Các quan chức kinh tế hàng đầu Mỹ và Trung Quốc hôm 09/06 bắt đầu tiến hành các cuộc đàm phán thương mại mới tại London (Anh), nhằm tháo gỡ những bất đồng đang có nguy cơ leo thang trong quan hệ thương mại song phương kể từ khi đạt được thỏa thuận tạm thời hôm 12/05 tại Geneva, Thụy Sỹ.

Phái đoàn Mỹ và Trung Quốc tham gia đàm phán thương mại ở London, Anh ngày 09/6/2025. Ảnh: United States Treasury/Handout via REUTERS

Cuộc đàm phán tại London diễn ra 4 ngày sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình có cuộc điện đàm, trong đó cả hai nhà lãnh đạo đều bày tỏ ý định cải thiện quan hệ thương mại song phương phức tạp giữa hai nước.

Thiện chí từ cả hai phía

Vòng đàm phán mới giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới tại lâu đài Lancaster House ở thủ đô London (Anh) đánh dấu việc hai nước lần đầu tiên áp dụng cơ chế tham vấn kinh tế và thương mại song phương kể từ sau cuộc gặp tại Geneva (Thụy Sỹ) vào tháng trước. Dẫn đầu phái đoàn Trung Quốc là Phó Thủ tướng Hà Lập Phong (He Lifeng) trong khi phái đoàn Mỹ có sự tham gia của Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent, Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick và Đại diện Thương mại Jamieson Greer.

Mục tiêu của vòng đàm phán là duy trì và thúc đẩy lệnh ngừng leo thang thương mại sau khi hai nước đã đồng ý cắt giảm thuế quan trong 90 ngày tại Geneva. Theo giới quan sát, sự tham gia của Bộ trưởng Thương mại Mỹ Howard Lutnick, người vắng mặt tại Geneva tháng trước, đặc biệt gây chú ý bởi Bộ Thương mại Mỹ là cơ quan liên bang phụ trách việc thực thi các hạn chế xuất khẩu mà Mỹ áp dụng với Trung Quốc trong thời gian gần đây. Do đó, việc ông Lutnick trực tiếp tham gia vào các cuộc đàm phán tại London là dấu hiệu cho thấy vấn đề hạn chế xuất khẩu giữa hai bên, bao gồm đất hiếm từ Trung Quốc sang Mỹ và chip bán dẫn tiên tiến từ Mỹ sang các công ty công nghệ Trung Quốc, là một trong những vấn đề trọng tâm trong đàm phán giữa hai bên.

Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent (trái) và Phó Thủ tướng Trung Quốc Hà Lập Phong (phải) bắt tay khi bước vào vòng đàm phán thương mại song phương ở London, Anh ngày 09/6/2025. Ảnh: United States Treasury/Handout via REUTERS

Vòng đàm phán mới cũng diễn ra chỉ 4 ngày sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình hôm 05/06 có cuộc điện đàm đầu tiên kể từ khi ông Donald Trump trở lại cương vị Tổng thống Mỹ đầu năm nay. Vì vậy, những động thái này cho thấy cả Mỹ và Trung Quốc đều đang muốn đưa quan hệ kinh tế-thương mại song phương dần quay trở lại quỹ đạo ổn định hơn, sau những sóng gió gây ra bởi chính sách thuế quan mới của Mỹ. Phát biểu sau ngày đàm phán đầu tiên tại London, Tổng thống Mỹ, Donald Trump cho biết: “Chúng tôi muốn mở cửa thị trường Trung Quốc (cho hàng hóa Mỹ). Nếu chúng tôi không muốn điều này thì có thể chúng tôi sẽ không làm điều gì cả, nhưng chúng tôi muốn mở cửa thị trường Trung Quốc. Đó cũng sẽ là điều tốt cho Trung Quốc và cho phần còn lại của thế giới”.

Giới chuyên gia cũng cho rằng dù các bất đồng thương mại giữa hai bên vẫn còn rất lớn và một số chủ đề gần như không thể thỏa hiệp, nhưng cả Mỹ và Trung Quốc đều nhận thức được rằng tình thế hiện nay không có lợi cho bất kỳ bên nào. Ông Kent Kedl, nhà sáng lập hãng tư vấn Blue Ocean có trụ sở ở Thượng Hải (Trung Quốc), nhận định: “Điều mà một thỏa thuận thương mại cần có là các đối thoại bình thường. Họ cần có những tình huống ngồi xuống với nhau và nói rõ những điều mà mỗi bên mong muốn, từ đó hướng đến điều gì đó lớn hơn. Tôi nghĩ cả hai bên đều đang có các kế hoạch và chiến lược để đạt một thỏa thuận, bởi tình hình không thể tiếp tục như hiện nay”.

Thiệt hại kinh tế

Giới đầu tư quốc tế theo dõi chặt chẽ diễn biến của vòng đàm phán London bởi các số liệu mới được công bố cho thấy căng thẳng thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới bắt đầu tác động tiêu cực đến không chỉ Mỹ-Trung mà còn với kinh tế toàn cầu.

Hôm 09/06, Hải quan Trung Quốc công bố số liệu cho thấy trong tháng 5 kim ngạch xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ giảm tới 34,5%, mức giảm mạnh nhất kể từ tháng 02/2020, thời điểm dịch Covid-19 bùng phát gây gián đoạn thương mại toàn cầu. Nhập khẩu của Trung Quốc từ Mỹ cũng giảm 18,1%. Dù tốc độ này đã chậm lại so với tháng 4 nhưng vẫn là mức giảm mạnh so với cùng kỳ năm trước.

Trong khi đó, về phía Mỹ, mặc dù tỷ lệ lạm phát vẫn đang được kiểm soát tốt và thị trường lao động vẫn tương đối vững vàng nhưng các tác động kinh tế từ xung đột thuế quan với Trung Quốc và nhiều nền kinh tế khác cũng bắt đầu xuất hiện. Nhiều công ty Mỹ, đặc biệt trong lĩnh vực bán lẻ, đã chịu thiệt hại hàng chục tỷ USD do việc không thể xuất khẩu hàng sang Trung Quốc, đồng thời phải tăng giá các mặt hàng nhập khẩu trong nước để bù đắp chi phí do thuế. Chủ tịch Phòng Thương mại Mỹ tại Thượng Hải (Amcham Shanghai), ông Eric Zheng, cho biết: “Mức thuế hiện nay quá cao với các công ty của chúng tôi bởi các công ty của chúng tôi vẫn đang tiếp tục nhập nguyên liệu đầu vào từ Mỹ và cũng xuất khẩu một số sản phẩm sang Mỹ. Các mức thuế hiện nay ngăn cản các công ty chúng tôi tiếp tục hoạt động. Do đó, chúng tôi hy vọng hai chính quyền Mỹ và Trung Quốc có thể giải quyết bất đồng để đạt được thỏa thuận nào đó hạ thấp mức thuế”.

Ngoài các doanh nghiệp Mỹ-Trung, giới doanh nghiệp nhiều nước trên thế giới cũng đang chờ đợi các cải thiện trong quan hệ thương mại Mỹ-Trung. Trong những ngày qua, một số hiêp hội các nước, như: Hiệp hội Công nghiệp Ôtô Đức (VDA), tổ chức đại diện cho các hãng xe và nhà cung cấp linh kiện xe của Đức, hay Liên minh Đổi mới Ngành Ôtô Mỹ, hãng Bajaj Auto (Ấn Độ)… cảnh báo việc Trung Quốc siết xuất khẩu đất hiếm có thể gây gián đoạn, hoặc thậm chí làm tê liệt hoạt động sản xuất xe hơi tại nhiều nơi trên thế giới, không chỉ tại Mỹ. Ngoài ra, các lĩnh vực điện tử, hàng không, công nghiệp quốc phòng… cũng sẽ bị ảnh hưởng nặng từ các hạn chế xuất khẩu của Mỹ-Trung.