Trải qua 80 năm đồng hành cùng dân tộc, Đài Tiếng nói Việt Nam (TNVN-VOV) không chỉ là chứng nhân của lịch sử mà còn đang đứng trước một hành trình mới, khi phát thanh bước vào kỷ nguyên số với tư duy hiện đại, công nghệ tiên tiến và yêu cầu khắt khe hơn từ chính người nghe. Không chỉ đơn thuần là chuyển đổi về mặt kỹ thuật, sự thay đổi ở VOV là cuộc chuyển mình toàn diện – từ tư duy lãnh đạo đến cách tổ chức sản xuất, từ nền tảng công nghệ đến định vị nội dung.

Chuỗi podcast Sinh năm 1945: Phát thanh trong kỷ nguyên số. Nguồn: VOV2

Trong kỷ nguyên số, phát thanh đang hiện đại từng ngày, chuyển động không ngừng và bền vững hơn với sự hỗ trợ của công nghệ số và AI chỉ là 1 trong số đó. Bước vào kỷ nguyên mới – kỷ nguyên số, vẫn tiếng nói ấy nhưng Đài TNVN có cách thể hiện mới, tư duy mới và những yêu cầu mới từ chính người nghe hiện đại. Với Đài TNVN, đây là 1 bước chuyển lớn không chỉ về công nghệ mà còn chuyển mình về tư duy, cách làm và cách tiếp cận người nghe. Từ 1 phương tiện truyền thông truyền thống, phát thanh đang dần trở thành 1 nền tảng thông minh, linh hoạt, hiện đại, sống cùng nhịp sống số và những người làm phát thanh ở Đài TNVN gọi đó là “Phát thanh trong kỷ nguyên vươn mình”.

Ông Nguyễn Năng Khang, Phó Giám đốc Trung tâm Sản xuất và Lưu trữ chương trình, Đài TNVN, cho biết công cuộc số hóa tại Đài đã bắt đầu từ khá sớm: “Ngay từ năm 2004, chúng tôi đã sản xuất và chuyển âm toàn bộ các chương trình phát thanh trên hệ thống mạng máy tính. Đến nay, 100% công đoạn sản xuất đã thực hiện trong môi trường số. Điều chúng tôi đang tiếp tục thực hiện là chuyển đổi về quản trị, phương thức hoạt động, đưa các chương trình phát thanh lên cả những nền tảng mới như internet, mạng xã hội, thiết bị di động.”

Một trong những bước tiến quan trọng của Đài TNVN là số hóa kho tư liệu lịch sử với hàng trăm nghìn giờ âm thanh quý giá. Công việc này không đơn giản. Chị Vũ Quỳnh Hoa, nhân viên nhập dữ liệu, số hóa file âm thanh, Trung tâm sản xuất và lưu trữ chương trình, Đài TNVN, cho biết: “Kho tư liệu của Đài có những băng khi nhập số hóa đã bị cũ, hỏng. Chúng tôi phải xử lý vật lý theo 1 quy trình kỹ thuật.”

TS. Vũ Hải Quang, Phó Tổng Giám Đốc Đài Tiếng nói Việt Nam. Ảnh: VOV

Cùng với việc chuyển đổi số, tăng cường ứng dụng công nghệ, Đài TNVN đã tái cấu trúc toàn bộ hoạt động sản xuất nội dung. Các phòng thu hiện nay không còn là những không gian khép kín, mà đã trở thành trung tâm hội tụ đa phương tiện. Phó Tổng Giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam, Tiến sĩ Vũ Hải Quang nhấn mạnh: “Trong phòng thu, phóng viên có thể vừa thu âm, ghi hình, vừa phát livestream, cùng lúc phát trên sóng radio truyền thống và phát trên Youtube, Facebook hoặc các ứng dụng trên mạng xã hội. Nhờ vậy mà 1 bản tin giờ có thể đến với hàng triệu người nghe, người xem chỉ trong vài phút và sau đó có thể nghe lại ở bất cứ đâu, bất cứ khi nào.”

Sự thay đổi công nghệ cũng đặt ra yêu cầu mới cho đội ngũ nhà báo phát thanh. Họ không còn chỉ là người ngồi sau micro, mà là những người làm báo đa nhiệm – kể chuyện bằng âm thanh, hình ảnh và cả dữ liệu người dùng. Nhà báo Hằng Nga, Trưởng phòng Thời sự, Ban Thời sự (VOV1), chia sẻ: “Khi phát thanh chuyển đổi số thì mình phải làm những gì mà công chúng muốn nghe, kể những câu chuyện hấp dẫn họ. Nó không chỉ dừng lại ở giọng nói truyền cảm của mình trên sóng phát thanh như trước đây, mà mình phải có thêm những yếu tố khác nữa để níu họ lại, để họ tiếp tục nghe.”

Sự thay đổi công nghệ đặt ra yêu cầu mới cho đội ngũ nhà báo phát thanh. Ảnh: VOV

Hiện nay, nhiều nhà báo của Đài TNVN đang thích ứng rất nhanh môi trường làm báo số. Phóng viên Ngô Đức, Ban Văn hóa – Xã hội và Dân tộc (VOV2), cho biết: “Tôi nhập môn là 1 phóng viên phát thanh, tác nghiệp đơn giản chỉ với 1 chiếc máy ghi âm nhỏ. Nhưng giờ đây, với đồ nghề đầy đủ trong chiếc balo nhỏ gọn, tôi có thể yên tâm sản xuất các sản phẩm báo chí từ video, audio, livestream để phục vụ nhu cầu công chúng cả nghe, xem cùng với các sản phẩm báo chí hiện đại".

Cùng với chuyển đổi về nội dung và con người, nền tảng kỹ thuật cũng là trụ cột quan trọng để phát thanh vươn mình trong môi trường mới. Theo Tiến sĩ Vũ Hải Quang, Phó Tổng Giám đốc Đài TNVN, hạ tầng kỹ thuật hiện nay không chỉ phục vụ phát thanh truyền thống, mà phải đủ linh hoạt để phát sóng trên đa nền tảng: “Phát thanh truyền thống chỉ cần âm thanh tốt, đường truyền ổn định, nhưng khi đã livestream, phát video lên youtube, cắt chỉnh nội dung cho Tiktok hay các clip đăng trên mạng xã hội thì hệ thống phải xử lý kịp thời cả âm thanh, hình ảnh, đồ họa và dữ liệu người dùng. Điều này đòi hỏi quy trình xử lý phải thật nhanh, liên thông và không được sai sót vì chỉ sai 1 giây, chậm 1 phút là công chúng sẽ không theo dõi nữa".

Việc Đài Tiếng nói Việt Nam được Chính phủ giao xây dựng nền tảng phát thanh số quốc gia là minh chứng rõ ràng cho vai trò trụ cột của Đài TNVN trong hệ sinh thái truyền thông hiện đại. Và ở đó, phát thanh, dù trong diện mạo mới, vẫn giữ được sứ mệnh là tiếng nói của lòng tin, của kết nối và đồng hành cùng đất nước trong mọi thời điểm.