Hiệu Constant: Thực sự rất xúc động khi tham gia, khi xe trở chúng tôi lên Quảng Trường Ba Đình đã đỗ rất xa, tận phố Quán Thánh. Lúc đó chúng tôi đã xuống đi bộ. Lúc đấy mới chỉ là đi bộ thôi nhưng thấy bà con Hà Nội đã bắt đầu phất cờ ở hai bên đường. Cảm giác lúc đó lạ lắm. Giống như xem lại những thước phim tài liệu khi các chiến sỹ về tiếp quản thủ đô thì bà con cứ đứng hai đường vẫy tay. Khi mọi người hỏi đoàn chúng tôi là đoàn nào thì chúng tôi nói là đoàn kiều bào. Khi đó trong đoàn một ai đó có nói vang lên một câu “Kiều bào yêu quê hương.

Ngay lập tức bà con hô vang “Quê hương yêu kiều bào”. Và chính những khoảnh khắc ấy khiến chúng tôi nhớ mãi. Nhưng có lẽ xúc động nhất là khi bắt đầu diễu hành đi qua Quảng trường Ba Đình, tôi hình dung là ngày xưa năm 1945 Bác Hồ cũng đứng ở trên bục và đọc Tuyên ngôn độc lập khai sinh ra đất nước mình. Tôi hình dung ra khung cảnh như thật khi Bác Hồ và các vị lãnh đạo cao cấp của Việt Nam ở trên bục nhìn chúng tôi bước đi. Tự nhiên cảm giác lúc đó cũng rất lạ và rất tự hào. Tôi nghĩ rằng chúng tôi sẽ mang theo mình những cái đó như là một hành trang để tiếp tục cuộc sống của mình ở nước ngoài. Ví dụ như tôi đang sống ở Paris (Pháp) và tôi sẽ có thêm nguồn cảm hứng để truyền hình ảnh của quê hương đất nước mình, tình cảm của mình đến với bạn bè quốc tế. Tôi thấy điều đấy  rất có ý nghĩa.

Pv: Tại Pháp nơi chị đang sinh sống, sự hưởng ứng và hướng về ngày Đại lễ 80 năm Quốc khánh của dân tộc ra sao, thưa chị?

Hiệu Constant:  Ở Pháp, trong những năm gần đây, ngoài việc Đại sứ quán bao giờ cũng tổ chức một buổi lễ trọng thể để cho một số bà con kiều bào đến đấy để cùng tham dự. Ngoài ra, cộng đồng của kiều bào, các hội đoàn tự tổ chức tổ chức rất là vui. Nói chung là với kiều bào Việt Nam tại Pháp ngày 2/9 là ngày lễ rất trọng đại. Trên khắp nước Pháp thì mỗi nơi có một cộng đồng kiều bào riêng nhưng mà họ cũng rất thành tâm tổ chức ngày 2/9.

Dịch giả, nhà văn người Việt ở Pháp Hiệu Constant trong 1 lần thăm Ban Đối ngoại (VOV5), Đài TNVN.

Pv: Chị có nhận xét gì về đóng góp của các văn nghệ sĩ người Việt tại Pháp đối với dòng chảy văn học nghệ thuật nói chung?

Hiệu Constant: Cho đến nay, tôi sang Pháp sinh sống đã được gần 3 thập kỷ. Trong vòng 10 năm trở lại đây thì tôi nhận thấy có một sự sự trỗi dậy, sự phát triển mạnh mẽ hơn việc của các nghệ sĩ gốc Việt tại Pháp trong mọi lĩnh vực: nhà văn, ca sĩ, nhạc sĩ. Bao giờ họ cũng lấy nguồn cảm hứng là quê hương của mình.

Ví dụ, như cải lương chẳng hạn hoặc đờn ca tài tử chẳng hạn. Bây giờ chính bản thân các nghệ sĩ kiều bào đã đã mở lớp để cho những ai đó yêu thích môn cải lương, đờn ca tài tử, đàn bầu, đàn tranh. Đầu tiên là mở lớp dạy, sau đấy bắt đầu tổ chức những buổi biểu diễn, thu hút được rất nhiều các bạn bè quốc tế đến xem nhất là đàn dân tộc của Việt Nam như đàn bầu, đàn tranh.

Bây giờ bắt đầu có rất nhiều người Pháp ghi tên để đi học đàn Tranh, đàn Bầu của Việt Nam. Qua việc học đàn Tranh, đàn Bầu đó thì họ đến du lịch Việt Nam. Gần đây, tôi rất xúc động khi có một cô người Pháp nói qua đàn Tranh mà thêm yêu Việt Nam, thường xuyên du lịch đến Việt Nam hơn. Tôi thấy rằng đây cũng là một điểm rất hay. Thực ra mà nói các nghệ sĩ gốc Việt bên Pháp không sống được bằng chính cây đàn và những lời ca của họ, họ vẫn phải đi làm công việc khác và cùng một lúc phát triển song song. Bây giờ nhiều trường học và các viện âm nhạc của Pháp đã bắt đầu mở những lớp nhạc cổ truyền Việt Nam tại cơ sở của họ. Tôi thấy đây cũng là một sự quảng bá rất tốt. 

Pv: Được biết trong mấy năm trở lại đây, chị tập trung vào việc sáng tác văn học, tiếp nối từ nguồn tư liệu những tháng năm làm cộng tác viên báo chí. Chị đang có những dự định gì về truyện ngắn hay bút ký, hoặc là tiểu thuyết?

Hiệu Constant: Tôi cũng đã bắt đầu đầu tư viết sách cho chính mình, viết truyện ký, viết tiểu thuyết. Ba tác phẩm tôi đang chuẩn bị đó là cuốn “Ông nội tôi ở Điện Biên Phủ” và 1 tác phẩm về Trường Sa. Điện Biên Phủ và Trường Sa là 2 nơi tôi đặt nhiều sự quan tâm nhất ở Việt Nam. Chính vì vậy, qua những cuộc tiếp xúc và làm việc để thực hiện các bộ phim tài liệu về Điện Biên Phủ về mối quan hệ Việt – Pháp thì tôi cũng đã thu thập được một chút tư liệu, và bây giờ tôi muốn viết một tác phẩm của mình về Điện Biên Phủ dưới cái nhìn của một người Pháp. Tiêu đề của tác phẩm tôi đặt là “Ông nội tôi ở Điện Biên Phủ”. Với cuốn sách này tôi muốn nói rằng cuộc chiến ở Điện Biên Phủ đã làm thay đổi cách nhìn của cựu chiến binh Pháp về Việt Nam. Họ đã học hỏi gì từ văn hoá Việt Nam, tinh thần của người Việt Nam. Nó gần như một cuộc phiêu lưu của một người Pháp trong nền văn hoá Việt Nam. Thứ hai là tôi cũng muốn hoàn thành cuốn thứ 2 viết về Trường Sa. Cuốn đầu tiên là “Kiều bào với Trường Sa” là tình cảm của 1 người con xa xứ trở về và đi thăm vùng lãnh hải của Việt Nam. Cuốn thứ 2 này tôi muốn đi sâu hơn nữa vì đã có dịp gặp gỡ các chiến sĩ hải quân, tức là những con người đầu tiên xây những hòn đảo chìm tại Trường Sa như vậy. Cuốn thứ 3 tôi cũng rất tâm đắc và lấy đầu đề là “Việt Nam trong tôi”, trong đó gồm tất cả những bài phóng sự mà có thể tự hào chia sẻ là 64 tỉnh thành của Việt Nam tôi đã từng đặt chân đến. Tôi muốn tập hợp các bài viết, phóng sự của tôi ở các tỉnh thành 1 cuốn sách. Lần này về tôi cũng muốn làm việc với một số nhà xuất bản cho việc in ấn.

Pv: Xin cảm ơn chị !