Đúng như lo ngại của giới phân tích, lực lượng Taliban đang tăng cường các cuộc tấn công và giành lại quyền kiểm soát tại nhiều vùng lãnh thổ ở Afghanistan. Sự trỗi dậy của Taliban được thúc đẩy trong bối cảnh lực lượng liên quân quốc tế do Mỹ dẫn đầu dần hoàn tất kế hoạch rút hoàn toàn lực lượng khỏi chiến trường này.     

Dân quân địa phương cầm vũ khí hỗ trợ lực lượng Afghanistan trong cuộc chiến chống lại Taliban, ở ngoại ô tỉnh Herat, Afghanistan vào ngày 10/7/2021. Ảnh: Reuters

Cuối tuần qua, một quan chức Taliban tuyên bố lực lượng này đã giành quyền kiểm soát khoảng 85% diện tích lãnh thổ Afghanistan. Dù thông tin này đã lập tức bị giới chức Afghanistan bác bỏ, song nó vẫn khiến nhiều người phải nhắc lại nguy cơ đã được các chuyên gia dự báo từ trước đó rằng: toàn bộ Afghanistan có thể sớm rơi vào tay phiến quân sau khi Mỹ và các đồng minh hoàn tất việc rút lực lượng khỏi đây.

Taliban đẩy mạnh tấn công, mở rộng kiểm soát lãnh thổ 

Trong bối cảnh lực lượng Mỹ đã hoàn tất việc rút khoảng 90% binh sỹ khỏi Afghanistan, các tay súng Taliban đang đẩy mạnh các chiến dịch tấn công nhằm chiếm quyền kiểm soát các vùng lãnh thổ. Cuối tuần qua, các tay súng Taliban với trang bị vũ khí hạng nặng đã tăng cường tấn công các lực lượng quân chính phủ ở tỉnh miền Tây Herat, giành quyền kiểm soát hai cửa khẩu biên giới quan trọng giữa Afghanistan với Iran và Turkmenistan. Một quan chức Afghanistan giấu tên thừa nhận phần lớn tỉnh Herat đã rơi vào tay Taliban, chỉ trừ thủ phủ Herat cùng quận Gozara và Injil lân cận. Tuy nhiên, khả năng toàn bộ Herat rơi vào tay Taliban chỉ còn là vấn đề thời gian.

Mỹ sẽ hoàn tất quá trình rút quân khỏi Afghanistan trong tháng 8/2021. Ảnh: ABC News

Ngoài tỉnh chiến lược Herat, Taliban cũng đang đẩy mạnh các cuộc tấn công nhằm giành quyền kiểm soát các khu vực nông thôn, miền núi trên hầu hết các vùng lãnh thổ Afghanistan. Một thành viên cấp cao Taliban hôm 9/7 tuyên bố lực lượng này đã kiểm soát được khoảng 85% diện tích lãnh thổ Afghanistan. Giới chức Afghanistan đã bác bỏ thông tin này, song xác nhận Taliban đang đánh chiếm nhiều vùng lãnh thổ quanh các thành phố và thị trấn lớn. Taliban chưa tiến sâu vào những đô thị quan trọng do gặp sự chống trả quyết liệt của lực lượng quân chính phủ.

Tuy nhiên, điều đáng lo ngại ở đây là khả năng chiến đấu của các lực lượng Afghanistan khi không còn có sự hậu thuẫn của liên quân. Một báo cáo mới đây cho biết, chỉ sau vài ngày hứng chịu các cuộc tấn công của Taliban, đã có ít nhất khoảng 1.000 binh sỹ Afghanistan tháo chạy sang nước láng giềng Tajikistan. Con số các binh sỹ bị bắt làm tù binh, bỏ trốn hay đầu hàng Taliban chưa được công bố, song đều được nhận định có thể lên tới hàng trăm, thậm chí nhiều hơn. 

Viễn cảnh đáng lo ngại

Trong một tuyên bố trên truyền hình ngày 11/7, Người phát ngôn Bộ Quốc phòng Mỹ John Kirby thừa nhận Lầu Năm Góc quan ngại sâu sắc về tình hình tại Afghanistan khi nói rằng "Chúng tôi lo ngại sâu sắc khi theo dõi tình hình an ninh xấu đi nhanh chóng và bạo lực quá cao, cũng như đà tiến quân mà Taliban đang có hiện nay". Mặc dù vậy, người phát ngôn Bộ Quốc phòng Mỹ vẫn khẳng định quân đội Afghanistan có đủ khả năng bảo vệ đất nước: "Họ có không quân đầy đủ năng lực và các đơn vị đặc nhiệm vô cùng hiện đại, có thể đối phó với sự trỗi dậy của Taliban. Đây là lúc để họ đứng lên thực hiện điều đó”.

Thế nhưng, căn cứ diễn biến trên thực địa, các nhà quan sát cho rằng, quân đội Afghanistan khó lòng chỗng đỡ nổi sức tấn công mạnh mẽ hiện nay của Taliban, nếu không có sự trợ giúp quốc tế. Đặc biệt, nhiều nhà phân tích bày tỏ đồng tình với đánh giá của các cơ quan tình báo Mỹ được nhiều nguồn tin trích dẫn rằng: chính quyền trung ương Afghanistan do Wshington hậu thuẫn ở Kabul có thể sụp đổ trong vòng 6 tháng kể từ ngày Mỹ và liên quân hoàn tất việc rút binh sỹ khỏi quốc gia này. Theo tuyên bố mới nhất trong tuần qua của Tổng thống Joe Biden, Mỹ sẽ chấm dứt hoàn toàn sự hiện diện của binh sỹ nước này tại Afghanistan vào ngày 31/8 năm nay.