ - Mexico - Canada, coi như đây là chiếc phao cứu sinh cho trao đổi thương mại khu vực Bắc Mỹ. Tuy nhiên giá trị thực của USCMA sẽ chỉ được chứng minh khi nó chính thức có hiệu lực.