Ngoài vấn đề phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên, Hội nghị thượng đỉnh 3 bên  Trung - Nhật - Hàn diễn ra ngày 9/5, tại Tokyo đã trở thành cơ hội để 3 nền kinh tế hàng đầu khu vực khôi phục lòng tin chiến lược và nâng tầm hợp tác. Việc Hàn Quốc, Trung Quốc và Nhật Bản hợp tác để tìm kiếm cách thức tăng trưởng sáng tạo hơn và toàn diện hơn sẽ có thể dẫn dắt kinh tế khu vực và thế giới đi đúng hướng.

Trong bối cảnh an ninh Đông Bắc Á đang chuyển động tích cực với việc tiến trình phi hạt nhân hóa trên bán đảo Triều Tiên chuẩn bị bước vào một giai đoạn bước ngoặt, còn nền kinh tế toàn cầu đang đối mặt với sự trỗi dậy của chủ nghĩa bảo hộ, hội nghị thượng đỉnh 3 bên Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc là cơ hội để 3 nền kinh tế hàng đầu khu vực tăng cường hợp tác thương mại, khôi phục lòng tin chiến lược.

Theo ước tính của Ngân hàng Thế giới, Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc là ba nền kinh tế có quy mô lớn không chỉ ở châu Á mà cả trên thế giới, chiếm khoảng 22% GDP toàn cầu và khoảng 70% GDP châu Á.

Cùng chịu sức ép từ chủ nghĩa bảo hộ thương mại

Thương mại nổi lên là một chủ đề quan trọng tại hội nghị cấp cao ba bên trong bối cảnh cả 3 nước đang phải đối mặt với một vấn đề chung, đó là xu hướng chủ nghĩa bảo hộ thương mại của Mỹ.

Cả Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc đều nằm trong danh sách các quốc gia làm Mỹ thâm hụt thương mại. Trong khi Nhật Bản và Hàn Quốc đang chịu sức ép từ Mỹ đòi đàm phán lại hiệp định thương mại song phương, Trung Quốc và Nhật Bản mới đây trở thành hai trong số những nền kinh tế bị Chính phủ Mỹ áp đặt các loại thuế nhập khẩu mới đối với nhôm và thép. Trước đó, vào tháng 3, Mỹ đã áp đặt biểu thuế nhập khẩu đối với hàng hóa Trung Quốc trị giá lên tới 50 tỷ USD khiến Bắc Kinh trả đũa bằng cách tăng 25% thuế nhập khẩu đối với 128 mặt hàng của Mỹ.

Trước sức ép từ Washington, thay vì thụ động trước xu thế bảo hộ thương mại của Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc đã và đang chủ động thúc đẩy thương mại đa phương, coi đó là nền tảng cho sự phát triển và thịnh vượng của khu vực.

Đề xuất các sáng kiến thúc đẩy hợp tác kinh tế   

Hội nghị cấp cao 3 bên lần này được lãnh đạo 3 nước tận dụng để thúc đẩy hợp tác kinh tế. Theo đó, 3 nhà lãnh đạo đã nhất trí đẩy mạnh hợp tác nhằm dẫn dắt kinh tế khu vực và thế giới đi đúng hướng. Trước tiên là đẩy nhanh các cuộc đàm phán về Hiệp định thương mại tự do 3 bên, sớm đạt được Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) và tiến tới xây dựng Cộng đồng Kinh tế Đông Á. Trong đó việc đẩy nhanh đàm phán FTA cần chú trọng hơn cả vì quá trình đàm phán FTA giữa ba nước tuy được khởi xướng từ năm 2002 nhưng mãi đến tháng 11/2012 mới bắt đầu. Đến nay, cuộc đàm phán này đã trải qua 13 vòng nhưng vẫn bế tắc liên quan các vấn đề thương mại hàng hóa - dịch vụ và đầu tư. Nếu hiệp định FTA được ký kết, nó sẽ góp phần giúp GDP của Trung Quốc tăng thêm 2%, Nhật Bản tăng thêm 0,3% và Hàn Quốc tăng thêm 2,8%.

Quyết tâm cải thiện quan hệ thương mại 3 bên còn được thể hiện tại Diễn đàn doanh nghiệp, sự kiện diễn ra bên lề Hội nghị thượng đỉnh Nhật - Trung - Hàn. Tại đây, các nhà lãnh đạo cùng tin tưởng nếu Hàn Quốc, Trung Quốc và Nhật Bản có thể hợp tác và phá vỡ những cách thức thành công truyền thống để tìm kiếm cách thức tăng trưởng sáng tạo hơn và toàn diện hơn, 3 nền kinh tế này có thể thiết lập trạng thái cho một trật tự toàn cầu mới. 3 nước cần cùng giải quyết chủ nghĩa bảo hộ thương mại và đẩy nhanh tiến độ đàm phán các thỏa thuận thương mại trong khu vực. Một số lĩnh vực hợp tác tiềm năng cũng được chỉ ra là năng lượng, môi trường, bảo hiểm sức khỏe. Nếu Hàn Quốc, Trung Quốc và Nhật Bản, nơi tập trung nhu cầu sử dụng khí gas hóa lỏng lớn nhất thế giới, cùng bắt tay hợp tác thì cả ba có thể được hưởng nguồn năng lượng khí gas tự nhiên ổn định với chí phí thấp hơn. 3 nước cũng nhất trí phối hợp hành động để tăng số lượng du khách giữa 3 nước lên 30 triệu lượt người trong năm 2020.

Mối quan hệ giữa Nhật Bản, Trung Quốc và Hàn Quốc từ lâu được gọi là "tam giác vàng kinh tế". Đã có thời điểm, mối quan hệ này rơi vào tình trạng “đóng băng” vì vấn đề bất ổn trên bán đảo Triều Tiên. Tuy nhiên, giờ đây đã khác. Xu hướng tăng cường hợp tác kinh tế đã bắt đầu trở lại, tạo chất xúc tác củng cố sự ổn định và phát triển ở Đông Bắc Á.