Vấn đề Biển Đông một lần nữa trở thành tâm điểm tại Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 53, vừa diễn ra từ 9-12/9 theo hình thức trực tuyến dưới sự điều phối của nước Chủ tịch ASEAN 2020-Việt Nam. Những diễn biến căng thẳng gần đây ở Biển Đông rõ ràng là nguyên nhân thúc đẩy mối quan tâm của các nước trong và ngoài khu vực.

Trong bối cảnh bất ổn gia tăng của tình hình hình thế giới, trong đó có dịch Covid-19, nguy cơ suy thoái kinh tế, cạnh tranh gia tăng giữa các nước lớn…, AMM 53 tái khẳng định cam kết mạnh mẽ duy trì khu vực Đông Nam Á hoà bình, ổn định, an ninh và trung lập, trong đó luật pháp quốc tế được đề cao.

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh phát biểu tại Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN-Hoa Kỳ ngày 10/9/2020. - Ảnh: VOV

Quan điểm rõ ràng từ nước Chủ tịch ASEAN 2020

Tại AMM 53, trên cương vị Chủ tịch ASEAN 2020, Việt Nam đã chia sẻ thẳng thắn quan ngại về những diễn biến phức tạp, vụ việc nghiêm trọng xảy ra thời gian qua trên Biển Đông, đề nghị ASEAN giữ vững đoàn kết và lập trường nguyên tắc, trong đó cần tiếp tục đề cao tuân thủ luật pháp quốc tế, đặc biệt là UNCLOS 1982. Việt Nam cho rằng những hoạt động quân sự hóa trên Biển Đông thời gian gần đây đi ngược lại với các quyền lợi hợp pháp của các quốc gia ven biển cũng như luật pháp quốc tế, đặc biệt là Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) 1982. Những hành vi này đã làm xói mòn niềm tin, làm gia tăng căng thẳng, đe dọa hòa bình, an ninh và phát luật trong khu vực.

Ngoại trưởng Hoa Kỳ Mike Pompeo phát biểu tại Hội nghị. -Ảnh:-vov.vn

Quan điểm của Việt Nam và ASEAN trong vấn đề này là nhất quán và rõ ràng, đó là nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tăng cường niềm tin chung và kêu gọi các bên kiềm chế trong những hoạt động của mình, giải quyết tranh chấp thông qua các biện pháp hòa bình theo luật pháp quốc tế, bao gồm UNCLOS 1982 – được coi là cơ sở để xác định quyền lợi hợp pháp của các quốc gia ven biển cũng như việc triển khai các hoạt động trên biển. ASEAN sẽ nỗ lực để thực thi một cách hiệu quả và đầy đủ Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) và sớm hoàn tất Bộ Quy tắc ứng xử của các bên ở Biển Đông (COC) một cách hiệu quả, toàn diện và theo đúng luật pháp quốc tế, trong đó có UNCLOS 1982 và hy vọng các cuộc đàm phán về COC sẽ sớm được nối lại với Trung Quốc.  

Trên tinh thần đó, nhiều quốc gia ủng hộ quan điểm của Việt Nam, có những tuyên bố rõ ràng, thể hiện quan điểm tích cực nhằm giải quyết những diễn biến căng thẳng trên thực địa ở Biển Đông.

Các nước tiếp tục nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn, tự do hàng hải và hàng không, không quân sự hoá, kiềm chế không có các hành động gây phức tạp tình hình hoặc gia tăng căng thẳng, giải quyết hoà bình các tranh chấp phù hợp với luật pháp quốc tế, bao gồm Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS) 1982; ủng hộ việc thực hiện đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố về Ứng xử của các Bên ở Biển Đông 2002 (DOC) và sớm hoàn tất Bộ Quy tắc ứng xử COC ở Biển Đông hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với luật pháp quốc tế, trong đó có UNCLOS 1982.

Bộ trưởng Ngoại giao Australia Marise Payne phát biểu tại Hội nghị. -Ảnh:  vov.vn

Trong khi đó, các đối tác của ASEAN không chỉ ủng hộ ASEAN trong việc duy trì hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn hàng hải và hàng không ở Biển Đông, mà còn bày tỏ mong muốn ASEAN đóng vai trò chủ động, tích cực và trung tâm hơn trong khu vực Ấn Độ-Thái Bình Dương. 

 Một  Đông Nam Á ổn định nằm trong mục tiêu của tất cả

Có thể nói, việc các quốc gia ASEAN và các đối tác ủng hộ đối thoại, hợp tác hướng tới giải quyết căng thẳng ở Biển Đông thông quan các biện pháp hòa bình, tuân thủ luật pháp quốc tế trong đó có UNCLOS 1982 là một xu hướng mới đầy tích cực tại Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN (AMM) lần thứ 53. Điều này cho thấy vai trò nổi bật của nước Chủ tịch ASEAN 2020 Việt Nam trong việc điều phối giải quyết một trong những vấn đề hết sức quan trọng trong khu vực nhằm hướng tới một tương lai tốt đẹp hơn.

Bao trùm lên tinh thần Hội nghị là các quốc gia đều thể hiện trách nhiệm chung trong đảm bảo các trật tự khu vực dựa trên nguyên tắc tự do và cởi mở, trật tự dựa trên tầm nhìn của ASEAN trong khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương. Đảm bảo một Đông Nam Á ổn định nằm trong mục tiêu của tất cả các quốc gia trong và ngoài khu vực. Các đối tác của ASEAN đều khẳng định đưa ra những hành động cụ thể để hỗ trợ ASEAN thực hiện mục tiêu của mình.

Trong bối cảnh cạnh tranh Mỹ- Trung đang trở nên gay gắt hơn bao giờ hết và toàn diện về mọi lĩnh vực, ASEAN đang không ngừng nỗ lực duy trì vai trò trung tâm của mình, xây dựng một khu vực hoà bình, ổn định.