Không đi theo hướng chỉnh trang gấp gáp bằng những công trình xây mới, kiến trúc sư Trung Mai chọn cách lắng nghe nhịp sống của đô thị để biến những vấn đề tưởng lộn xộn thành giải pháp. Đối với Trung Mai, mỗi kiến trúc sư cần một thành phố của riêng mình và anh chọn Hà Nội là nơi để thoả sức sáng tạo và đem đến giá trị cho cộng đồng.

Kiến trúc sư Mai Hưng Trung. Ảnh: Danh Khang/nguoidothi.net.vn

Ở Hà Nội, vỉa hè được sử dụng vào nhiều mục đích trong những khoảng thời gian khác nhau trong ngày hay không gian trong khu tập thể cũ được cơi nới không theo luật lệ, những thứ tưởng làm Hà Nội nhếch nhác nhưng trong đó lại chứa đựng giải pháp của đô thị tương lai. Kiến trúc sư Trung Mai đã thấy được cách người Hà Nội 100 năm nay tối ưu hoá không gian sống với nhiều công năng. Họ sử dụng không gian ấy một cách tuỳ biến để thích ứng với thời gian, khí hậu và nhu cầu riêng. Trung Mai nhìn tính tuỳ biến như điểm mạnh của kiến trúc Việt Nam và lấy đó làm triết lý hoạt động của mình: “Đối với nhiều người, hoạt động ở vỉa hè hay cơi nới ở khu tập thể là vấn đề, bởi vì họ cho rằng nó làm bộ mặt đôi thị mất trật tự và không có thứ tự. Còn đối với mình khi sống ở nước ngoài nhiều năm thì nghĩ nó là giải pháp. Nếu không muốn nói là giải pháp triệt để nhất cho những đô thị như ở Hà Nội bởi vì quỹ đất trong nội đô chỉ có bằng đó thôi. Một trong những chiến lược thế giới đang nói đến, đó là sử dụng những không gian đa chức năng, đa nhiệm. Việc tối đa hóa tính năng sử dụng không gian là xu hướng của bây giờ”.

Mỗi năm, kiến trúc sư Trung Mai có một dự án nghiên cứu đô thị vì cộng đồng. Khi vừa về nước, Trung Mai đã được biết đến với dự án cải tạo nhà máy xe lửa Gia Lâm thành trung tâm triển lãm, tổ hợp sáng tạo. Trung Mai và đội nhóm của mình nghiên cứu kỹ lưỡng và dự kiến sau này sẽ có thêm nhiều dự án về các nhà máy, biến những không gian bị bỏ hoang, cũ kỹ thành những địa điểm có ích cho cộng đồng. Năm 2024, công trình “House of Forest” của Trung Mai, hay còn gọi là “Bờ Vở - Nhà rừng” đi vào hoạt động. “House of Forest” nằm ở khu vục đất dưới chân cầu Long Biên (Hà Nội), được người dân gọi là bờ vở. Công trình bằng gỗ, xây dựng từ các loại cây xâm lấn phổ biến tại bờ sông Hồng, trở thành không gian để bảo tồn các loại cây bản địa, chim muông, động vật. Công trình được giới thiệu ở triển lãm ở Biennale Venice Architecture 2025, diễn ra tại Italia.

Công trình “House of Forest” của Trung Mai nằm ở khu vực đất dưới chân cầu Long Biên (Hà Nội). Ảnh: nguoidothi.net.vn

Kiến trúc sư Trung Mai cho biết: “Mình nghĩ rằng định nghĩa về di sản không nên chỉ bó buộc trong kiến trúc hay những công trình xây dựng mà nó có thể nghĩ rộng ra là thiên nhiên, là cây cỏ, là đất, là nước. Bây giờ thành phố đa phần bê tông hóa và dành cho con người. Những khu vực dành cho động vật là điều cần thiết trong thời điểm thành phố đang quá tải về mật độ dành cho những hoạt động của con người. Mình bảo vệ quyền của động vật cũng như cây cỏ trong thành phố”.

Đối với kiến trúc sư Trung Mai, kiến trúc không đơn thuần chỉ là những viên gạch, khối bê tông mà mỗi đô thị lại có bản sắc riêng được hình thành dựa trên lối sống, tư duy của người dân bản địa. Đằng sau những ngôi nhà là những câu chuyện và thông điệp được truyền lại cho nhiều thế hệ. Trung Mai không khuyến khích việc xây dựng các công trình mà thay vào đó là cải tạo, làm mới công trình xưa cũ, giúp công trình đó trở nên ý nghĩa hơn. Trung Mai cùng đội nhóm của mình tham gia nhiều dự án bảo tồn các công trình kiến trúc cổ của Hà Nội. Kiến trúc sư Pháp Emma Reix, thành viên nhóm của Trung Mai, cho biết: “Ở đây, tôi được làm nhiều công trình, dự án khác nhau từ đô thị đến kiến trúc, trưng bày bảo tàng, đối với tôi đó là điều rất là thú vị. Bên cạnh đó, Trung Mai cho tôi cơ hội lên ý tưởng cho những dự án tôi tham gia. Đó là trải nghiệm mới của tôi”.