Tại phiên họp lần thứ 38 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội vừa bế mạc chiều qua, dự thảo Luật Trưng cầu ý dân lần thứ hai được đưa ra.Trưng cầu ý dân thể hiện vai trò có tính quyết định của người dân trong các hoạt động chính trị-kinh tế-xã hội của đất nước; khẳng định tiếng nói của người dân luôn được lắng nghe, được tôn trọng. Triển khai xây dựng và thực hiện Luật Trưng cầu ý dân là việc cụ thế hóa những điều đã được hiến định; cụ thể hóa tư tưởng “lấy dân làm gốc” của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Phiên họp thứ 38, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (Ảnh: Ngọc Thành)

Trưng cầu ý dân đã được thực thi trên thực tế

Không phải bây giờ vấn đề trưng cầu ý dân mới được bàn tới. Hiến pháp đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, Hiến pháp 1946 đã khẳng định vai trò, sứ mệnh của người dân khi “Có quyền phúc quyết về Hiến pháp và những việc quan hệ đến vận mệnh quốc gia”. Hiến pháp 2013 thì xác định “Nhân dân có quyền biểu quyết khi Nhà nước tổ chức trưng cầu ý dân”. Xây dựng Luật Trưng cầu ý dân nhằm cụ thể hóa những điều mà Hiến pháp của Việt Nam đã quy định.

Thực tế những năm gần đây, người dân tham gia ngày càng sâu rộng vào các hoạt động xã hội bằng nhiều hình thức khác nhau. Đó có thể là tham gia trực tiếp hoặc qua các kênh thông tin phản biện chính sách; là góp ý xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật; là đề xuất những ý kiến về các vấn đề chính trị-kinh tế-xã hội.

Ý kiến nhiều chiều của người dân được lắng nghe, được chọn lọc đã góp phần hoàn thiện hơn công tác quản lý Nhà nước, công tác xây dựng luật; thậm chí còn có tính quyết định đối với một chủ trương, chính sách cụ thể của bộ, ngành hoặc địa phương. Nhờ ý kiến đóng góp của người dân, đã có việc dừng ban hành văn bản quy phạm pháp luật xa rời thực tế; đã từng có việc dừng thực hiện các chủ trương, chính sách không đúng pháp luật, không hợp lòng dân. Cho đến nay, hầu hết các chủ trương, chính sách liên quan và ảnh hưởng trực tiếp tới cuộc sống hiện tại và tương lai của người dân đều được đưa ra lấy ý kiến nhân dân. Nhưng những việc làm đó mới chỉ là tổ chức lấy ý kiến nhân dân, chưa phải trưng cầu ý dân.

Thể hiện mạnh mẽ ý chí và quyền lực của người dân

Trưng cầu ý dân hay bỏ phiếu toàn dân là một cuộc bỏ phiếu trực tiếp, trong đó toàn bộ các cử tri được yêu cầu chấp nhận hay phủ quyết một đề xuất đặc biệt. Trong lịch sử đấu tranh của dân tộc, những khi cần tiếng nói chung, cần sự đồng thuận, cần sức mạnh, cần quyết định những việc hệ trọng, thì ý kiến người dân được trưng cầu. Và thực tế đã chứng minh tính đúng đắn của những quyết định ấy. Ngày nay, người dân với đầy đủ các “quyền” của mình, trưng cầu ý dân lại càng được đặt ra, không chỉ giới hạn ở một nước, một quốc gia mà đã có tới 167 trong tổng số 214 quốc gia và vùng lãnh thổ có luật hoặc quy định pháp lý về trưng cầu ý dân.

Đã đến lúc cần “Trưng cầu ý dân” (Ảnh minh họa)

Thực hiện trưng cầu ý dân chính là ra sức thực hành dân chủ, thật sự tôn trọng quyền làm chủ của quần chúng, dân chủ về kinh tế, dân chủ về chính trị. Đây là việc chuyển hóa tư tưởng “lấy dân làm gốc” của Chủ tịch Hồ Chí Minh bằng những việc làm cụ thể trong công tác xây dựng pháp luật và các lĩnh vực hoạt động khác và việc xây dựng Luật Trưng cầu ý dân là một ví dụ./.