Đến đây, du khách không chỉ đắm chìm trong khung cảnh nên thơ, yên bình mà còn được khám phá những nét văn hóa đặc sắc của đồng bào dân tộc Tày.

Làng Quỳnh Sơn cách trung tâm tỉnh Lạng Sơn khoảng 80km về phía Tây Nam. Dân cư ở đây chủ yếu là người Tày sinh sống lâu đời. Quỳnh Sơn có trên 400 ngôi nhà sàn truyền thống mang đặc trưng văn hoá dân tộc Tày được xây dựng khá công phu bằng các loại gỗ quý như: nghiến, lý, đinh, lim... Cột nhà hình tròn hoặc vuông, chân cột kê trên đá tảng, mái nhà lợp bằng ngói âm dương. Nhà sàn thường có 3 hoặc 5 gian, mỗi gian đều có chức năng, công năng cụ thể.

Bản văn hóa du lịch cộng đồng Tày Quỳnh Sơn, xã Bắc Quỳnh, huyện Bắc Sơn, Lạng Sơn. Ảnh: VOV

Chị Triệu Nguyệt Nga, hướng dẫn viên làng văn hóa du lịch cộng đồng Quỳnh Sơn, cho biết: “Nhà sàn ở làng Quỳnh Sơn được xây dựng theo một lối kiến trúc đồng nhất vô cùng độc đáo, đó là tất cả các ngôi nhà sàn đều quay về một hướng là hướng Nam. Theo quan niệm của các cụ từ xa xưa, lấy vợ hiền hòa, làm nhà hướng Nam,  với hướng đó sẽ tạo nên một tâm thế vững chắc trong nhà, thu hút được nhiều tài lộc cho gia chủ, ấm áp về mùa đông và mát mẻ về mùa hè.”

Quỳnh Sơn được biết đến là nơi duy nhất ở vùng đất xứ Lạng giữ được nghề làm ngói âm dương truyền thống dùng để lợp nhà. Đây là nghề có lịch sử hình thành và phát triển hơn 100 năm; được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.

Anh Hoàng Công Hưng, một người gắn bó với nghề làm ngói âm dương lâu năm ở làng Quỳnh Sơn, chia sẻ: “Để làm ra một viên ngói thì phải qua bốn quy trình. Trước tiên là ủ đất, xong là nhào đất, nhào đất xong bắt đầu lọc tạp chất rồi cho vào khuôn tạo thành một viên ngói. Trước khâu ủ đất, mình xúc 3 lần, xong  phải giẫm chân một lần rồi bắt đầu lọc sỏi 3 lần nữa, mất rất nhiều công.”

Làng Quỳnh Sơn được đưa vào khai thác du lịch từ năm 2010 và được UBND tỉnh Lạng Sơn công nhận là điểm du lịch năm 2015. Hiện nay, Làng có 10 hộ gia đình làm homestay phục vụ khách du lịch. Đến Quỳnh Sơn, du khách được thưởng thức đặc sản ẩm thực nổi tiếng như: các loại bánh truyền thống, thịt lợn quay, thịt nướng ống lam, khau nhục, lạp xưởng, xôi nếp cẩm cùng các loại rau rừng.

Chia sẻ về cách làm món thịt nướng ống lam, chị Dương Thị Kiểu, ở Làng văn hóa du lịch cộng đồng Quỳnh Sơn, cho biết: “Trước hết, phải chọn thịt lợn ba chỉ ngon, cùng các nguyên liệu như muối, mì chính, hạt tiêu, gừng núi; đặc biệt gừng núi sau khi được rửa sạch và giã thì cho vào tẩm ướp để thịt đỏ tươi. Tiếp theo, thái thịt thành từng miếng rồi trộn cùng các loại gia vị, tẩm ướp khoảng 10 đến 15 phút rồi cho vào ống tre để nướng khoảng 40 phút là được. Khi nào ống tre ngả sang màu đen thì thịt bắt đầu chín”   

Nguyên liệu tươi sống kết hợp với gia vị đặc trưng đã tạo nên hương vị rất riêng cho các món ăn nơi đây. Một du khách đến với Quỳnh Sơn cho biết: “Tôi ấn tượng nhất là gia vị, nó rất đặc trưng và không nơi nào có được. Ví dụ trong con vịt quay, lợn quay bao giờ cũng có lá mắc mật. Ngoài ra, còn có các gia vị khác như hành, gừng, tỏi.”

Không chỉ thưởng thức các món ăn truyền thống của đồng bào dân tộc Tày, du khách còn được tham gia các hoạt động trải nghiệm thú vị như: cùng người dân gói bánh chưng đen, giã bánh dày lá ngải…Đây là những loại bánh truyền thống được làm từ gạo nếp cái hoa vàng mà người dân Quỳnh Sơn canh tác, trồng trọt trên cánh đồng thung lũng Bắc Sơn.

Những mái nhà sàn lợp ngói âm dương mang đậm phong cách Tày nhưng cũng phảng phất kiến trúc nhà vùng đồng bằng Bắc Bộ. Ảnh: VOV

Đến với Quỳnh Sơn, du khách được nghe những làn điệu hát then nhẹ nhàng, trầm ấm, du dương cùng âm thanh cây đàn tính ba dây được lưu truyền từ đời này sang đời khác trong không gian văn hoá cộng đồng đầm ấm, thân thiện. Chị Triệu Nguyệt Nga chia sẻ: "Nét đặc sắc nhất của người Tày ở làng văn hóa du lịch Quỳnh Sơn nói riêng và Bắc Sơn nói chung đó chính là hát then. Hát then thì hiện nay đang được đội văn nghệ làng văn hóa du lịch Quỳnh Sơn lưu giữ, bảo tồn và truyền dạy, đồng thời tạo nên một sản phẩm nghệ thuật độc đáo phục vụ cho ngành du lịch để tiếp đón những đoàn du khách có nhu cầu lắng nghe làn điệu hát then-nét đẹp văn hóa của người Tày Quỳnh Sơn.”