Nghe âm thanh bài tại đây:

Những tia nắng cuối ngày đã tắt hẳn, nhưng âm thanh của tiếng cưa xẻ, tiếng đục đẽo vẫn đều đều vang lên. Đó là âm thanh quen thuộc gắn bó với người làng nghề tre trúc Thu Hồng, xã Xuân Mai, Hà Nội, bao đời nay.

Chiều muộn, các nghệ nhân vẫn say sưa đục đẽo trên thân tre mảnh dẻ. Mùi tre, mùi nứa ngai ngái hòa vào tiếng cười của mấy chị em cùng làm việc khiến không gian trở nên ấm áp lạ thường.

Sản phẩm của làng nghề tre trúc Thu Hồng. Ảnh: Trịnh Văn Bộ/VNP

Trước kia, xung quanh làng Thu Hồng chỉ có tre và trúc nên dân làng đã làm đình thờ thành hoàng bằng thứ nguyên liệu sẵn có này. Trải qua bao năm, dần dần người dân làm mọi vật dụng trong nhà đều bằng tre trúc, như: rổ, rá, thúng… đến cái bàn, ghế, trường kỉ, giường tre, chõng tre. Ban đầu, các sản phẩm này chỉ phục vụ nhu cầu sinh hoạt trong gia đình. Theo thời gian, dưới bàn tay khéo léo, óc sáng tạo của người dân Thu Hồng, những sản phẩm làm từ tre trúc ấy trở thành hàng hóa được người tiêu dùng khắp nơi ưa chuộng.

Để tạo được một sản phẩm tre trúc hoàn hảo, người thợ phải rất khéo léo, có con mắt thẩm mĩ. Người thợ lấy thân tre làm chân giường, chõng, ghế, tay tre làm đồ mỹ nghệ, chữ Nho, trang trí ghế, nan chõng, nan giường tre, gốc tre làm tượng ông Phúc, Lộc, Thọ…Cùng với bàn tay khéo léo và đức tính cần cù, chăm chỉ, sản phẩm của các nghệ nhân làng tuy giản dị nhưng chắc, bền và đẹp.

Nghệ nhân Đặng Phương Cúc, làng nghề tre trúc Thu Hồng. Ảnh: VOV

Nghệ nhân Đặng Phương Cúc, làng nghề tre trúc Thu Hồng, cho biết: "Tre trúc Thu Hồng chắc chắn hơn nhiều so với các nơi khác. Tất cả bàn ghế của chúng tôi đóng ra, chúng tôi sẽ đóng thông từ bên nọ sang bên kia. Vì vậy mà bàn ghế tre trúc của chúng tôi rất là chắc. Thứ 2 là chúng tôi xử lý, chúng tôi ngâm rất nhiều, ngâm từng bè, từng thuyền, ít nhất là phải một năm sau chúng tôi mới dỡ, mới mang lên bờ làm".

Trong bối cảnh nhiều nghề truyền thống mai một, phụ nữ ở Thu Hồng lại tìm cách làm mới sản phẩm, chọn nguyên liệu thân thiện môi trường, sáng tạo mẫu mã hiện đại, đưa hàng hóa lên sàn thương mại điện tử… để nghề đi theo hướng bền vững. Và chính từ tâm huyết với nghề, cộng với sự khéo léo, kiên nhẫn, bền bỉ, phụ nữ Thu Hồng đang cùng nhau phát triển tiểu thủ công nghiệp xanh trên chính mảnh đất quê hương.

Nhà bằng tre do các thợ tre Thu Hồng dựng có thể sử dụng cả trăm năm. Ảnh: Trịnh Văn Bộ/VNP

Chị Nguyễn Thị Tuyết, làng nghề Thu Hồng, chia sẻ với người dân làng nghề, đan lát thủ công không chỉ là kế sinh nhai, mà còn là ký ức, là niềm tự hào của bao thế hệ. Vì vậy, những người trẻ sẽ luôn tìm hướng đi để phát triển và gìn giữ nghề truyền thống này.: "Tôi rất quý và trân trọng nghề của các cụ để lại cho con cho cháu. Tôi muốn duy trì phát triển để làng nghề càng ngày càng tiến xa hơn".

Phụ nữ còn là người truyền cảm hứng cho cộng đồng trong việc thay đổi thói quen sản xuất và tiêu dùng theo hướng tiết kiệm, hài hòa với thiên nhiên. Để phù hợp hơn với thị hiếu người tiêu dùng, chị em trong làng nghề không ngừng sáng tạo sản phẩm vừa có nét giản dị, mộc mạc, dân dã mang tính truyền thống vừa hòa quyện với tính năng động của cuộc sống phố phường. Mẫu mã, chất lượng sản phẩm ngày càng thu hút người tiêu dùng.

Anh Nguyễn Văn Ba, khách mua hàng, cho biết:" Các sản phẩm của làng tre trúc Thu Hồng phải nói là kết tinh được rất nhiều yếu tố, từ chất lượng, từ văn hóa, hồn cốt của một làng nghề truyền thống". 

Ngoài sản phẩm truyền thống, người làng nghề Thu Hồng còn làm những công trình tre trúc quy mô lớn, như: nhà ở, các công trình kiến trúc…Bí quyết làm nghề của người Thu Hồng ở kỹ thuật đục, các lỗ đục khi cắm các thanh xà vào nhau rất im, bén chắc. Bên cạnh những kinh nghiệm được truyền lại của các thế hệ trước, người thợ còn học hỏi và nỗ lực hoàn thiện kỹ năng tay nghề, để làng nghề phát triển bền vững.

Nghệ nhân Nguyễn Xuân Tựa cho biết: "Ở Thu Hồng nhà tre làm có đặc trưng của Thu Hồng, hiện nay các sản phẩm sang Đài Loan (Trung Quốc), Hàn Quốc, Trung Quốc. Trong tương lai sẽ phát triển thêm để giữ bản sắc của dân tộc".