Cách đây tròn 80 năm, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký vào bản Thông cáo về chính sách ngoại giao đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. 80 năm qua, ngoại giao Việt Nam luôn kế thừa và phát huy, đóng góp vào thắng lợi chung của cách mạng Việt Nam. Bước vào kỷ nguyên mới, ngoại giao Việt Nam tiếp tục tạo lối, mở đường, không ngừng thích ứng để bảo vệ lợi ích quốc gia dân tộc, phục vụ phát triển đất nước, chủ động đóng vai trò kiến tạo hòa bình.

Độc lập – hòa bình – hữu nghị – phát triển là đường lối đối ngoại mà Việt Nam kiên trì theo đuổi ngay từ khi nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa ra đời và không ngừng được phát huy trong từng giai đoạn lịch sử cách mạng Việt Nam và thích ứng với thời đại mới.

Sợi chỉ đỏ xuyên suốt của ngoại giao cách mạng Việt Nam

Nếu như Tuyên ngôn Độc lập 2-9-1945 là cột mốc mở đầu một nhà nước mới, thì bản Thông cáo về chính sách ngoại giao, được đăng trên báo Cứu quốc ngày 3/10/1945 được coi là bản tuyên ngôn thứ hai của Việt Nam.

Tổng Bí thư Tô Lâm và Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn tới dự lễ kỷ niệm 80 năm thành lập ngành Ngoại giao Việt Nam (28/8/1945-28/8/2025) - Ảnh: VGP/Hải Minh

Trong văn kiện ấy, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định mong muốn làm bạn với các nước đồng minh, sẵn sàng hợp tác với Pháp nếu họ tôn trọng chủ quyền và độc lập của dân tộc Việt Nam. Giáo sư Vũ Dương Huân, nguyên Giám đốc Học viện Ngoại giao, chia sẻ: "Tuyên bố 4 điểm gọi là thông cáo chính sách đối ngoại, nêu ra 4 nội dung liên quan đến chính sách đối với các đối tượng, đối tác. Trước hết liên quan đến đồng minh, Việt Nam khẳng định duy trì quan hệ hữu nghị hợp tác với các nước đồng minh trên cơ sở tôn trọng độc lập chủ quyền toàn vẹn lãnh thổ của nước VNDCCH vì một nền hòa bình thế giới. Thứ hai là quan hệ với Pháp, mong muốn xây dựng quan hệ lâu dài với Pháp trên cơ sở tôn trọng độc lập chủ quyền và tôn trọng lợi ích của Việt Nam".

Đó không chỉ là ngoại giao mà còn là sự khởi đầu của một trí tuệ mềm, một nghệ thuật giữ nước bằng hòa hiếu và khôn khéo. Chính sách ngoại giao Hồ Chí Minh từ những ngày đầu lập quốc đã trở thành kim chỉ nam, đem đến mọi thắng lợi cho cách mạng Việt Nam.

Trong suốt ba thập kỷ, với tư tưởng “dĩ bất biến, ứng vạn biến”, bản lĩnh, hòa hiếu, giương cao ngọn cờ chính nghĩa, ngoại giao đã góp phần đưa cách mạng Việt Nam đi đến thắng lợi hoàn toàn.

Từ ngoại giao hiện diện sang ngoại giao chủ động

Trong giai đoạn xây dựng đất nước và hội nhập, ngoại giao Việt Nam đã có bước chuyển mạnh mẽ, từ ngoại giao hiện diện sang ngoại giao chủ động, tích cực hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng, tiên phong kiến tạo hòa bình, thu hút nguồn lực cho phát triển đất nước, nâng cao vị thế trên trường quốc tế.

8 tháng đầu năm nay đã chứng kiến một giai đoạn đặc biệt sôi động và bản lĩnh trong hoạt động đối ngoại của Việt Nam. Hơn 50 hoạt động đối ngoại cấp cao đã được triển khai, vượt trội so với cùng kỳ và gần tương đương với hoạt động của cả năm 2024. Tốc độ và quy mô triển khai cho thấy quyết tâm rõ rệt của Đảng, Nhà nước trong việc đưa ngoại giao trở thành một mũi đột phá chiến lược, nhằm tăng cường vị thế quốc gia và tạo dư địa mới cho phát triển, như Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn khẳng định: "Ngoại giao đã bám sát đường lối đối ngoại của Đảng, Nhà nước, phát huy bản sắc, theo dõi sát diễn biến tình hình thế giới và khu vực, “biết mình, biết người”, “biết thời, biết thế”, linh hoạt, sáng tạo trong sách lược, xử lý các vấn đề, từ đó có các biện pháp triển khai phù hợp, tận dụng cơ hội và hóa giải thách thức để hoàn thành tốt các nhiệm vụ".

8 tháng qua, Việt Nam đã nâng cấp quan hệ với 13 quốc gia, đồng thời, ký kết hơn 300 thỏa thuận hợp tác song phương và đa phương, tăng gấp đôi so với cùng kỳ năm trước. Ngoại giao kinh tế đã thúc đẩy GDP tăng 7,52%, mức cao nhất trong 15 năm. Đây là một con số phản ánh chất lượng ngoại giao ngày càng thực chất, hướng đến những cam kết dài hạn và có tính khả thi cao.

Việt Nam cũng trở thành điểm gặp chiến lược trong hành lang hợp tác liên lục địa, nơi các cường quốc và đối tác trung bình cùng tìm kiếm sự ổn định, cơ hội và tiếng nói cân bằng trong một thế giới đang phân cực.

Trong kỷ nguyên mới, ngoại giao Việt Nam tiếp tục phát huy vai trò đi trước, mở đường, giải quyết đúng đắn mối quan hệ giữa dân tộc và quốc tế, dân tộc và thời đại, tất vả vì mục tiêu lợi ích quốc gia, dân tộc, như lời Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh: "Phải giữ vững quan điểm độc lập, tự chủ, tự lực, tự cường trong hoạt động đối ngoại. Lợi ích của quốc gia, dân tộc là trên hết. Chúng ta không phụ thuộc vào ai, không bị lôi kéo vào những xu hướng quốc tế khác. Truyền thống của Việt Nam là nhiều bạn thì tốt, giàu vì bạn, tăng thêm nhiều bạn để tăng thêm sức mạnh, không kể nước lớn nước nhỏ, xa gần".

80 năm qua, các bài học ngoại giao về kiên định về nguyên tắc nhưng linh hoạt về sách lược theo phương châm “dĩ bất biến ứng vạn biến”, “hòa hiếu”, không ngừng được Việt Nam phát huy, vận dụng sáng tạo trong thời đại mới.