(VOV5) - Các nghệ nhân như ông Nguyễn Văn Tĩnh không chỉ là linh hồn của làng nghề Việt, mà còn biểu tưởng của thích ứng, hội nhập và phát triển.
Hơn 50 năm gắn bó với nghề mây tre đan, nghệ nhân Nguyễn Văn Tĩnh (xã Phú Nghĩa, thành phố Hà Nội) không chỉ gìn giữ và phát huy giá trị truyền thống của làng nghề hơn 450 năm tuổi, mà còn truyền dạy cho thế hệ trẻ tình yêu, ý thức bảo tồn, phát triển nghề thủ công mỹ nghệ Việt Nam. Ông đã được UBND thành phố, các Bộ ngành tặng nhiều bằng khen và năm 2025, nghệ nhân Nguyễn Văn Tĩnh vinh dự là 1 trong 10 “Công dân ưu tú Thủ đô”.
 Nghệ nhân Nguyễn Văn Tĩnh, làng nghề Phú Vinh |
Nghe âm thanh bài viết tại đây:
Sinh ra và lớn lên trong một gia đình có sáu đời gắn bó với nghề mây tre đan tại làng Phú Vinh (xã Phú Nghĩa, Hà Nội), từ nhỏ, cậu bé Nguyễn Văn Tĩnh đã làm quen với việc đan lát, nhất là từ cha mình-nghệ nhân Nguyễn Văn Khiếu, người đầu tiên ở Việt Nam đan chân dung Bác Hồ bằng mây, tre. Chính niềm tự hào về người cha và mạch nguồn làng nghề đã nuôi dưỡng ngọn lửa đam mê đan lát trong lòng nghệ nhân Nguyễn Văn Tĩnh.
Ông cho rằng, mình không phải người khéo tay, nhưng lòng kiên trì cùng tình yêu đối với nghề là “điểm tựa” cho bản thân trên hành trình gìn giữ và phát triển nghề truyền thống mà cha ông để lại. Ông kể: "Chúng tôi có kỹ thuật đan, kỹ thuật làm nguyên liệu độc đáo. Ở đây có đa dạng lối đan, đến 80% công việc đan lát là bằng mây. Kỹ thuật xâu xiên cần sự phối hợp nhuần nhuyễn bằng tay, mắt rồi thậm chí tình cảm nữa vì thế cũng kỹ thuật xâu xiên nhưng xâu xiên ở đây đặc sắc hơn cả".
 Sản phẩm đèn treo mây của nghệ nhân Nguyễn Văn Tĩnh đoạt giải thưởng sáng tạo kiểu dáng năm 2006 |
Năm 2006, sản phẩm “Đèn treo” của nghệ nhân Nguyễn Văn Tĩnh đoạt giải Nhất giải thưởng sáng tạo kiểu dáng sản phẩm “Golden-V” do Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam trao tặng. Hai năm sau, chiếc “Bình hoa đan mây” mà ông đan dệt tiếp tục giành giải Nhất cuộc thi sản phẩm thủ công Việt Nam do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) tổ chức. Những giải thưởng ấy càng tiếp thêm động lực cho nghệ nhân Nguyễn Văn Tĩnh trên con đường sáng tạo, đưa các sản phẩm mây tre đan Việt Nam lên bản đồ thủ công mỹ nghệ thế giới.
Nghệ nhân Nguyễn Văn Tĩnh chia sẻ: "Khi đất nước mở cửa, sự hội nhập ấy mang lại rất nhiều giá trị về thương mại, vì thế chúng tôi phải học hỏi, cần sự thay đổi, luôn phải tạo ra các sản phẩm mới để đáp ứng được nhu cầu của khách hàng".
Theo nghệ nhân Nguyễn Văn Tĩnh, muốn phát triển bền vững, người thợ làng nghề phải không ngừng sáng tạo, bắt nhịp với thị hiếu mới, nhưng không được đánh mất hồn truyền thống. Chính cách nhìn ấy đã giúp sản phẩm của làng nghề mây, tre Phú Nghĩa khẳng định được thương hiệu trong các sự kiện văn hóa, triển lãm tại nhiều nước trên thế giới, như Australia, Trung Quốc, Thái Lan... Ông cho biết: "Chúng tôi có kỹ năng nghề cho nên chúng tôi sẵn sàng đáp ứng những tiêu chí, mẫu mã của khách. Có tới 80% dành cho xuất khẩu, chỉ có 20 % phục vụ nhu cầu nội địa. Gia đình tôi làm hàng xuất khẩu, phục vụ xuất khẩu cho các nước…".
Không chỉ thành công trong việc giữ gìn, phát triển, mang các sản phẩm mây, tre đan của làng nghề vươn xa, nghệ nhân Nguyễn Văn Tĩnh còn miệt mài, dày công truyền dạy cho thế hệ trẻ của làng cũng như những người yêu sáng tạo sản phẩm truyền thống này. Ông Hồ Huy Sơn người dân làng Phú Vinh chia sẻ: "Nghệ nhân Nguyễn Văn Tĩnh là người rất tâm huyết để truyền nghề cho người dân. Ông luôn đau đáu để làm sao nghề mây, tre đan của làng chúng tôi luôn được giữ gìn và phát triển. Chúng tôi rất tự hào về ông".
Còn bà Trần Thị Linh, cũng là người dân Phú Vinh thì nói: "Tôi làm ở đây được 10 năm rồi. Đến đây tôi được nghệ nhân Nguyễn Văn Tĩnh chia sẻ, bảo ban rất nhiều, cho nên ở đây toàn sản phẩm đẹp thôi".
Tâm huyết, cống hiến bền bỉ của nghệ nhân Nguyễn Văn Tĩnh đã góp phần giúp làng nghề mây, tre đan Phú Vinh phát triển bền vững, tạo công ăn việc làm cho hàng nghìn lao động, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế địa phương. Những năm gần đây, làng nghề mây tre đan Phú Vinh luôn có các đơn hàng từ thị trường EU, Hoa Kỳ, Trung Quốc… với số lượng lớn, giá xuất khẩu cao.
Ông Nguyễn Văn Khương, cán bộ xã Phú Nghĩa, thành phố Hà Nội, khẳng định: "Hằng năm, đóng góp kinh tế cho địa phương rất lớn. Có những năm đỉnh cao, hàng mây tre đan của làng xuất khẩu đạt 600 đến 700 tỷ (24 triệu USD - 28 triệu USD)/năm. Lợi nhuận thời điểm đó khá cao từ 10-15%. Xuất khẩu đi toàn thế giới".
Rõ ràng, giữa thương trường, nhịp sống hiện đại, khi không ít làng nghề chật vật tồn tại, phai dấu cùng thời gian, thì làng nghề mây, tre đan Phú Vinh vẫn vươn lên, chuyển mình mạnh mẽ càng khẳng định những đóng góp của các nghệ nhân như ông Nguyễn Văn Tĩnh. Họ không chỉ là linh hồn của làng nghề Việt, mà còn biểu tưởng của thích ứng, hội nhập và phát triển.