Một lần nữa quan hệ Mỹ - Trung lại trở thành tâm điểm của truyền thông thế giới sau khi Mỹ liên tục cáo buộc Trung Quốc đã che giấu thông tin về virus Sars-CoV-2, khiến đại dịch COVID-19 bùng phát trên toàn cầu.

Không dừng lại ở đó, Tổng thống Mỹ Donald Trump cũng đe dọa sẽ áp thuế mới với Trung Quốc như một biện pháp trả đũa. Những tưởng đại dịch COVID-19 có thể là một cơ hội để Mỹ và Trung Quốc cải thiện mối quan hệ song thực tế lại làm gia tăng các mâu thuẫn cơ bản khi 2 nước cạnh tranh ảnh hưởng kinh tế và chính trị toàn cầu.

Cuộc khủng hoảng do COVID-19 gây ra đã và đang làm trầm trọng thêm mối quan hệ căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc. Dịch bệnh phá vỡ sự hòa hoãn tạm thời giữa hai bên sau thỏa thuận thương mại giai đoạn một được ký kết hồi đầu năm nay. COVID-19 không phải là nguyên nhân tạo ra những khó khăn mới trong quan hệ Mỹ-Trung mà chỉ thúc đẩy thêm những xu hướng đã hiện hữu từ nhiều năm qua, khi hai nước cạnh tranh ảnh hưởng kinh tế và chính trị toàn cầu.

Liên tiếp những cáo buộc từ Mỹ

Trong cuộc điện đàm hồi đầu tháng 2 vừa qua, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Mỹ Donald Trump đã hứa hẹn sẽ hợp tác chống lại sự bùng phát của COVID-19, nhưng cho đến nay dư luận đều chưa ghi nhận bất kỳ cơ hội hợp tác thực sự nào. Thậm chí, giới quan sát còn nhận định rằng, thật phi thực tế khi kỳ vọng mối quan hệ Mỹ - Trung sẽ thay đổi theo hướng tốt đẹp hơn nhờ cuộc khủng hoảng COVID - 19.

Và điều này đã đúng khi những hoài nghi về sự minh bạch trong phòng chống dịch bệnh COVID-19 của Trung Quốc đã trở thành mồi châm lửa căng thẳng giữa nước này với phương Tây, mà cụ thể là Mỹ.

Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo khẳng định trên kênh truyền hình ABC rằng "có nhiều bằng chứng" cho thấy virus corona chủng mới gây bệnh COVID-19 bắt nguồn từ một phòng thí nghiệm ở Vũ Hán. Trong khi đó, trả lời các phóng viên tại Nhà Trắng hôm 30/4, Tổng thống Mỹ Donald Trump nhấn mạnh lo ngại của ông về vai trò của Trung Quốc trong nguồn gốc và sự lây lan của virus SARS-CoV-2 đang được đặt lên trên nỗ lực xây dựng thỏa thuận thương mại với Trung Quốc. Tổng thống Mỹ nhận xét rằng, Bắc Kinh có thể đã không kiềm chế được dịch hoặc cố tình để virus lây lan. Theo người đứng đầu nước Mỹ, Trung Quốc và Mỹ đã ký một thỏa thuận thương mại. Trung Quốc thống nhất sẽ mua những mặt hàng của Mỹ và thực tế là đã mua rất nhiều. Nhưng điều đó giờ trở thành thứ yếu so với những gì đã xảy ra với virus. Tình hình hiện giờ không thể chấp nhận được.

Tuyên bố của Tổng thống Mỹ được đưa ra trong bối cảnh nhiều nguồn tin cho hay Mỹ đang tìm các hành động trả đũa Trung Quốc vì liên quan tới công tác xử lý dịch COVID-19 của quốc gia này và cáo buộc Trung Quốc che giấu thông tin về virus SARS-CoV-2. Các quan chức cấp cao của Chính phủ Mỹ đã có buổi thảo luận về những biện pháp có thể, như yêu cầu bồi thường về tài chính.

Những tác động tiêu cực

Theo giới phân tích, các nhân tố khiến mối quan hệ song phương Mỹ - Trung trở nên lạnh nhạt sẽ không thay đổi, và vẫn còn tồn tại khi đại dịch này suy yếu. Dường như vòng xoáy đi xuống của mối quan hệ song phương đã tăng tốc, bước vào một giai đoạn mới và nhiều rủi ro hơn hướng tới tình trạng đối đầu.

Thực tế là trước sự công kích liên tục từ phía các quan chức Mỹ kể từ khi đại dịch COVID -19  bùng phát, Trung Quốc đã có những đáp trả gay gắt. Trung Quốc cho rằng đã hành xử một cách cởi mở, minh bạch và có trách nhiệm trong cuộc chiến chống đại dịch, chia sẻ thông tin với cộng đồng toàn cầu và khởi động hợp tác quốc tế ngay tại thời điểm sớm nhất có thể.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình ( trái) - Tổng thống Mỹ Donald Trum. Ảnh minh họa/ AP)

Trên bình diện quốc tế, trong bối cảnh số người nhiễm COVID-19 lên đến hơn 3,6 triệu người, trong đó có hơn 250 nghìn ca tử vong, tranh cãi gay gắt giữa Mỹ và Trung Quốc đang gây chia rẽ cộng đồng quốc tế.

Theo Tổng thư ký Liên hợp quốc, Antonio Guterres, một cộng đồng quốc tế bị chia rẽ sẽ làm suy giảm khả năng hỗ trợ các nước nghèo trong cuộc chiến chống lại dịch bởi cả Mỹ và Trung Quốc là hai quốc gia quan trọng. Sự đóng góp của Trung Quốc và Mỹ trong cuộc chiến chống dịch COVID-19 và giải quyết các vấn đề quốc tế khác là rất cần thiết.

Vốn đã bất đồng về hàng loạt vấn đề nóng, những tưởng đại dịch COVID-19 có thể là một cơ hội để Mỹ và Trung Quốc cải thiện quan hệ, làm giảm tốc chiều hướng đụng độ giữa hai nước nhưng thực tế tới thời điểm này, quan hệ Mỹ - Trung lại rơi vào trạng thái căng thẳng mới.