Trong dòng chảy chung của quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam-Trung Quốc, hợp tác trên biển, trong đó có hợp tác khai thác nguồn lợi thủy sản chung ở vịnh Bắc Bộ là một điểm sáng. Sau 15 năm kể từ ngày Hiệp định phân định Vịnh Bắc Bộ và Hiệp định Hợp tác nghề cá Vịnh Bắc Bộ Việt Nam - Trung Quốc có hiệu lực và đi vào cuộc sống đã góp phần ổn định tình hình an ninh trật tự trong Vịnh Bắc Bộ.

Hiệp định Hợp tác Nghề cá vịnh Bắc Bộ Việt Nam - Trung Quốc là một trong những Hiệp định quan trọng, có ý nghĩa lịch sử trong việc đàm phán phân định vịnh Bắc Bộ giữa hai nước. Hiệp định Hợp tác nghề cá Vịnh Bắc Bộ Việt Nam-Trung Quốc có hiệu lực từ năm 2004, thời hạn hiệu lực trong vòng 12 năm và 3 năm gia hạn.

Theo Hiệp định, 2 bên thiết lập một vùng đánh cá chung rộng 33.500km2, có phạm vi từ vĩ tuyến 20 trở xuống đến đường đóng cửa Vịnh, cách đường phân định 30,5 hải lý về mỗi phía. Thời hạn của vùng đánh cá chung là 15 năm, gồm 12 năm chính thức và 3 năm gia hạn.

Ổn định an ninh trật tự trong vùng

Theo nội dung hiệp định, vùng đặc quyền kinh tế của nước nào thì nước đó có quyền kiểm tra, kiểm soát và xử lý các tàu cá được phép vào vùng đánh cá chung, sản lượng và số lượng tàu thuyền được phép vào vùng đánh cá chung là dựa trên nguyên tắc bình đẳng, căn cứ vào sản lượng được phép đánh bắt, được xác định thông qua điều tra định kỳ. Ngoài ra, mỗi bên đều có quyền liên doanh hợp tác đánh cá với bên thứ ba trong vùng đặc quyền kinh tế của mình.

Tại Hội thảo Đánh giá 15 năm thực thi Hiệp định hợp tác nghề cá vịnh Bắc Bộ, lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và PTNT Việt Nam và Bộ Nông nghiệp Nông thôn Trung Quốc cùng khẳng định, Hiệp định Vịnh Bắc Bộ và Hiệp định Hợp tác Nghề cá đi vào cuộc sống đã góp phần ổn định tình hình an ninh trật tự trong vịnh Bắc Bộ, xây dựng môi trường hòa bình, ổn định, hợp tác của hai nước. Hai nước đã tổ chức tốt việc duy trì sản xuất và an ninh trên biển. Hầu hết số tàu cá được cấp phép đảm bảo tuân thủ quy định, ngư dân hoạt động tuân thủ sự kiểm tra, giám sát của các lực lượng Cảnh sát biển, Kiểm ngư, Bộ đội Biên phòng.

Riêng với Việt Nam, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT Việt Nam Phùng Đức Tiến khẳng định: "Hiệp định đã xác định rõ phạm vi và tạo ra một khuôn khổ pháp lý quốc tế rõ ràng, thuận lợi cho việc mỗi nước quản lý, khai thác phát triển các vùng vùng biển và thềm lục địa của mình trong vịnh Bắc Bộ, đồng thời cũng tạo điều kiện cho hai bên có cơ sở thúc đẩy hợp tác nhằm phát triển bền vững vịnh bắc bộ, duy trì sự ổn định trong vịnh, tăng cường sự tin cậy và phát triển quan hệ chung giữa hai nước".

Kể từ khi Hiệp định có hiệu lực, các cơ quan chức năng hai nước phối hợp cùng nhau giữ gìn trật tự mới trong khu vực, đôn đốc ngư dân hai bên chấp hành Hiệp định, kiểm soát tàu cá trên vùng đánh cá chung. Ông Vu Khang Chấn, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp Nông thôn Trung Quốc đánh giá: "Với sự nỗ lực của các bộ ngành liên quan hai nước, hai bên trên tinh thần hợp tác hữu nghị, tin cậy, thấu hiểu lẫn nhau, trật tự sản xuất nghề cá trong vùng nước Hiệp định tương đối ổn định, cơ bản thực hiện được 3 "bình ổn quá độ", đó là sản xuất nghề cá, tình cảm ngư dân và phương thức quản lý nghề cá. 15 năm thực hiện Hiệp định là 15 năm hợp tác nghề cá hai nước đạt thành quả nổi bật, đóng góp cho phát triển kinh tế ven Vịnh, ổn định xã hội khu vực đánh bắt cá".

Thúc đẩy thực thi có hiệu quả Hiệp định

Hiệp định hợp tác nghề cá Vịnh Bắc Bộ là thành quả không hề dễ của xúc tiến hợp tác giữa Việt Nam-Trung Quốc. Vịnh Bắc Bộ có vị trí chiến lược quan trọng đối với Việt Nam và Trung Quốc về an ninh và quốc phòng. Ngoài ý nghĩa về an ninh, quốc phòng, Vịnh Bắc Bộ còn có ý nghĩa lớn về kinh tế, có nguồn lợi hải sản phong phú. Hai nước đều có nhu cầu hợp tác đánh bắt, bảo vệ môi trường và bảo vệ và nuôi trồng nguồn hải sản trong Vịnh.

Việc Hiệp định hợp tác nghề cá Vịnh Bắc Bộ được thực thi có hiệu quả trong 15 năm qua đã tạo điều kiện thuận lợi để giải quyết vấn đề tồn tại do lịch sử để lại, tạo cơ sở và động lực thúc đẩy quá trình xây dựng lòng tin, tăng cường quan hệ hữu nghị, hợp tác giữa Việt Nam và Trung Quốc.

Trên cơ sở 15 năm hợp tác, hai bên đang tiếp tục đẩy mạnh và làm tốt công tác tuyên truyền, tập huấn cho ngư dân, đảm bảo tuân thủ các quy định của Hiệp định và các quy định khác của pháp luật. Bên cạnh đó, hai bên cũng đang tiến hành điều tra đánh giá nguồn lợi hải sản, thả giống tái tạo nguồn lợi, tăng cường công tác phối hợp tuần tra, kiểm tra, kiểm soát hoạt động nghề cá trên các vùng biển, nhằm tiếp tục thúc đẩy sự phát triển bền vững thủy sản trong vịnh Bắc Bộ, tăng cường sự tin cậy trong quan hệ chung giữa hai nước Việt Nam - Trung Quốc.