Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO) hôm 29/07 công bố báo cáo cho biết dù tỷ lệ dân số toàn cầu bị đói đã giảm trong 3 năm qua nhưng tình trạng này tiếp tục gia tăng tại châu Phi và khu vực Tây Á. Theo giới chuyên gia, thực trạng này phản ánh mức độ tác động ngày càng tiêu cực của xung đột và bất ổn xã hội.

Theo báo cáo mang tên “Báo cáo về thực trạng an ninh lương thực và dinh dưỡng trên thế giới” (SOFI) của FAO, tỷ lệ dân số toàn cầu bị đói đã giảm từ 8,7% trong năm 2022 xuống còn 8,2% vào năm 2024, tương đương khoảng 673 triệu người. Theo FAO, mặc dù có sự cải thiện nhẹ so với mức 8,5% của năm 2023, các chỉ số đói vẫn ở mức cao hơn so với giai đoạn trước đại dịch COVID-19, trong bối cảnh lạm phát giá lương thực kéo dài tiếp tục cản trở tiến trình phục hồi an ninh lương thực.

Tại khu vực Tây Á, khoảng 12,7% dân số (hơn 39 triệu người) rơi vào nạn đói trong năm 2024. Tại châu Phi, thực trạng đáng lo ngại hơn nhiều khi hơn 20% dân số đang đối mặt với tình trạng bị đói trong năm 2024, tương đương khoảng 307 triệu người. Ngoài ra, khoảng 59% dân số châu Phi đang sống trong cảnh mất an ninh lương thực, cao gấp đôi con số trung bình trên thế giới. Do đó, FAO cảnh báo nếu không có hành động quyết liệt, đến năm 2030 sẽ có khoảng 370 triệu người tại châu Phi bị suy dinh dưỡng mãn tính, chiếm khoảng 60% toàn cầu.

Ông Maximo Torero, chuyên gia kinh tế trưởng của FAO. Ảnh: REUTERS/Tiksa Negeri

Theo ông Maximo Torero, chuyên gia kinh tế trưởng của FAO, việc châu Phi tiếp tục là “điểm đen” trong bức tranh dinh dưỡng toàn cầu xuất phát từ nhiều yếu tố. Ông cho biết: “Với trường hợp châu Phi, chúng ta phải đối mặt với những thách thức lớn bởi số người đói đang gia tăng vì nhiều yếu tố chính. Đầu tiên và trên hết là xung đột. Xung đột đang ảnh hưởng nghiêm trọng đến rất nhiều nước châu Phi. Ngoài ra, còn có các yếu tố kinh tế vi mô khác ảnh hưởng lớn đến các nền kinh tế châu Phi vốn hầu hết đang có mức nợ rất cao, khiến các nước này rất khó khăn trong việc nhập khẩu thực phẩm”.

Bên cạnh các yếu tố trên, bà Nadine Gbossa, Giám đốc điều phối các hệ thống lương thực của Quỹ Phát triển Nông nghiệp quốc tế (IFAD), cũng cảnh báo việc thiếu dữ liệu minh bạch và cách tiếp cận thụ động đối với nguồn tài trợ nước ngoài đang cản trở tiến trình xây dựng an ninh lương thực tại châu Phi. Theo bà Gbossa, các quốc gia châu Phi cần ưu tiên phân bổ ngân sách nội địa một cách chiến lược, sử dụng hiệu quả các công cụ như nền tảng theo dõi dòng tài chính cho hệ thống lương thực do IFAD và Ngân hàng Thế giới (WB) phát triển. Đây là bước đầu quan trọng để bảo đảm đầu tư có trọng tâm và mang lại tác động thực chất.

Bà Gbossa cũng cho rằng việc giám sát viện trợ quốc tế là rất cần thiết. Dù viện trợ phát triển cho hệ thống lương thực châu Phi đã tăng 20% trong 5 năm qua, song con số này vẫn chưa đủ để đáp ứng nhu cầu cải cách toàn diện. Vì thế, các nước châu Phi cần tìm cách đa dạng hóa nguồn viện trợ tài chính, đặc biệt là tài chính khí hậu, trong bối cảnh các hệ thống lương thực trên thế giới, đặc biệt tại châu Phi, ngày càng chịu nhiều tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu. Quan điểm này được chuyên gia kinh tế Maximo Torero ủng hộ: “Tài chính khu vực tư nhân sẽ là yếu tố then chốt bởi không thể chỉ dựa vào các chính phủ hay các tổ chức tài chính quốc tế mà cần phải thu hút tài chính tư. Ngoài ra, tài chính khí hậu cũng cần phải tăng mạnh. Trong các hệ thống nông lương hiện nay, tài chính khí hậu mới chiếm khoảng 4%”.

Người dân Palestine tụ tập để nhận thực phẩm từ một bếp ăn từ thiện, trong bối cảnh khủng hoảng nạn đói, tại Thành phố Gaza, ngày 28/7/2025. Ảnh: REUTERS/Khamis Al-Rifi

Ngoài những nội dung trong báo cáo SOFI, giới chuyên gia trên thế giới đang đặc biệt quan ngại đến nạn đói tại dải Gaza, khi cuộc xung đột tại dải đất này kéo dài được gần 2 năm. Hôm 27/07, Tổ chức Y tế thế giới (WHO)  cảnh báo tình trạng suy dinh dưỡng tại Dải Gaza đang ở mức “báo động”. Theo WHO, tình trạng suy dinh dưỡng tại Gaza đang diễn biến nguy hiểm, thể hiện qua số ca tử vong tăng vọt trong tháng 7. Trong 74 ca tử vong liên quan đến suy dinh dưỡng được ghi nhận từ đầu năm nay, có tới 63 ca được ghi nhận trong tháng 7 – bao gồm 24 trẻ em dưới 5 tuổi, 1 trẻ trên 5 tuổi và 38 người lớn. Phần lớn các nạn nhân được đưa tới cơ sở y tế trong tình trạng đã tử vong hoặc qua đời không lâu sau đó, với các dấu hiệu rõ ràng của suy kiệt nghiêm trọng... WHO cho biết thêm rằng hiện gần 20% trẻ dưới 5 tuổi tại thành phố Gaza bị suy dinh dưỡng cấp tính. Tỷ lệ trẻ từ 6-59 tháng tuổi bị suy dinh dưỡng tại khu vực này đã tăng gấp 3 lần so với tháng 6, khiến nơi đây trở thành khu vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất tại lãnh thổ Palestine.

Hôm 29/07, Chương trình lương thực thế giới (WFP) cũng công bố báo cáo Phân loại giai đoạn an ninh lương thực tích hợp (IPC) theo đó dải Gaza đang rơi vào nạn đói. Ông Jean Martin Bauer, Giám đốc bộ phận đánh giá an ninh lương thực và dinh dưỡng của WFP, cho biết: “Phân tích IPC trước được thực hiện hồi tháng 5, trong đó nêu rõ có nguy cơ xảy ra nạn đói tại dải Gaza. Từ tháng 5 đến nay, tình hình an ninh lương thực và dinh dưỡng tại đây đã tệ đi rất nhiều. Các số liệu cho thấy hiện 2 trên 3 chỉ số mà chúng tôi theo dõi đã đạt ngưỡng của nạn đói”.

Cụ thể, theo WFP, 3 chỉ số đánh giá nạn đói ở Gaza, gồm: tình trạng thiếu hụt lương thực của các hộ gia đình; tình trạng thiếu dinh dưỡng trầm trọng và tỷ lệ tử vong. Trong 3 chỉ số này, 2 chỉ số đã vượt ngưỡng đói, khi 33% dân số Gaza hiện nay rơi vào tình trạng cả ngày không có thực phẩm và tỷ lệ suy dinh dưỡng trầm trọng đã tăng gấp 4 lần trong thời gian từ tháng 5 đến tháng 7 năm nay. Theo WFP, thực trạng này đang có nguy cơ biến Gaza thành thảm họa đói trầm trọng nhất trên thế giới trong nhiều năm qua.