Trong quá trình 93 năm hình thành và phát triển, Đảng luôn coi trọng công tác xây dựng và chỉnh đốn Đảng, nhất quán trong kế thừa và phát triển đường lối, chủ trương phù hợp với mỗi giai đoạn, thời kỳ, đặc biệt là trong các nhiệm kỳ gần đây. Với những bổ sung, kế thừa, hoàn thiện đường lối về công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, Đảng cộng sản Việt Nam ngày càng khẳng định quyết tâm tạo bước chuyển biến mới trong công tác này.
 Quang cảnh phiên họp thứ 23 của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Ảnh: TTXVN |
Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ III của Đảng năm 1960 đã đề ra các nhiệm vụ xây dựng Đảng ở 3 trụ cột: Tư tưởng, chính trị, tổ chức. Cấu trúc này có sự thay đổi vào năm 2016, khi Đại hội XII của Đảng đưa xây dựng Đảng về đạo đức trở thành yếu tố cơ bản trong xây dựng Đảng để đáp ứng yêu cầu của tình hình mới.
Hoàn thiện đường lối về công tác xây dựng Đảng
Với việc bổ sung, thêm phạm trù về đạo đức, Đại hội XII của Đảng xác định công tác xây dựng Đảng được thể hiện trên 4 trụ cột là chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức. Tới Đại hội XIII, Đảng cộng sản Việt Nam đưa công tác cán bộ trở thành phạm trù quan trọng, cơ bản trong công tác xây dựng Đảng. Như vậy, cấu trúc công tác xây dựng Đảng của Đảng Cộng sản Việt Nam hiện nay bao gồm 5 trụ cột cơ bản là chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ. Ông Nguyễn Đức Hà, nguyên Vụ trưởng Ban Tổ chức Trung ương, nhấn mạnh: “Yêu cầu hiện nay đặt ra đối với cán bộ là phải chủ động, sáng tạo, không được bị động, trông chờ. Phải trên cơ sở chức năng nhiệm vụ của mình phải biết được mình phải làm gì? làm như thế nào? Quan trọng nhất bây giờ phải xuất phát từ mục đích, từ ý nguyện nhân dân. Đồng chí Tổng Bí thư rất nhiều lần nhắc nhở là phải vì nước, vì dân, vì cái chung. Nếu cứ vì cái chung, vì lợi ích của Đảng, của dân tộc, vì lợi ích của nhân dân thì khó khăn mấy chúng ta cũng vượt qua được”.
Từ khi bước vào công cuộc Đổi mới năm 1986, Đảng cộng sản Việt Nam đã ban hành nhiều nghị quyết về xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Chỉ tính riêng 10 năm gần đây, các hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương đều ban hành những nghị quyết, kết luận, quy định hết sức quan trọng, chặt chẽ về công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng.Một số nghị quyết, kết luận, quy định điển hình như Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XI về "Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng", Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XII "Về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" trong nội bộ", Chỉ thị số 05-CT/TW "Về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh"; Quy định số 08 "Về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, trước hết là Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương ".
Kế thừa, bổ sung, phát triển nhiều nội dung quan trọng của các nghị quyết Trung ương trước đây, Nghị quyết Đại hội XIII đã đề cập nhiều nội dung mới, nổi bật là quan điểm coi "công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí là một nhiệm vụ đặc biệt quan trọng" và "kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, với quyết tâm chính trị cao hơn, hành động mạnh mẽ, triệt để hơn, hiệu quả hơn" để tăng cường xây dựng và chỉnh đốn Đảng; xây dựng và củng cố hệ thống chính trị; xây dựng và củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc
Nhân tố then chốt, tạo động lực thúc đẩy cả hệ thống
Thực hiện tốt công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng là nhân tố then chốt, tạo động lực thúc đẩy xây dựng hệ thống chính trị. Ngược lại, xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh, hoạt động hiệu lực, hiệu quả sẽ tạo cơ sở vững chắc củng cố vai trò lãnh đạo của Đảng đối với hệ thống chính trị và toàn xã hội. Do đó, Hội nghị Trung ương 4/khóa XIII tiếp tục ban hành Kết luận số 21-KL/TW về công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị. Kết luận này khẳng định mục tiêu: Đẩy mạnh công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị nhằm nâng cao năng lực lãnh đạo, năng lực cầm quyền, sức chiến đấu của Đảng. Vấn đề cốt lõi của công tác xây dựng Đảng là nâng tầm lãnh đạo của Đảng cầm quyền trong điều kiện tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Giáo sư, Tiến sỹ Lê Minh Thông, Ủy viên Hội đồng Lý luận Trung ương, nhấn mạnh: “Trong Nhà nước pháp quyền, Đảng phải thực hiện được 5 cầm: Cầm thứ nhất là cầm quyền vì dân. Thứ hai, cầm quyền theo pháp luật Đảng. Nhà nước pháp quyền là dứt khoát Đảng phải cầm quyền theo pháp luật. Thứ ba, Đảng cầm quyền dân chủ. Thứ tư, Đảng cầm quyền khoa học. Thứ năm là Đảng cầm quyền một cách liêm chính. Năm cái mà tăng cường sự lãnh đạo cầm quyền của Đảng, tăng cường khả năng đó, để thể hiện quyền cầm quyền của mình trong Nhà nước pháp quyền”.
Kiên quyết đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân, ngăn chặn, đẩy lùi, xử lý nghiêm cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hoá"; kết hợp chặt chẽ, hài hoà giữa "xây" và "chống", xây là nhiệm vụ cơ bản, chiến lược, lâu dài, chống là nhiệm vụ quan trọng, cấp bách, thường xuyên trong công tác xây dựng Đảng hiện nay của Việt Nam. Mục tiêu là nhằm tạo bước phát triển mới của Đảng về trí tuệ, bản lĩnh chính trị, thực sự là đạo đức, là văn minh, ngày càng gắn bó mật thiết với nhân dân, ngày càng được nhân dân tin tưởng; đủ uy tín và năng lực lãnh đạo thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng và sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.