Bản Khá, xã Sập Vạt, huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La còn lưu giữ nhiều nét văn hóa đặc trưng của đồng bào Thái, kết hợp với cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp. Nơi đây, được đầu tư để phát triển mô hình du lịch cộng đồng kiểu mẫu gắn với xây dựng nông thôn mới. Đây là một trong những điểm đến hấp dẫn với du khách trên cung đường khám phá Sơn La - Tây Bắc.

Người dân bản Khá tổ chức lễ hội "Đông Sửa" tại khu rừng của bản. Ảnh: VOV

Bản Khá hiện có nhiều ngôi nhà sàn kiến trúc truyền thống của đồng bào Thái; các hộ dân vẫn lưu giữ và phát huy những nét văn hóa đặc trưng độc đáo, như: Lễ hội Đông sửa; lễ hội Xên bản, hát dân ca, biểu diễn nhạc cụ dân tộc; duy trì các nghề thủ công truyền thống dệt vải, thêu khăn piêu; nghề đan lát các vật dụng sinh hoạt hằng ngày như ép khẩu, giỏ cá, đó cá.

Ông Quàng Văn Phanh, người dân bản Khá, cho biết: "Hằng năm, đến mùng 10 tháng Giêng là phải làm lễ cúng 1 lần. Cúng cầu cho dân bản khỏe mạnh, làm ăn phát đạt, ruộng nương bội thu, trâu bò khỏe mạnh, không bị dịch bệnh."

Người dân giữ nghề đan lát mây tre thủ công phục vụ đón khách du lịch. Ảnh: VOV

Nhờ lợi thế, tiềm năng sẵn có, huyện Yên Châu triển khai thực hiện Đề án phát triển mô hình du lịch nông thôn tại bản Khá. Lộ trình xây dựng sản phẩm du lịch trong 5 năm, với tổng mức đầu tư 43 tỷ đồng (gần 1,7 triệu USD), tập trung xây dựng các hạng mục chính, như: Cổng chào vào bản; xây dựng điểm đón tiếp khách tại bãi đỗ xe; điểm đỗ xe và hệ thống xe điện trung chuyển du khách vào bản đảm bảo môi trường; các điểm bán hàng và trò chơi trải nghiệm; xây dựng lộ trình trải nghiệm; chỉnh trang cảnh quan bản, xây dựng các điểm vệ sinh....

Theo ông Lù Văn Cường, Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện Yên Châu, để xây dựng bản Khá trở thành bản du lịch cộng đồng gắn với xây dựng nông thôn mới, Ủy ban nhân dân huyện Yên Châu chỉ đạo ngành chức năng xây dựng và hướng dẫn áp dụng bộ tiêu chí về môi trường văn hóa tại điểm du lịch cộng đồng bản Khá; tổ chức các lớp tập huấn, đào tạo, nâng cao nhận thức về môi trường văn hóa, xây dựng những chuẩn mực về lối sống, hành vi trong giao tiếp, trong ứng xử cũng như trong các hoạt động kinh doanh du lịch khác.

"Hiện nay, chúng tôi đã xây dựng kế hoạch đưa các hộ dân đi tham quan học hỏi ở các khu, điểm du lịch có nét tương đồng với điều kiện thực tế của bà con ở bản Khá. Cùng với đó, chúng tôi cũng đưa bà con đến các điểm mà người ta đang có chương trình hướng dẫn các cách làm du lịch để bà con tiếp cận, học hỏi. Chúng tôi cũng đã báo cáo tỉnh và được tỉnh chỉ đạo đưa vào xây dựng bản Khá thành bản du lịch văn hóa kiểu mẫu để sử dụng các nguồn vốn từ chương trình mục tiêu quốc gia và các nguồn ngân sách hợp pháp để phát triển bản Khá thành bản du lịch văn hóa cộng đồng đã được tỉnh Sơn La phê duyệt."

Thực hiện Đề án phát triển mô hình du lịch nông thôn, bản Khá đã lựa chọn 5 gia đình có khả năng cải tạo nâng cấp thành homestay; 3 gia đình có khả năng mở nhà hàng ẩm thực dân tộc; 3 gia đình có khả năng dệt vải, thêu khăn piêu, đan mây tre thủ công phục vụ đón khách du lịch. Nhiều hộ dân ở bản Khá được tập huấn kiến thức làm du lịch cộng đồng. Bản cũng thành lập 2 đội văn nghệ dân gian, thường xuyên tập luyện và biểu diễn các chương trình dân ca, dân vũ, dân nhạc để phục vụ khách du lịch. Chị Vì Thị Thanh, người dân bản Khá, chia sẻ:

"Gia đình tôi có đăng ký tham gia làm du lịch. Sau khi đăng ký, gia đình đã mua sắm chăn đệm mới để sẵn sàng đón khách. Khi khách đến, chúng tôi thường chế biến các món ăn của người Thái,  như rau đu đủ, canh bon, măng luộc, gà, cá nướng… để phục vụ du khách."

Ông Quàng Văn Chiến, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Sặp Vạt, cũng cho biết: "Tỉnh, huyện quan tâm có chủ trương xây dựng bản Khá là điểm du lịch cộng đồng, xã chúng tôi rất phấn khởi. Chúng tôi đã cùng huyện và đơn vị tư vấn làm công tác khảo sát, quy hoạch lại các công trình đường làng, ngõ xóm, thành lập Hợp tác xã Du lịch để bà con cùng nhau làm và biết được cách làm du lịch hiệu quả."

Với những ưu thế về vị trí địa lý, điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng và các yếu tố phù hợp với du lịch cộng đồng, cùng sự giúp đỡ vào cuộc của chính quyền và người dân địa phương, bản Khá xây dựng thành công mô hình bản du lịch cộng đồng. Qua đó, bảo tồn văn hóa bản địa, tăng nguồn thu cho các hộ dân từ các dịch vụ du lịch, thúc đẩy kinh tế, xã hội địa phương ngày càng phát triển.