Nhân dịp kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám thành công và Quốc khánh 2/9 (1945 – 2025), Nhà hát Sân khấu truyền thống quốc gia Việt Nam công diễn vở cải lương “Từ Việt Bắc về Hà Nội” trong các tối 11 và 12/08, tại Nhà hát Lớn Hà Nội. Vở diễn được chuyển thể từ tác phẩm cùng tên và là phần 3 trong bộ sử thi nghệ thuật “Nước non vạn dặm” của PGS. TS, nhà văn Nguyễn Thế Kỷ. Với lối thể hiện mới mẻ, “Từ Việt Bắc về Hà Nội” đã để lại ấn tượng sâu sắc đối với công chúng, đồng thời, góp phần làm sống dậy trang sử hào hùng của dân tộc qua loại hình sân khấu truyền thống cải lương.

“Từ Việt Bắc về Hà Nội” đưa khán giả trở về bối cảnh giai đoạn lịch sử 1941 – 1945, từ khi nhà cách mạng Nguyễn Ái Quốc trở về Tổ quốc vào ngày 28/01/1941, sau 30 năm bôn ba tìm đường cứu nước và trực tiếp lãnh đạo cách mạng, xây dựng lực lượng, đến thắng lợi Cách mạng Tháng Tám năm 1945 đến thời khắc chiều 02/09/1945, Người đọc bản Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, nay là nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Vở diễn do Nhà hát Sân khấu truyền thống quốc gia Việt Nam dàn dựng, quy tụ ê-kíp nghệ sĩ tài năng: NSND Triệu Trung Kiên đạo diễn, tác giả Hoàng Song Việt chuyển thể cải lương, NSND Trọng Đài phụ trách âm nhạc, NSND Doãn Bằng thiết kế mỹ thuật…

Diễn viên Nhà hát Sân khấu truyền thống Quốc gia Việt Nam tập luyện cho vở diễn. Ảnh: Thuỷ Tiên/VOV

Các nghệ sĩ, như: NSND Mạnh Hùng, NSƯT Quang Khải, NSƯT Tiến Đại, Như Quỳnh, Ngân Hà… góp mặt với những vai diễn giàu nội tâm.  Đạo diễn Triệu Trung Kiên chia sẻ:  "Thách thức đối với vở diễn là trong khoảng thời gian 5 năm lịch sử ấy có rất nhiều sự kiện lịch sử. Vậy mà chúng tôi phải thu gọn trong 1 vở diễn sân khấu chỉ trong 2 giờ. Nhiều sự kiện như vậy thì phải kể như thế nào, kể 1 cách khéo léo, truyền tải 1 cách sinh động nhất để khi khán giả chứng kiến những lát cắt, khoảnh khắc đầu tiên sẽ bị cuốn theo câu chuyện đó."

Khó khăn khác với ê-kíp thực hiện “Từ Việt Bắc về Hà Nội” là đưa hình tượng nhân vật trung tâm Nguyễn Ái Quốc – Hồ Chí Minh lên sân khấu một cách tự nhiên và thuyết phục. Điểm ấn tượng của vở diễn là để vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc cùng các chiến sĩ cách mạng cất tiếng hát vọng cổ ngay trên sân khấu. Không còn đơn thuần là lời thoại hay kể chuyện, những làn điệu cải lương vang lên hào sảng, đầy khí thế, khiến hình tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh và các đồng chí của Người trở nên gần gũi, sống động, giàu cảm xúc, tạo sự đồng điệu giữa nhân vật lịch sử và khán giả.

TS, NSND, Đạo diễn Triệu Trung Kiên. Ảnh: Thuỷ Tiên/VOV

Đây là cách thể hiện mới so với các tác phẩm cùng đề tài về Chủ tịch Hồ Chí Minh, do đó, nghệ sĩ Văn Thuận, người đảm nhận vai Chủ tịch Hồ Chí Minh, đã phải dành nhiều thời gian để tái hiện hình tượng Người trên sân khấu cải lương.

"Hình tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh đã được cả nhân dân Việt Nam biết đến, vì vậy mình phải làm sao để hình tượng đó đạt được độ phần trăm cao nhất. Đó cũng là 1 cái khó. Thứ 2, tôi là người Bắc, bây giờ phải học theo giọng miền Trung của Bác, đó cũng là 1 khó khăn khác. Thứ 3 là những phong thái của Bác mình cũng phải cố gắng bắt chước."

Qua phần thể hiện của nghệ sĩ Văn Thuận, công chúng được thấy hình tượng Nguyễn Ái Quốc – Hồ Chí Minh không chỉ là 1 vị lãnh tụ bình dị mà còn là một con người gần gũi với các đồng chí cùng chiến đấu cũng như với những người dân miền núi chân chất nơi chiến khu Việt Bắc. Sự nhập tâm và sáng tạo của nghệ sĩ đã giúp hình tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh sống động, gần gũi mà vẫn toát lên tầm vóc vĩ đại, để lại ấn tượng với người xem.

Khán giả Nguyễn Thị Hiền chia sẻ: "Vai diễn Bác Hồ được diễn viên thể hiện rất nhiệt huyết, tạo được nhiều cao trào. Tôi cảm nhận được những lời của Bác rất chuẩn mực, mong sao nhân dân được ấm no, hạnh phúc, rất cảm động. Nhiều phân đoạn rất ấn tượng.

Điểm nhấn khác của vở diễn cũng gây ấn tượng với công chúng đó là không gian sân khấu. Sân khấu được thiết kế tinh tế, kết hợp hiệu ứng hình ảnh và âm thanh, mở ra những lát cắt đời thường về lãnh tụ Hồ Chí Minh: những chuyến đi như con thoi qua biên giới Việt – Trung, tình cảm nồng hậu của nhân dân Trung Quốc, những cuộc trò chuyện thân tình với các đồng chí Trường Chinh, Hoàng Văn Thụ, Phạm Văn Đồng, Võ Nguyên Giáp.       

Đặc biệt, xuất hiện xuyên suốt trên sân khấu là hình ảnh giàn giáo tre, nứa, biểu tượng cho công cuộc dựng xây đất nước. Trên nền ấy, bối cảnh từ Trung Quốc, Tân Trào đến Pác Bó luân chuyển linh hoạt, tạo nên những lớp chuyển cảnh trôi chảy, liền mạch. "Trong vở diễn có rất nhiều sự kiện lớn. Khó khăn với chúng tôi là sân khấu hóa các sự kiện bằng cách nào. Ở đây vẫn làm thủ pháp ước lệ, ước lệ thông qua thiết kế mỹ thuật, tức là tối giản ước lệ và mang tính biểu đạt. Màn hình led hỗ trợ chúng tôi chuyển mấy không gian thông qua hình ảnh hậu trường, phía trước là biểu trưng để gợi tả. Ví dụ cảnh ở Cao Bằng có mấy viên đá, khán giả nhìn thấy đá cùng với hình ảnh nền sẽ hình dung ra ngay không gian của Cao Bằng.

Vở diễn cũng khéo léo hòa quyện nhiều loại hình nghệ thuật, như: cải lương, múa, âm nhạc truyền thống, từ đó mang lại những trải nghiệm đa dạng về thị giác và thính giả cho người xem. Nhiều phân đoạn được dàn dựng tinh tế, giữ đúng sự chân thực của tư liệu. Khán giả không chỉ xem một câu chuyện, mà còn được sống lại bầu không khí sục sôi của thời khắc lịch sử. Với thành công của vở diễn, “Từ Việt Bắc đến Hà Nội” đã góp thêm một dấu mốc mới trong hành trình khắc họa hình tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh trên sân khấu truyền thống. Sau khi công diễn tại Hà Nội, vở dự kiến sẽ được lưu diễn tại thành phố Hồ Chí Minh và nhiều tỉnh, thành khác.