Cuộc thi "Bạn biết gì về Việt Nam" là cuộc thi do Đài Tiếng nói Việt Nam (VOV) tổ chức từ năm 1985, nhằm mục đích tạo sân chơi cho thính giả quốc tế và kiều bào thể hiện tình yêu, hiểu biết về đất nước, con người Việt Nam, qua đó tăng cường thông tin đối ngoại và mối quan hệ giữa Đài với thính giả. 

Cuộc thi năm 2025  đã nhận được sự hưởng ứng và tham gia của đông đảo quý thính giả từ 32 quốc gia và vùng lãnh thổ. Trong đó, có thính giả mới nghe Đài, có thính giả đã nhiều năm gắn bó với các chương trình phát thanh đối ngoại của Đài Tiếng nói Việt Nam; cùng với đó là thính giả của các câu lạc bộ bạn nghe đài quốc tế ở Indonesia, Ấn Độ, Pakistan, kiều bào Việt Nam ở Nhật Bản…

Chị Lê Thương, kiều bào tại Nhật Bản

Chị Lê Thương, kiều bào tại Nhật Bản chia sẻ niềm hạnh phúc khi nhận được giải thưởng của cuộc thi này, cũng như những tình cảm của chị dành cho Đài TNVN.

Tôi đã nghe Đài Tiếng nói Việt Nam từ khi còn rất nhỏ. Những ngày thơ bé sống ở vùng quê miền Trung, giữa bốn bề là đồi núi và tiếng gió rì rào, âm thanh từ chiếc radio cũ phát ra tiếng nói của Đài Tiếng nói Việt Nam như một phép màu, như ngọn lửa sưởi ấm tâm hồn, mở ra cho tôi một thế giới mới đầy sắc màu và hy vọng. Khi ấy, mỗi bản tin thời sự, mỗi câu chuyện kể trên sóng phát thanh đều như một bài học làm người, nuôi dưỡng tâm hồn tôi theo năm tháng. Đài không chỉ là nơi cung cấp thông tin, mà còn là nhịp cầu kết nối tình cảm giữa người dân với Đảng, Nhà nước; giữa người dân với người dân; và hơn hết, là sự gắn bó giữa bao thế hệ người Việt trong và ngoài nước.

Tôi vẫn nhớ như in giọng đọc truyền cảm của phát thanh viên trong các chương trình “Trang văn hóa – đời sống”, “Khát vọng Việt Nam” hay các bản tin “Thời sự 18h” – giọng nói ấy đã đi cùng tôi qua bao giai đoạn cuộc đời, từ thuở học trò đến khi trưởng thành, xa quê hương, sống và làm việc ở nước ngoài. Hiện nay tôi đang sống tại Nhật Bản. Xa quê hương, xa tiếng nói thân thuộc của mẹ cha, nhưng chính nhờ VOV – đặc biệt là qua các kênh trực tuyến, ứng dụng VOV Media, tôi vẫn cảm thấy mình như đang được sống giữa lòng đất mẹ. Những chương trình phát thanh dành cho kiều bào – như “Người Việt bốn phương”, “Tiếng quê hương với người xa xứ”, “Câu chuyện cả người xa quê”, “Giai điệu quê hương”... luôn mang lại cho tôi cảm giác thân thuộc, gần gũi. VOV là nơi tôi tìm thấy chính mình – một người Việt Nam luôn hướng về cội nguồn.

Với tôi, VOV là ký ức, là hiện tại và cũng là tương lai. Về vai trò trong đời sống tinh thần, Đài Tiếng nói Việt Nam đã và đang là “người bạn đồng hành” quan trọng trong mỗi ngày sống. Dù bận rộn thế nào, tôi vẫn dành thời gian buổi tối hoặc sáng sớm để nghe đài. Không chỉ vì nội dung phong phú, mà bởi đó là một phần máu thịt, là hơi thở quê hương không thể thiếu. Những lúc nghe VOV tường thuật trực tiếp các sự kiện lớn như: Đại hội XIII của Đảng, Lễ kỷ niệm Quốc khánh, các kỳ họp Quốc hội hay các chương trình văn nghệ dân tộc… tôi thấy lòng mình trào dâng niềm tự hào, như thể mình cũng đang hiện diện nơi quê nhà, chung tay làm nên lịch sử. Một kỷ niệm sâu sắc của tôi với VOV là vào năm 2020, đúng dịp kỷ niệm 75 năm thành lập Đài. Khi ấy, tôi cùng cộng đồng người Việt tại Osaka đã tổ chức một buổi sinh hoạt nhỏ – nghe chương trình phát thanh đặc biệt của VOV và cùng nhau chia sẻ về “tiếng nói quê hương”. Có bác lớn tuổi đã bật khóc khi nghe lại bản tin “Toàn quốc kháng chiến năm 1946” do chính VOV phát đi năm xưa, có em nhỏ kể rằng nhờ nghe chuyên mục “Kể chuyện lịch sử” trên VOV mà em hiểu hơn về Bác Hồ, về chiến sĩ Gạc Ma… Những giọt nước mắt ấy, nụ cười ấy là minh chứng rõ ràng nhất cho sức sống và sức lan tỏa của VOV trong cộng đồng người Việt ở nước ngoài.

Trong bối cảnh công nghệ bùng nổ, tôi cho rằng VOV cần tiếp tục thích ứng và chuyển mình mạnh mẽ để tạo ra dấu mốc phát triển mới trong lịch sử phát thanh của mình. Thứ nhất, chuyển đổi số toàn diện là hướng đi tất yếu. VOV nên đầu tư phát triển các nền tảng nghe đa phương tiện – không chỉ trên sóng FM, AM, mà còn trên nền tảng số: ứng dụng di động, mạng xã hội, podcast, nền tảng quốc tế như Spotify, Apple Podcast… để tiếp cận đa dạng người nghe, nhất là giới trẻ. Thứ hai, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để cá nhân hóa trải nghiệm người nghe. Ví dụ, AI có thể gợi ý các chương trình phù hợp với độ tuổi, nghề nghiệp, sở thích của từng nhóm thính giả; hoặc dịch và chuyển ngữ các bản tin sang nhiều ngôn ngữ để mở rộng khán giả quốc tế. Thứ ba, nâng cao nội dung phát thanh bằng công nghệ, kết hợp giữa phát thanh truyền thống và hình ảnh, đồ họa, dữ liệu minh họa để tạo ra các sản phẩm “radio – truyền hình số hóa”, giúp người nghe hiểu sâu, nhớ lâu và tương tác nhiều hơn. Thứ tư, VOV nên xây dựng các trang chuyên biệt cho người Việt ở nước ngoài, không chỉ đưa tin tức quê hương, mà còn kết nối văn hóa, giáo dục, pháp luật, hỗ trợ tư vấn định cư, lao động, học tập cho kiều bào – nhất là cộng đồng trẻ. Và thứ năm, phát huy giá trị văn hóa Việt trên toàn cầu qua phát thanh. Hãy để VOV trở thành “người kể chuyện” sinh động nhất về một đất nước Việt Nam năng động, hòa bình, nhân ái – giúp thế giới hiểu, yêu và đến gần hơn với văn hóa Việt Nam. Đài Tiếng nói Việt Nam là biểu tượng của niềm tin và khát vọng. Tôi tin, dù công nghệ thay đổi đến đâu, dù hình thức truyền thông phát triển thế nào, thì tiếng nói phát ra từ VOV vẫn giữ được giá trị cốt lõi: sự chính thống, sự truyền cảm, sự nhân văn. Đó là những điều không dễ gì thay thế được.

Năm 2025 đánh dấu 80 năm thành lập Đài Tiếng nói Việt Nam – một chặng đường dài của lòng trung thành, trí tuệ, sáng tạo và đồng hành cùng dân tộc. Với người nghe ở nước ngoài như tôi, đó còn là hành trình của nhớ thương, của hy vọng và của niềm tự hào. Xin tặng bài thơ nhân kỉ niệm 80 năm thành lập Đài:

TIẾNG NÓI QUÊ HƯƠNG

Tám mươi năm – một hành trình bền bỉ,

Giữa muôn trùng lịch sử chuyển giao,

VOV – tiếng gọi thân thương xiết bao,

Dẫn lối triệu con tim về Tổ quốc.

Từ buổi đầu, trong bom rơi lửa đạn,

Lời Bác Hồ vang vọng khắp non sông.

Dẫu chiến tranh hay giữa chốn bão giông,

Tiếng nói ấy – niềm tin không lay chuyển.

Con ở xa, nơi đất người sương tuyết,

Vẫn lắng nghe tiếng mẹ nói quê nhà,

Bản tin sớm, giọng phát thanh ngân nga,

Như khúc hát ru hồn con tĩnh lặng.

Đài không chỉ là âm thanh lan tỏa,

Mà là hồn, là cốt cách Việt Nam,

Là nhịp cầu nối triệu trái tim lam,

Là ký ức, là tương lai rực sáng.

Có những lúc giữa đêm dài thao thức,

Chỉ một lời phát thanh bỗng ấm lòng.

Nghe đất nước từ làn sóng vang trong,

Thấy hình dáng Cha Ông đang đứng đó.

VOV ơi – bạn thân nơi xứ lạ,

Cho con nghe quê mẹ giữa trùng khơi,

Cho con giữ tiếng Việt mãi không rơi,

Dù năm tháng có phai mờ ký ức.

Tám mươi năm – là trường ca bất tận,

Là chứng nhân mọi đổi thay ngàn trùng,

Từ Bắc – Nam, đến đảo đá Trường Sa,

VOV vẫn đồng hành cùng dân tộc.

Kiều bào con – xin nghiêng mình kính tặng,

Một bài thơ – từ trái tim yêu thương,

Chúc đài mãi sáng giữa những cung đường,

Mãi ngân mãi – tiếng nói của quê hương.