Nghe âm thanh bài tại đây:

Đây là tuyển thơ từng bị cấm xuất bản tại Tây Ban Nha dưới chế độ độc tài Franco, nay với sự hỗ trợ của Bộ Văn hóa Tây Ban Nha, Đại sứ quán Tây Ban Nha tại Việt Nam, tập thơ đã được Nhà xuất bản Kim Đồng đưa tới bạn đọc Việt qua hình thức một ấn phẩm thơ – họa song hành, đẹp đẽ, gợi nhiều cảm xúc.

“Cùng Việt Nam” gồm hơn 40 bài thơ được sáng tác trong những năm 1960, giai đoạn kháng chiến chống Mỹ đang diễn ra ác liệt nhất, cũng là lúc phong trào phản chiến lan rộng trên toàn cầu. Tập thơ do nữ sĩ Angelina Gatell biên soạn năm 1968, với sự tham gia của nhiều nhà thơ nổi tiếng như Rafael Alberti, Gabriel Celaya, Gloria Fuertes, José Agustín Goytisolo, Celso Emilio Ferreiro...”

Từ trái qua: Nhà nghiên cứu, PGS Phạm Xuân Thạch, nhà ngôn ngữ Đỗ Anh Vũ, dịch giả TS Nguyễn Thị Kim Dung. - Ảnh: Kim Đồng

Trong buổi ra mắt sách sáng 23/4 tại Hà Nội, nhà nghiên cứu, phê bình văn học, PGS Phạm Xuân Thạch chia sẻ thêm về bối cảnh ra đời của tập thơ này, khi chiến tranh Việt Nam có bước ngoặt lớn với cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa xuân 1968, thì đối với phương Tây, sự kiện tháng 5/1968 (cuộc nổi loạn của sinh viên cánh tả tại Pháp - pv) lại là sự kiện đặc biệt rúng động: "Hàng loạt thiết chế bảo thủ truyền thống đổ vỡ, sự thay đổi trong văn hóa, tư tưởng, chính trị và là đỉnh điểm của phong trào cánh tả ở phương Tây. Tất cả không khí thời đại ấy vang vọng trong tập thơ này. Tây Ban Nha rất xa Việt Nam và không có những quan hệ như chúng ta có với Bồ Đào Nha, với Pháp…Nhưng đọc tập thơ này, vẫn thấy một sự ủng hộ rất sâu sắc, rất nồng nhiệt của các nhà thơ Tây Ban Nha dành cho cuộc đấu tranh vì độc lập và thống nhất của nhân dân Việt Nam. Có lẽ đấy chính là không khí thời đại, là giai đoạn mà chủ nghĩa xã hội trở thành lương tri của giới trí thức toàn châu Âu." 

Bà Carmen Cano de Lasala, Đại sứ Tây Ban Nha tại Việt Nam cho biết: Do nội dung phản đối chiến tranh và đế quốc, tập thơ đã bị chính quyền Franco kiểm duyệt và cấm xuất bản. Năm 2016, bản thảo tập thơ được tìm thấy trong kho lưu trữ của cơ quan kiểm duyệt và đã được Tây Ban Nha chính thức xuất bản.

Đại sứ Đặc mệnh toàn quyền Tây Ban Nha tại Việt Nam Carmen Cano de Lasala đọc bản thơ tiếng Tây Ban Nha và dịch giả Nguyễn Thị Kim Dung đọc bản chuyển ngữ tiếng Việt. - Ảnh: Kim Đồng

Tập thơ đã được lựa chọn là một trong những món quà văn hóa do Thủ tướng Tây Ban Nha gửi tặng Lãnh đạo Việt Nam, trong chuyến thăm lần đầu tiên của Ngài Thủ tướng đến Việt Nam gần đây, như một sợi dây kết nối hai đất nước và hai dân tộc thông qua những giá trị văn hóa, lịch sử và văn học.

Nhà thơ, nhà ngôn ngữ Đỗ Anh Vũ, người dẫn chương trình giao lưu, nhận xét, khi đọc tập thơ,  anh rất xúc động ở chi tiết:"hai chữ Việt Nam được ngân lên rất nhiều lần. Có thể ngay từ nhan đề bài thơ đã có chữ Việt Nam rồi. Tập thơ này có tất cả 67 bài thơ, thì có khoảng 31 bài, 32 bài là đã có chữ Việt Nam ngay từ nhan đề và chưa kể chữ “Việt Nam” xuất hiện ở trong từng bài thơ.”

"Những nhà thơ Tây Ban Nha ở trong tập thơ này đã nói tiếng nói ủng hộ Việt Nam. Đấy là những tiếng nói hết sức xúc động và nhiều điều cho đến bây giờ chúng ta vẫn cảm thấy nó còn nguyên ý nghĩa thời sự." - Nhà nghiên cứu, phê bình văn học, PGS Phạm Xuân Thạch khẳng định

Tiến sĩ, dịch giả Nguyễn Thị Kim Dung, cho biết cơ duyên đến cùng tập thơ từ lời giới thiệu của Phó Đại sứ Tây Ban Nha tại Việt Nam trước đây. 

Với rất nhiều tìm tòi về lịch sử, ngôn ngữ, dịch giả Nguyễn Thị Kim Dung cũng đã dành tới hai năm để hoàn thành việc chuyển ngữ tập thơ. Đặc biệt, những ẩn ý, những chi tiết trong các bài thơ còn được đội ngũ biên tập chú thích rất kỹ lưỡng, tỉ mỉ.

Do không thể tìm lại các bức tranh và bản khắc ban đầu do họa sĩ Julio Álvarez thực hiện, nên trong lần xuất bản bằng tiếng Việt lần này, "Cùng Việt Nam" đã được 6 họa sĩ Tây Ban Nha và 6 họa sĩ Việt Nam vẽ minh họa mới. Điều này tạo nên một cuộc đối thoại nghệ thuật xuyên thời gian và không gian, thể hiện sự cộng hưởng sâu sắc giữa thi ca và hội họa trong việc truyền tải thông điệp hòa bình, phản chiến và tình đoàn kết nhân loại.

Một góc trưng bày thơ và tranh minh họa trong tập "Cùng Việt Nam"

Nhà nghiên cứu, phê bình văn học, PGS Phạm Xuân Thạch nhận xét: "Thật hạnh phúc khi tập thơ xuất hiện trong hình hài đẹp đẽ như thế này. Tôi luôn nghĩ rằng thơ rất khó dịch. Bởi thơ là vẻ đẹp của ngôn từ, nên khi chuyển từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác, ít nhiều vẻ đẹp đó cũng sẽ bị mất đi.

Nhưng với tập thơ này, điều rất hạnh phúc, là những gì mà ngôn từ tiếng Việt chưa thể truyền tải hết được sự đa dạng, sự độc đáo của tiếng Tây Ban Nha thì hội họa đã giúp đỡ điều đó. Ấn bản này là sự gặp gỡ giữa hội họa và thơ ca.”

Họa sĩ Vũ Xuân Hoàn cho biết, những bài thơ trong tập "Cùng Việt Nam" đã chạm đến cảm xúc của những họa sĩ minh họa cuốn sách, như họa sĩ Huỳnh Kim đã chia sẻ trên mạng xã hội: “Một quyển sách rực lửa từng bị cấm in.  Một góc nhìn thật là khác so với những gì mình từng đọc. Đôi khi mình tự hỏi: Người ta viết thơ để làm gì? Khi đọc những bài thơ khiến trái tim mình rung động sâu sắc và thay đổi suy nghĩ trong đầu, thì mình hiểu tại sao thế giới này luôn cần các nhà thơ, cần các họa sĩ, cần những người biết thấu cảm với thế gian.”

“Một tập thơ rất đặc biệt, bởi tôi cũng đọc nhiều cuốn thơ, nhưng đây là một cuốn mà tôi thấy nó rất lạ, những câu từ tôi chưa bao giờ đọc trước đây. Trên trang sách, bố cục ngắt dòng, các cụm từ rất độc đáo và mang sự gợi ý về tạo hình cho các họa sĩ rất nhiều.

Bởi vậy, khi tôi mời 6 họa sĩ Việt Nam vẽ cho cuốn sách, họ đều nhận lời ngay. Cá nhân tôi đọc các bài thơ mình vẽ, tôi thực sự bị ám ảnh. Vì cách các tác giả Tây Ban Nha viết các bài thơ rất chân thực, nó trực diện, tàn khốc về chiến tranh. Và đó cũng là những gợi ý và cảm hứng cho chúng tôi vẽ.” - họa sĩ Vũ Xuân Hoàn chia sẻ.

Đại diện Đại sứ quán Tây Ban Nha, Nhà xuất bản Kim Đồng và các diễn giả trong không gian trưng bày các bức minh họa "Cùng Việt Nam". - Ảnh: Kim Đồng

"Không chỉ phản ánh cái nhìn, tình cảm của trí thức Tây Ban Nha đối với đất nước Việt Nam, tập thơ còn là cầu nối văn hóa giữa Việt Nam và Tây Ban Nha, giúp bạn đọc Việt Nam hôm nay hiểu hơn, hiểu thêm về đất nước và con người Tây Ban Nha. Tập thơ cũng không chỉ lưu giữ ký ức lịch sử, mà còn truyền tải thông điệp về giá trị của hòa bình, tự do và độc lập dân tộc trong bối cảnh thế giới hiện đại vẫn còn rất nhiều bất ổn".