Xuất khẩu từ lâu đã là động lực tăng trưởng quan trọng của kinh tế Việt Nam, góp phần duy trì tốc độ phát triển cao, ổn định cán cân thương mại và tạo việc làm cho hàng triệu lao động. Năm nay, Chính phủ đề ra mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu 12%, tương đương kim ngạch khoảng 450–451 tỷ USD, cùng với xuất siêu 30 tỷ USD.

8 tháng đầu năm, xuất khẩu đã tăng trên 13%, vượt mục tiêu đề ra, mở ra triển vọng khả quan. Tuy nhiên, để giữ vững đà tăng trưởng trong bối cảnh kinh tế toàn cầu còn nhiều biến động, Việt Nam triển khai đồng bộ nhiều giải pháp chiến lược.

Mở rộng và đa dạng hóa thị trường là một trong những giải pháp mà Việt Nam đang kiên trì theo đuổi. Dựa trên các hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới, như: CPTPP, EVFTA, RCEP, Việt Nam đang đẩy mạnh xúc tiến thương mại tại các khu vực tiềm năng như Trung Đông, châu Phi, Nam Á, nhằm giảm phụ thuộc vào một số thị trường truyền thống, mở rộng kênh phân phối.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên chủ trì Hội nghị giao ban Xúc tiến thương mại. Ảnh: VOV

Về điều này, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên tại cuộc họp với các hiệp hội, ngành hàng gần đây đã nhấn mạnh: "Các hiệp hội, ngành hàng phải xây dựng kế hoạch xúc tiến thương mại phù hợp với thực tiễn và năng lực của doanh nghiệp, ưu tiên các thị trường có hiệp định thương mại tự do đang khai thác hiệu quả, mạnh dạn mở rộng sang các khu vực tiềm năng như: Đông Âu, châu Phi, Nam Á, để đa dạng hóa thị trường và tránh phụ thuộc vào các thị trường truyền thống. Thứ hai, tiếp tục theo dõi, phân tích và chia sẻ định kỳ thông tin về thị trường, chính sách thương mại, thuế quan, tiêu chuẩn kỹ thuật tại các thị trường xuất khẩu trọng điểm, đặc biệt là các thị trường có FTA của Việt Nam, nhằm cung cấp đầu vào kịp thời cho hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp".

Bên cạnh đó, Việt Nam cũng chú trọng phát triển các ngành hàng chủ lực. Các ngành hàng mũi nhọn, như: điện tử, nông sản, dệt may, thủy sản, da giày tiếp tục đóng vai trò đầu tàu trong tăng trưởng xuất khẩu. Với điện tử, Việt Nam đẩy mạnh thu hút thêm dòng vốn FDI chất lượng cao, tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu về bán dẫn, trí tuệ nhân tạo và năng lượng tái tạo. Nông sản và thủy sản nâng cao chất lượng chế biến, truy xuất nguồn gốc và tuân thủ các tiêu chuẩn xanh từ thị trường nhập khẩu.

Đối với dệt may, da giày, việc chuyển đổi sang sản xuất sạch, tiết kiệm năng lượng, tăng tỷ lệ nội địa hóa là điều kiện tiên quyết để vượt qua các rào cản kỹ thuật ngày càng khắt khe của châu Âu và Mỹ. Bà Phan Thanh Xuân, Phó chủ tịch Hiệp hội Da giày và túi xách Việt Nam, cho rằng: "Lợi thế của chúng ta là đã có 17 hiệp định FTA, là cơ sở để các doanh nghiệp đa dạng hóa thị trường rất là tốt. Tuy nhiên, hiện nay đang thách thức rất lớn đó là việc chúng ta phải tối ưu hóa chi phí vì các thị trường mà chúng ta đa dạng hóa đều gặp phải những trở ngại. Do vậy, nếu muốn mở rộng thị trường thì chúng ta cũng phải mở rộng được các chiến lược ứng dụng công nghệ để sản xuất được đa dạng hóa hơn các chủng loại sản phẩm, qua đó có thể tiếp cận được các thị trường và tiếp cận đến người tiêu dùng tốt hơn".

Doanh nghiệp chính là chủ thể thực thi chiến lược xuất khẩu. Vì vậy, để mở rộng thị trường xuất khẩu thì một giải pháp then chốt là đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số, thương mại điện tử xuyên biên giới. Đồng thời, đáp ứng tiêu chuẩn xanh và phát triển bền vững. Những chứng nhận về phát triển bền vững sẽ trở thành “giấy thông hành” quan trọng, giúp hàng Việt Nam chinh phục các thị trường khó tính. Phó Chủ tịch VCCI ông Hoàng Quang Phòng khẳng định: "Trong bối cảnh nhiều thị trường áp dụng hàng rào phi thuế quan, yêu cầu về môi trường, xã hội, quản trị ngày càng khắt khe. Điều này đòi hỏi các doanh nghiệp phải đầu tư nguồn lực cho chuyển đổi xanh, chuyển đổi số, tăng tỷ lệ nội địa hoá đầu vào giảm phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu nhằm đáp ứng quy tắc xuất xứ, minh bạch nguồn gốc… Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đầy biến động, các doanh nghiệp Việt Nam cần có chiến lược tiếp cận thị trường mới hiệu quả hơn và bền vững hơn".

Cùng với nỗ lực của doanh nghiệp, chính sách Nhà nước đóng vai trò dẫn dắt. Không chỉ tiếp tục đàm phán, tháo gỡ rào cản thương mại, xử lý các vụ kiện phòng vệ thương mại nhằm bảo vệ lợi ích chính đáng cho doanh nghiệp, Chính phủ cũng thúc đẩy các chương trình xúc tiến thương mại số, xây dựng nền tảng e-commerce quốc tế mang thương hiệu quốc gia. Ông Đỗ Ngọc Hưng, Tham tán Thương mại Việt Nam tại Hoa Kỳ, cho biết: "Tiếp tục thúc đẩy các chương trình xúc tiến thương mại, hội chợ, triển lãm để giới thiệu các sản phẩm, tìm kiếm các cơ hội sản xuất xuất khẩu với những mặt hàng có tiềm năng. Tăng cường công tác dự báo cảnh báo sớm các vụ kiện phòng vệ thương mại, tránh bị động ảnh hưởng đến kết quả kháng kiện trong thời gian tới".

Với những kết quả tích cực trong 8 tháng năm 2025 và các giải pháp cụ thể được đưa ra, Việt Nam đang có cơ sở vững chắc để đạt mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu 12% trong năm 2025. Việc đạt được mục tiêu này sẽ củng cố vị thế của Việt Nam trong nhóm 20 nền kinh tế thương mại hàng đầu thế giới.