Thành công của cách mạng tháng Tám vào mùa Thu 1945 đã đưa Việt Nam trở thành biểu tượng cho ý chí và quyết tâm của một dân tộc quyết đứng lên giành lại quyền tự quyết vận mệnh của chính mình và trở thành nguồn cảm hứng cho phong trào phi thực dân hóa toàn cầu.

Cách mạng tháng Tám: Cảm hứng cho quá trình phi thực dân hóa toàn cầu. Ảnh minh họa: TTXVN

Chỉ hơn 1 tháng sau ngày nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời, tháng 10/1945, tại Đại hội Liên Phi lần thứ 5 diễn ra ở thành phố Manchester (Anh), các dân tộc châu Phi chính thức đưa yêu sách đòi độc lập. Nhìn lại thời điểm đó, Tiến sĩ Fakhry Labib, nguyên Trưởng ban Thông tin, Uỷ ban đoàn kết Á Phi, khẳng định: “Cách mạng tháng Tám đã làm nên lịch sử không chỉ riêng của Việt Nam mà còn của cả thế  giới. Từ mùa Thu 1945, Việt Nam trở thành ngọn cờ, là biểu tượng cho các nước bị thuộc địa, bị xâm lược”.

Giáo sư sử học Mỹ Douglas Jardin, nguyên giảng viên Đại học Quốc gia Hà Nội, người đã có nhiều năm nghiên cứu lịch sử Việt Nam, thì đánh giá trên bình diện quốc tế, sức lan tỏa của Cách mạng tháng Tám ở Việt Nam không chỉ giới hạn ở khu vực Đông Nam Á, mà nó đã góp phần quan trọng thức tỉnh các dân tộc trên thế giới, cổ vũ các dân tộc vùng lên đấu tranh để tự giải phóng khỏi ách áp bức, bóc lột, lệ thuộc của chủ nghĩa thực dân, đế quốc. Theo ông: “Cách mạng tháng Tám và việc Việt Nam độc lập năm 1945 là hình mẫu và niềm cảm hứng cho các quốc gia tiến hành quá trình phi thực dân hóa sau này, đặc biệt là nếu nhìn vào các nước thuộc địa của Pháp tại Đông Dương hay châu Phi, điển hình là Algeria, chúng ta có thể thấy sự liên hệ trực tiếp giữa các phong trào độc lập ở Việt Nam với các quốc gia này”.

Những bài học của Cách mạng tháng Tám vẫn còn giá trị đến ngày nay. Theo Giáo sư Vladimir Kolotov, Viện trưởng Viện Hồ Chí Minh, Liên bang Nga, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nghiên cứu các cuộc cách mạng thành bại khác nhau trên thế giới để rút kinh nghiệm, rồi từ đó áp dụng một cách sáng tạo lý luận chính trị của quốc tế cộng sản vào điều kiện thực tế ở Việt Nam. Tầm nhìn chiến lược này vẫn vô cùng quý giá trong thời đại ngày nay. Giáo sư nhận định: "Tôi cho rằng hiện nay chúng ta cần nghiên cứu cứu sâu rộng cách dùng binh, lập kế hoạch chiến lược của Chủ tịch Hồ Chí Minh, vì cho đến nay chiến lược này vẫn mang tính thời sự cao. Trong thế giới ngày nay vẫn còn những chế độ phụ thuộc và họ vẫn đang tìm cách giải phóng bản thân mình. Ví dụ của Việt Nam có thể mang lại cho họ niềm tin là Việt Nam đã giải phóng được thì họ cũng có thể giải phóng được mình”.