Các nhà đàm phán thương mại Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) tuần này bước vào giai đoạn đàm phán nước rút để đạt được một thỏa thuận thương mại trước hạn chót 09/07, trong bối cảnh cả hai bên đều đang đưa ra các tuyên bố cứng rắn.

Hôm 26/06, Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen cho biết EU đã nhận được văn bản mới nhất từ phía Mỹ để tiếp tục đàm phán về thuế quan và châu Âu đã sẵn sàng cho cả hai kịch bản thành công và thất bại.

Nhượng bộ hay cứng rắn?

Chủ tịch EC không tiết lộ chi tiết về các yêu cầu của Mỹ nhưng cho biết bà đã thông báo với nguyên thủ các nước thành viên EU để thống nhất lập trường của khối trước khi đưa ra câu trả lời cuối cùng cho phía Mỹ trước hạn chót 09/07. Việc thống nhất cách thức đạt thỏa thuận thương mại với Mỹ chính là chia rẽ lớn trong nội bộ EU hiện nay, khi các thành viên EU vẫn đang bất đồng giữa việc chọn một thỏa thuận nhanh chóng hay tiếp tục đàm phán để đạt được thỏa thuận tốt hơn, dù sẽ mất nhiều thời gian hơn. Đức và Pháp, hai nền kinh tế lớn nhất EU, đại diện cho hai quan điểm trái ngược này. Phát biểu tại Thượng đỉnh EU tuần trước (26-27/06) ở Brussels (Bỉ), Thủ tướng Đức Friedrich Merz kêu gọi một thỏa thuận “nhanh chóng và đơn giản” bởi nhiều ngành công nghiệp tại Đức đang bị đe dọa bởi những mức thuế mà chính quyền Mỹ áp dung. Hiện tại, EU đang phải chịu mức thuế nhập khẩu 50% của Mỹ đối với thép và nhôm, 25% đối với ô tô và phụ tùng ô tô cùng với mức thuế 10% đối với hầu hết các hàng hóa khác. Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đe dọa có thể tăng các mức thuế với hàng hóa khác của EU lên 50% nếu không đạt được thỏa thuận. Tuy nhiên, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron lại phản đối việc nhân nhượng quá nhiều để sớm đạt thỏa thuận với Mỹ và cho rằng EU cần có quan điểm cứng rắn hơn, kể cả áp thuế vào dịch vụ công nghệ của Mỹ. “Trong bất kỳ tình huống nào chúng tôi cũng không chấp nhận việc bị đánh thuế mà lại không thay đổi quan điểm gì. Do đó, tôi ủng hộ việc EC cố gắng tái cân bằng mối quan hệ giữa EU và Mỹ, bởi lẽ châu Âu sẽ phải đối mặt với khoản thuế bị áp thêm lên tới 60 tỷ euro mỗi năm và việc này đương nhiên cần phải có sự đáp trả”.

Ảnh minh hoạ: REUTERS/Francois Lenoir

Chủ tịch EC, bà Ursula von der Leyen cũng đang có dấu hiệu nghiêng về lựa chọn cứng rắn hơn trong đàm phán với Mỹ. Phát biểu tại Thượng đỉnh EU, người đứng đầu EC cho biết châu Âu đã sẵn sàng để ký một thỏa thuận thương mại với Mỹ song đồng thời cũng đã chuẩn bị kịch bản thất bại, tức việc áp dụng các biện pháp đáp trả nếu Mỹ áp thêm thuế với hàng hóa EU. Theo giới quan sát, một trong những vướng mắc lớn nhất trong các đàm phán giữa Mỹ và EU hiện nay liên quan đến vấn đề EU đánh thuế các tập đoàn công nghệ Mỹ theo Đạo luật dịch vụ số (DSA) và Đạo luật Thị trường số (DMA), điều mà chính quyền của ông Donald Trump phản đối quyết liệt và luôn yêu cầu hủy bỏ. Tuy nhiên, phía châu Âu coi việc giám sát, quản lý các công ty công nghệ đa quốc gia là vấn đề về chủ quyền của EU và mỗi quốc gia thành viên nên không có ý định nhượng bộ. Bà Ursula von der Leyen tuyên bố: “Chúng tôi đàm phán về mọi thứ, từ mức thuế, các hàng rào phi thuế quan như tiêu chuẩn, quy tắc cho đến các mua sắm chiến lược, nhưng tôi luôn rõ ràng về một số chủ đề liên quan đến chủ quyền ra quyết định của EU, rằng với chúng tôi đó là điều không thể động đến”.

Kịch bản gia hạn

Trong bối cảnh nội bộ EU vẫn đang có những chia rẽ về quan điểm đàm phán thương mại với Mỹ, chính quyền của Tổng thống Mỹ Donald Trump những ngày qua đang gia tăng các lời lẽ cứng rắn nhằm vào EU. Hôm 28/06, ông Donald Trump chỉ trích EU khó đàm phán và cho biết không có ý định gia hạn lệnh tạm hoãn áp thuế trong vòng 90 ngày sau ngày 09/07, thời điểm kết thúc giai đoạn đàm phán mà chính quyền Mỹ đã ấn định với EU cũng như các đối tác kinh tế khác. Bên cạnh đó, một số quan chức trong chính quyền Mỹ viện dẫn trường hợp Canada phải tạm ngưng việc thực hiện thuế dịch vụ số để tiếp tục đàm phán với Mỹ, sau đe lời đe dọa chấm dứt đàm phán ngay lập tức hôm 28/06 của Mỹ, để nhận định rằng Mỹ có thể gây sức ép tương tự với EU.

Chủ tịch EC, bà Ursula von der Leyen. Ảnh: REUTERS/Yves Herman

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng Mỹ khó có thể tạo áp lực đủ lớn để châu Âu từ bỏ hay tạm ngưng DSA và DMA bởi đây là các đạo luật được xem là có tính nền tảng đối với tương lai tự chủ công nghệ của châu Âu. Do đó, Mỹ và châu Âu có thể phải tính tới phương án gia hạn đàm phán sau ngày 09/07. Giới quan sát đánh giá đây là kịch bản có thể xảy ra bất chấp tuyên bố cứng rắn về “không gia hạn” của ông Donald Trump, bởi hồi đầu tháng 04 vừa qua Tổng thống Mỹ cũng đã phải đưa ra thời hạn 90 ngày cho các nước tiến hành đàm phán chỉ vài ngày sau khi công bố thuế đối ứng. Ông Oliver Roth, Trưởng bộ phận Giao dịch của tập đoàn dịch vụ tài chính Oddo BHF có trụ sở ở Paris (Pháp), nhận định:“Trong tranh chấp thuế quan với Mỹ, chúng tôi ngày càng có cảm giác rằng đang có một sự bình thường hóa, tức là đến cuối cùng thì ông Donald Trump vẫn muốn có thỏa thuận, bất chấp các lời lẽ lên gân vừa qua. Điều này có thể thấy trong các đàm phán giữa Mỹ và Canada, khi hai bên đã đạt bước tiến lớn”.

Khả năng gia hạn đàm phán với Mỹ cũng đã được một số quan chức EU đề cập. Hôm 29/06, Bộ trưởng Tài chính Pháp Eric Lombard kêu gọi EU và Mỹ gia hạn đàm phán thương mại sau thời hạn chót ngày 09/07 để tìm kiếm một thỏa thuận tốt hơn. Theo Bộ trưởng Tài chính Pháp, hai bên đều có thiện chí đạt thỏa thuận, do đó, việc lùi lại lần nữa hạn chót đàm phán giúp hai bên có được “một thỏa thuận tốt hơn là một thỏa thuận tồi vào ngày 09/07.” Cũng theo ông Eric Lompard, năng lượng có thể đóng vai trò quan trọng trong thỏa thuận giữa EU và Mỹ và xoa dịu bất đồng trong các chủ đề khác, khi EU cam kết tăng lượng khí đốt nhập khẩu từ Mỹ để thay thế cho nguồn cung từ các đối tác khác.