Ngày 25/4, Trung tướng Austin Scott Miller, Tư lệnh các lực lượng quốc tế do Mỹ đứng đầu tại Afghanistan thông báo, Mỹ và Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) bắt đầu rút quân khỏi Afghanistan. Thông báo được coi là bước đi hiện thực hóa cam kết rút quân khỏi chiến trường Nam Á mà Tổng thống Mỹ Joe Biden đưa ra trước đó.

Ảnh minh họa - TTXVN

Theo thông báo của Tư lệnh các lực lượng quốc tế do Mỹ đứng đầu tại Afghanistan, liên minh quốc tế bắt đầu rút quân khỏi nhiều căn cứ ở Afghanistan và sau khi rút hết, toàn bộ các căn cứ sẽ được bàn giao lại cho lực lượng vũ trang của Afghanistan. Thông báo được đưa ra chỉ ít ngày sau khi Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg tiết lộ kế hoạch của khối quân sự này về bắt đầu rút quân khỏi Afghanistan từ ngày 1/5 và tiến trình này sẽ được hoàn tất trong vài tháng. 

Chấm dứt cuộc chiến đầy tốn kém tại chiến trường Nam Á

Mỹ phát động cuộc chiến vào Afghanistan năm 2001, ngay sau vụ khủng bố nhằm vào trung tâm thương mại New York ngày 11/9 cùng năm. Sau 20 năm, trải qua 3 đời Tổng thống, nước Mỹ đã tiêu tốn vào chiến trường Nam Á hơn 2.000 tỷ USD, khiến 2.355 lính Mỹ thiệt mạng cùng hàng ngàn binh sỹ bị thương. Thế nhưng, mục tiêu biến Afghanistan thành một nền dân chủ ổn định vẫn chưa hoàn thành.

Theo giới quan sát, thực tế, từ nhiều năm trước, quân đội Mỹ đã từ bỏ mục tiêu giành chiến thắng quân sự tại Afghanistan. Theo đó, 10 năm sau cuộc chiến, tức năm 2011, Mỹ chỉ còn duy trì 3.500 binh sỹ, giảm mạnh từ con số 100.000 quân nhân. Số binh sỹ này thực hiện hai sứ mệnh chính là hỗ trợ chính quyền sở tại trấp áp lực lượng khủng bố al-Qaeda và gây áp lực buộc phiến quân Taliban phải ký thỏa thuận hòa bình lâu dài với Chính phủ Afghanistan.

Quyết định rút quân khỏi Afghanistan sẽ kết thúc cuộc chiến dài nhất lịch sử của Mỹ, nằm trong thỏa thuận hòa bình được chính quyền Tổng thống tiền nhiệm Donald Trump ký với Taliban trước đó. Theo cam kết ban đầu, Mỹ sẽ rút toàn bộ lực lượng còn lại (khoảng 2.500-3.500 quân), khỏi Afghanistan trước ngày 1/5/2021. Tuy nhiên, chính quyền Tổng thống Joe Biden nhiều lần nói rằng khó có khả năng hoàn thành theo thời hạn này. Rốt cuộc, ngày 14/4 vừa qua, Tổng thống Biden công bố kế hoạch chi tiết về rút toàn bộ binh sĩ Mỹ khỏi Afghanistan, hoàn thành trước ngày 11/9 năm nay, đúng dịp tưởng niệm 20 năm xảy ra vụ khủng bố 11/9/2001. Tổng thống Biden khẳng định sẽ giải quyết dứt điểm vấn đề rút quân khỏi Afghanistan, không để trách nhiệm này trở thành gánh nặng của người kế nhiệm.

Nguy cơ và thách thức

Trong tuyên bố ngày 25/4, Trung tướng Austin Scott Miller khẳng định, lực lượng Mỹ rút quân và bàn giao căn cứ, trang bị cho quân đội Afghanistan một cách có trật tự. Các lực lượng Mỹ và liên quân có đủ năng lực và phương án tự bảo vệ mình trong quá trình rút quân, đồng thời sẽ tiếp tục hỗ trợ quân Chính phủ Afghanistan. Đặc biệt, Tư lệnh các lực lượng quốc tế do Mỹ đứng đầu tại Afghanistan nhấn mạnh rằng đã cảnh báo Taliban về những hậu quả thảm khốc nếu phiến quân quay lại với bạo lực.

Trước đó, quân đội Mỹ đã quyết định kéo dài thời gian hiện diện của nhóm tác chiến tàu sân bay Dwight Eisenhower tại Trung Đông và điều thêm các oanh tạc cơ chiến lược B-52 đến khu vực để yểm trợ việc rút quân khỏi Àghanistan.