Chương trình quốc gia mỗi xã một sản phẩm (OCOP) là 1 trong những điểm nhấn về nông nghiệp của Thành phố Hồ Chí Minh. Trong bối cảnh đô thị hóa nhanh, các chủ thể OCOP chọn cho mình hướng đi riêng, phát triển sản phẩm đặc trưng gắn với lối sống hiện đại, tiêu chuẩn cao và thị trường đa dạng.

Khởi đầu từ mô hình trồng rau thủy canh tại Thành phố Hồ Chí Minh, anh Lâm Ngọc Tuấn cùng 4 cộng sự đã phát triển Hợp tác xã Tuấn Ngọc trở thành điển hình sáng tạo trong nông nghiệp đô thị nhờ kiên trì theo đuổi nông nghiệp sạch. Khi thị trường đón nhận, anh Tuấn mạnh dạn vay vốn mở rộng diện tích lên 10.000 m². Hợp tác xã Tuấn Ngọc chọn thị trường phân khúc cao cấp, như: nhà hàng, khách sạn, căn hộ. Các sản phẩm đều đạt chứng nhận OCOP 3 sao (các sản phẩm trong Chương trình quốc gia mỗi xã một sản phẩm được đánh giá và xếp hạng từ 1 sao đến 5 sao. Hạng 3 sao tổng điểm trung bình đạt từ 50 đến dưới 70 điểm, là sản phẩm có đặc thù, được quản lý và thương mại ổn định, có thể nâng cấp lên hạng 4 sao). Một số sản phẩm đạt tiêu chuẩn hàng Việt Nam chất lượng cao và “Tích xanh trách nhiệm” của Thành phố Hồ Chí Minh.

HTX Tuấn Ngọc tiếp tục mở rộng vùng trồng tại nhiều địa phương ở Đồng Nai, Ninh Thuận. Ảnh: Nguyễn Quang/VOV-TP. Hồ Chí Minh

Anh Lâm Ngọc Tuấn cho biết: "Kế hoạch là khi thực hiện chương trình ở các khu chung cư, không chỉ có rau của chúng tôi mà còn có nhiều chủ thể OCOP khác trong và ngoài địa bàn. Để không đơn điệu hàng hóa, chúng tôi mời hệ thống nhà phân phối Liên hiệp Hợp tác xã Thương mại Thành phố Hồ Chí Minh (Saigon Co.op) để cung cấp đa dạng thêm nhiều mặt hàng thiết yếu, để người dân tại nhiều chung cư trên địa bàn mua sắm thuận tiện, tích trữ cho nhu cầu sử dụng trong tuần."

Ông Trần Thanh Oanh, Giám đốc Công ty TNHH ABZ (xã Hưng Long, TP. Hồ Chí Minh. Ảnh: Nguyễn Quang/VOV-TP. Hồ Chí Minh

Tương tự mô hình Hợp tác xã Tuấn Ngọc, ông Trần Thanh Oanh, Giám đốc Công ty TNHH ABZ, chọn hướng đi sáng tạo cho sản phẩm OCOP là Rượu đinh lăng thảo dược. Thay vì kênh phân phối truyền thống, doanh nghiệp ông Oanh đưa sản phẩm vào các hệ thống bán lẻ tại các sân bay: Tân Sơn Nhất, sân bay Nội Bài, Đà Nẵng, Cam Ranh và Phú Quốc. Để đạt được điều đó, ABZ đã tận dụng tối đa những hỗ trợ từ chương trình OCOP, như: đào tạo, truyền thông và kết nối thương mại. Ông Trần Thanh Oanh bày tỏ: "Tôi mong muốn Hội nông dân Thành phố Hồ Chí Minh hoặc một cơ quan khác của thành phố có giải pháp để liên kết các chủ thể lại, chứ không nhất thiết thành lập câu lạc bộ như trước. Chỉ cần có đầu mối giúp, chúng ta ngồi lại trao đổi kinh nghiệm, vừa giải quyết câu chuyện chất lượng, sản lượng phải đồng đều. Liên kết, cùng nắm tay nhau hình thành những combo hàng OCOP đi xuất khẩu quốc tế hay phục vụ nhu cầu trong nước thì sẽ hiệu quả hơn."

Cách đây 6 năm, từ năm 2019, Thành phố Hồ Chí Minh bắt đầu triển khai chương trình OCOP và đến tháng 6/2025 đã công nhận 419 sản phẩm OCOP đạt chuẩn từ 3 đến 5 sao. Sau khi hợp nhất với Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, số lượng sản phẩm OCOP đã tăng lên trên 920 sản phẩm đạt chuẩn từ 3 đến 5 sao. Sau hơn 5 năm triển khai, hiện sản phẩm OCOP Thành phố Hồ Chí Minh đã mở rộng từ thực phẩm, thủ công mỹ nghệ sang dược liệu, đồ uống, chế biến sâu và du lịch cộng đồng. Nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa chủ động ứng dụng công nghệ số vào sản xuất, truy xuất nguồn gốc, bán hàng và chăm sóc khách hàng.

Sản phẩm OCOP không chỉ tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân mà còn kết nối sản xuất nông thôn với thị trường đô thị. Ông Trần Phú Lữ, Giám đốc ITPC Thành phố Hồ Chí Minh, nhấn mạnh vai trò của quảng bá, xúc tiến thương mại đa kênh, đặc biệt qua nền tảng số và các sân chơi quốc tế. Việc trưng bày sản phẩm OCOP tại showroom của ITPC là một phần trong chiến lược hỗ trợ nhóm sản phẩm chủ lực, giúp mở rộng mạng lưới tiêu thụ, kể cả sản phẩm từ các địa phương khác. Tuy nhiên, OCOP không nên chỉ dừng lại ở thương hiệu. Muốn cạnh tranh, các chủ thể OCOP cần nâng cao chất lượng sản phẩm, tuân thủ các tiêu chuẩn, như: VietGAP (Thực hành sản xuất nông nghiệp tốt ở Việt Nam), GlobalGAP (Thực hành nông nghiệp tốt toàn cầu). Ông Lữ khuyến khích các doanh nghiệp OCOP mạnh dạn kết hợp với mô hình du lịch cộng đồng, du lịch trải nghiệm để tăng tương tác, nhận diện thương hiệu và tạo không gian giới thiệu sản phẩm sinh động, thực tế hơn.

TP. Hồ Chí Minh nơi khởi nguồn nhiều mô hình OCOP sáng tạo. Ảnh: Nguyễn Quang/VOV-TP. Hồ Chí Minh

"Các sản phẩm của doanh nghiệp Việt chất lượng càng ngày được nâng lên, được nghiên cứu để đáp ứng xu hướng thị hiếu của người tiêu dùng. Vấn đề còn lại, chúng ta nên tăng cường các hoạt động quảng bá, xúc tiến để nhiều người biết đến sản phẩm Việt có chất lượng. Đồng thời, kết nối với hệ thống phân phối, đặc biệt là hệ thống của các tập đoàn đa quốc gia. Bởi vì đây là một xu thế hiện đại phục vụ xuất khẩu tại chỗ thông qua các tập đoàn lớn. Khi tận dụng tốt thì tôi tin rằng đây cũng là cơ hội để chúng ta đưa hàng hóa đến với thị trường các nước."

Trong 5 năm qua, Thành phố Hồ Chí Minh không chỉ là nơi khởi nguồn nhiều mô hình OCOP sáng tạo mà còn là điểm tựa vững chắc, hỗ trợ vốn, kết nối thị trường và quảng bá thương hiệu. Sự đồng hành này chính là nền tảng để các chủ thể OCOP phát triển bền vững, góp phần nâng tầm giá trị thương hiệu Việt Nam.