(VOV5) - Việc ghi danh tri thức dân gian về nghề làm bánh cuốn Thanh Trì vào danh mục di sản quốc gia là sự ghi nhận của Nhà nước đối với những giá trị văn hoá truyền thống độc đáo.
Nghe âm thanh bài tại đây:
Tri thức dân gian nghề làm bánh cuốn Thanh Trì vừa được ghi danh vào Danh mục Di sản phi vật thể quốc gia. Sự công nhận này cho thấy giá trị tiêu biểu của bánh cuốn Thanh Trì một lần nữa và cũng là cơ hội để quảng bá, mở rộng nghề làm bánh cuốn Thanh Trì trong thời gian tới.
Nghề làm bánh cuốn Thanh Trì đã được giữ gìn và truyền qua nhiều thế hệ người dân ở phường Vĩnh Hưng, thành phố Hà Nội.
 Bà Hoàng Thị Lan tâm huyết giữ nghề làm bánh cuốn Thanh Trì. Ảnh: Huyền Trang/VOV5 |
Bên chiếc nồi nhỏ đang bốc khói nghi ngút, bà Hoàng Thị Lan nhanh tay thao tác tráng chiếc bánh thật mỏng. Mỗi khi có khách phương xa đến, bà Lan lại tự hào kể say sưa nghề làm bánh cuốn của làng quê mình. Gia đình bà có 3 thế hệ làm bánh cuốn Thanh Trì. Bà học nghề từ mẹ nhưng không có công thức cụ thể nào. Từ việc xay bột, tráng bánh đều dựa nhiều vào kinh nghiệm, cảm nhận, và tình yêu riêng của bản thân. Trước kia, người dân Thanh Trì dùng nồi đồng điếu nấu bếp than và tráng bánh thủ công bằng tay.
Ngày nay, người dân sử dụng máy xay bột nước, nồi điện nhưng vẫn giữ kỹ thuật làm bánh cổ truyền từ xa xưa. Ở thời mẹ bà Lan, người dân Thành Trì làm bánh xong, cho vào thúng, quang gánh mang đi rao bán khắp phố phường Hà Nội. Đến thời bà, bà lại dùng xe đạp chở bánh đi khắp ngõ ngách. Còn thế hệ bây giờ, họ thuê các gian hàng tráng bánh tại chỗ.
Dù có nhiều thay đổi, nhưng tình yêu và tâm huyết với nghề vẫn nguyên vẹn. Bà Hoàng Thị Lan cho biết: “Tôi làm bánh từ năm 12 tuổi, vừa đi học vừa xay bột để cho mẹ tráng bánh. Ngày trước xay bằng cối đá. Con gái ở Thanh Trì ai cũng phải biết tráng bánh. Từ mẹ tráng, mình dần dần học của mẹ, các con cũng học nối tiếp nhau thế. Trước mẹ nuôi 5 anh em, hôm nào về mẹ nói hôm nay mẹ đổi được nhiều gạo lắm là anh em thích lắm. Đến tôi, tôi nuôi 2 con. Bây giờ con trai, con gái tráng được hết.”
 Bánh cuốn được tráng thành từng lớp mỏng, có màu trắng trong. Ảnh: Huyền Trang/VOV5 |
Nghề truyền thống bánh cuốn Thanh Trì mang những giá trị tri thức dân gian về quy trình sản xuất bánh được thực hiện tuần tự từ khâu chọn gạo đến tráng bánh. Nguyên liệu chính làm bánh là gạo tẻ. Bánh được chia làm 2 loại: bánh cuốn lá (hay còn gọi cầu bánh được quệt vào giữa hành lá phi thơm) và bánh cuốn nhân thịt. Bánh cuốn Thanh Trì được tráng bằng tay mỏng tang, càng mỏng, bánh càng ngon. Người dân ở Thanh Trì vẫn ví chiếc bánh nhỏ trắng, mướt, thanh mát như nửa vầng trăng. Để làm ra chiếc bánh đó là bí quyết và tay nghề riêng của người dân Thanh Trì.
Bà Dương Thị Tuyết cho biết: “Bánh cuốn Thanh Trì phải tráng mỏng, tráng ngon. Ngày trước bột xay bằng tay không đều, đến bây giờ xay bằng máy mượt, bóng và ngon. Tôi ngâm gạo 2 tiếng rồi xay, xay bột tôi sẽ cho nước vào, cho đá để bột mát, xay xong tôi cho thêm nước, 3kg tôi cho một lạng muối, khoắng đều lên. Khi tráng phải đều tay. Cầu bánh này là bí quyết của Thanh Trì, không ở đâu tráng cầu bánh 5kg, 6kg được.”
Khi tri thức dân gian về nghề làm bánh cuốn Thanh trì được ghi danh Di sản văn hoá phi vật thể cấp quốc gia, người dân Thanh Trì, đặc biệt thế hệ trẻ đang niếp nối nghề rất vui mừng. Đối với họ, đây là cơ hội nhưng cũng là trách nhiệm để giữ gìn và quảng bá hơn nữa nghề truyền thống của quê hương.
 Món bánh cuốn Thanh Trì. Ảnh: Huyền Trang/VOV5 |
Chị Nguyễn Thị Lan Hương cho biết: “Tôi cảm thấy rất tự hào khi mình được sinh ra và trưởng thành trong gia đình có truyền thống làm nghề bánh cuốn. Muốn quảng bá cho nghề truyền thống của làng mình đầu tiên mình phải trau dồi tay nghề, để tâm vào làm nghề hơn, mình tráng từng bánh mỏng hơn, ngon hơn, mỗi ngày mình cố gắng hơn một chút để sản phẩm làm ra được khách hàng ăn người ta khen ngon hơn hôm trước. Thành công đầu tiên là từ trải nghiệm của khách hàng. Sau đó, mình mới tuyên truyền rộng rãi hơn ví dụ như dựa vào phát triển công nghệ thông tin hiện nay là đăng tải lên facebook, zalo hoặc nhiều phương tiện truyền thông, giới thiệu sản phẩm của mình nhiều người biết hơn.”
Về phía chính quyền, bà Quán Thị Vân Anh, Phó Chủ tịch Uỷ ban nhân dân phường Vĩnh Hưng, cho biết: “Việc ghi danh tri thức dân gian về nghề làm bánh cuốn Thanh Trì vào danh mục di sản quốc gia là sự ghi nhận của Nhà nước đối với những giá trị văn hoá truyền thống độc đáo, được gìn giữ và trao truyền qua nhiều thế hệ, khẳng định giá trị lịch sử, văn hoá và kỹ thuật truyền thống của nghề, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi để địa phương bảo tồn, tôn vinh và quảng bá nghề một cách chính quy, bài bản hơn. Đây cũng là cơ sở quan trọng để các nghệ nhân, các hộ gia đình làm nghề được tiếp cận với các chính sách hỗ trợ của Nhà nước và nâng cao nhận thức về việc giữ gìn nét đẹp truyền thống, phát triển sản xuất, đào tạo truyền nghề cho thế hệ trẻ. Trong thời gian tới, chính quyền phường Vĩnh Hưng sẽ tập trung triển khai một số giải pháp cụ thể, nhằm bảo tồn, phát huy giá trị nghề làm bánh cuốn Thanh Trì, gắn với quảng bá hình ảnh địa phương và phát triển du lịch bền vững.”
Bánh cuốn Thanh Trì từng đi vào văn chương của các nhà văn nổi tiếng của Việt Nam, như: Thạch Lam, Vũ Bằng, Tô Hoài… Nghề làm bánh cuốn Thanh Trì được xây dựng nhãn hiệu tập thể vào năm 2015 và tri thức dân gian về nghề làm bánh cuốn Thanh Trì vừa được công nhận Di sản phi vật thể cấp quốc gia. Bánh cuốn Thanh Trì sẽ vươn xa hơn nữa góp phần lan toả về ẩm thực độc đáo của thủ đô.