(VOV5) - WTO kêu gọi hợp tác quốc tế, đặc biệt trong lĩnh vực AI và thương mại. Điều này sẽ giúp các quốc gia dễ dàng tham gia vào quá trình phát triển và ứng dụng AI.
Công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) đang tác động ngày càng lớn đến thương mại toàn cầu. Theo các chuyên gia, AI có thể tạo ra một cuộc cách mạng mới trong thương mại toàn cầu, giúp thương mại toàn cầu tăng trưởng tới 40% vào năm 2040.
Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) hôm 17/09 công bố “Báo cáo thương mại toàn cầu” mới nhất, trong đó đề cập đến vai trò ngày càng lớn của AI đối với thương mại. Theo báo cáo của WTO, AI sẽ giúp các nền kinh tế dễ dàng tiếp cận các hàng hóa quan trọng, như: nguyên liệu thô, chất bán dẫn và các đầu vào sản xuất, tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát triển các ngành công nghiệp và nâng cao năng suất. Từ đó, thương mại toàn cầu tăng trưởng tới 40% vào năm 2040, đồng thời thúc đẩy GDP toàn cầu tăng từ 12% đến 13%. Đối với các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình, AI mang đến cơ hội tuyệt vời để thu hẹp khoảng cách phát triển với các quốc gia có thu nhập cao. Cụ thể, nếu các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình thu hẹp được 50% khoảng cách công nghệ với các nền kinh tế phát triển hơn và ứng dụng AI một cách rộng rãi, thu nhập của các quốc gia này có thể tăng từ 14-15%.
Các đánh giá trên của WTO cũng phù hợp với Báo cáo Triển vọng của các Nhà kinh tế trưởng của Diễn đàn Kinh tế thế giới (WEF), công bố hồi tháng 5 vừa qua, theo đó 89% các nhà kinh tế tin rằng những chính phủ cần tăng cường đầu tư vào cơ sở hạ tầng AI và 86% cho rằng các doanh nghiệp phải đi đầu trong việc áp dụng AI ở những ngành công nghiệp chủ chốt để đảm bảo tăng trưởng dài hạn. AI cho phép mô hình hóa dự báo trên toàn bộ chuỗi cung ứng. Các doanh nghiệp có thể mô phỏng những quyết định tìm nguồn cung ứng dưới các quy định thay đổi, những yêu cầu về ESG (Môi trường, Xã hội và Quản trị) và các ràng buộc địa chính trị.
Những mô phỏng này giúp các nhà lãnh đạo đưa ra những quyết định có thể bảo vệ và kiểm toán được, phù hợp với mục tiêu kinh doanh và các yêu cầu tuân thủ. Với khả năng ngày càng tân tiến, các hệ thống AI cũng có thể giám sát những sự kiện toàn cầu, như thời tiết, các lệnh trừng phạt và những mối đe dọa mạng trong thời gian thực; phát hiện các bất thường trên các tuyến đường, nhà cung cấp và tài liệu; chạy kiểm tra tuân thủ 24/7 để tránh bị phạt hoặc chậm trễ; mô hình hóa các kịch bản gián đoạn trong khi mô phỏng những giải pháp thay thế trên các tuyến đường và nhà cung cấp.
Chuyên gia kinh tế của WTO, Marc Bachetta, cho biết: “AI có thể giúp hạ chi phí liên quan đến thương mại quốc tế thông qua việc giảm chi phí tuân thủ, xóa bỏ rào cản ngôn ngữ, cải thiện việc giao hàng đúng hạn, gia tăng việc tuân thủ hợp đồng và giảm chi phí thương mại liên quan đến khoảng cách nhờ tối ưu hóa tuyến đường vận tải. Lĩnh vực dịch vụ sẽ chứng kiến việc giảm chi phí thương mại mạnh nhất, trong khi lợi ích lớn nhất thu được là từ việc giảm rào cản ngôn ngữ và việc tuân thủ các quy định”.
Tuy nhiên, WTO cũng chỉ ra rằng việc áp dụng AI không đồng đều giữa các quốc gia có thể tạo ra khoảng cách số khiến một số quốc gia hoặc khu vực không thể tiếp cận công nghệ AI hoặc tham gia vào thương mại kỹ thuật số. Giám đốc điều hành WTO, bà Ngozi Okonjo-Iweala, cảnh báo rằng mặc dù AI có tiềm năng lớn để giảm chi phí thương mại và tăng năng suất, nhưng khoảng cách về khả năng tiếp cận công nghệ này vẫn rất lớn. Báo cáo của WTO cho thấy số lượng các hạn chế thương mại đối với các hàng hóa liên quan đến AI đã tăng cao trong những năm qua, từ 130 hạn chế năm 2012 lên đến gần 500 hạn chế vào năm 2024, chủ yếu do các quốc gia có thu nhập cao áp đặt. Về tổng thể, việc tiếp cận với các sản phẩm có ứng dụng AI vẫn chưa công bằng, với mức thuế đôi khi lên tới 45% đối với một số nền kinh tế thu nhập thấp.
 Tổng Giám đốc WTO Ngozi Okonjo-Iweala. Nguồn: Reuters |
Tổng Giám đốc WTO, bà Ngozi Okonjo-Iweala nhấn mạnh: “Lợi ích đến từ AI không tự động được chia sẻ rộng rãi giữa các nền kinh tế hay trong nội bộ các nền kinh tế. Các tính toán mô phỏng của chúng tôi cho thấy nếu không có sự cải thiện đáng kể về hạ tầng số và hiểu biết về AI, các nền kinh tế thu nhập thấp sẽ chỉ ghi nhận mức tăng thu nhập thực sự nhờ AI ở mức khiêm tốn là 8%, trong khi các nền kinh tế thu nhập cao có mức tăng 2 con số. Nhưng nếu thu hẹp được khoảng cách số và AI, các nền kinh tế thu nhập thấp có thể tăng thu nhập gấp đôi lên mức 15%, đồng thời vẫn không làm thay đổi triển vọng tăng trưởng ở các nền kinh tế có thu nhập cao hơn”.
Để AI phát huy tối đa tiềm năng, WTO kêu gọi hợp tác quốc tế, đặc biệt trong lĩnh vực AI và thương mại. Điều này sẽ giúp các quốc gia dễ dàng tham gia vào quá trình phát triển và ứng dụng AI. Ngoài ra, WTO cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc có chính sách thương mại mở, dễ dự đoán, nhằm tạo môi trường thuận lợi cho sự phát triển của AI. Bên cạnh đó, theo bà Johanna Hill, Phó TGĐ WTO, một khía cạnh khác của AI cũng cần phải được xem xét nghiêm túc, đó là nhiều thách thức thương mại liên quan đến AI vượt quá thẩm quyền giải quyết của WTO nên cần có sự hợp tác với các tổ chức quốc tế khác. Sự hợp tác này sẽ đảm bảo một sự chuyển đổi AI bao trùm hơn, tích hợp đầy đủ hơn các chính sách về cạnh tranh, lao động hay môi trường.