Trong căn phòng nhỏ bé xếp đầy khung thêu ở xưởng của nghệ nhân Hoàng Thị Khương, ở làng Quất Động, xã Thường Phúc, (Hà Nội) có khoảng 6,7 người phụ nữ đang cần mẫn đưa từng mũi kim lên xuống tạo hoạ tiết. Có người phải để một chiếc ghế bên cạnh gác tay cho đỡ mỏi. Có người thêu được vài mũi phải nằm nghỉ. Người thành thạo ngồi lặng lẽ một góc hoàn chỉnh sản phẩm của mình. Người đang học mũi thêu cơ bản cố gắng nhớ từng lời chỉ dạy. Họ đều là những người khuyết tật vận động hoặc khuyết tật trí tuệ. Nghệ nhân Hoàng Thị Khương đã mở nhiều lớp truyền dạy nghề miễn phí cho người khuyết tật, những người yêu thích thêu, bạn trẻ từ nhiều tỉnh thành, như: Quảng Ninh, Nghệ An, Hà Tĩnh đến học.

Nghệ nhân Hoàng Thị Khương mở lớp học miễn phí cho người khuyết tật

Còn chị Vũ Lan Anh, một người khuyết tật trí tuệ, lúc đầu rất khó khăn học thêu nhưng giờ đã thành thạo nghề, làm ra nhiều sản phẩm đẹp tăng thu nhập cho gia đình. "Trong thời gian qua tôi học việc cô, tôi rất vui. Mới đầu tôi thêu cũng rất khó và bây giờ tôi cũng hoàn thành được một bức cho cô và được cô trả tiền. Thấy rất vui!" - chị Lan Anh nói.

Những người phụ nữ khuyết tật trên đều là học trò của Nghệ nhân Ưu tú Hoàng Thị Khương và giờ là những người đồng hành cùng bà phát triển xưởng thêu. Từng là một người nhút nhát, e sợ, tự ti do đôi chân không lành lặn, nhưng khi bước ra thế giới bên ngoài, cuộc sống của bà đã thay đổi. Vì vậy, bà muốn giúp những người đồng cảnh thắp lên niềm tin vào tương lai của người khuyết tật.

Nghệ nhân Ưu tú Hoàng Thị Khương cho biết: “Vì tôi là người khuyết tật, ngày trước, gặp ai tôi cũng rất ngại. Nên tôi muốn nói với các bạn, tôi mà mạnh dạn thì cuộc đời tôi cũng sang trang. Từ năm 2012, tôi mới đi giao lưu đã mở ra cho tôi những con đường, để nhìn nhận và biết cách giao tiếp nhiều hơn”.

Bức tranh Bác Hồ được thêu bằng chỉ tơ tằm

Nghệ nhân Ưu tú Hoàng Thị Khương sinh ra và lớn lên ở Quất Động (xã Thượng Phúc), một trong những làng thêu nổi tiếng của Hà Nội. Khi được mấy tháng tuổi, sau một cơn sốt cao không được cứu chữa kịp thời, bà đã bị hỏng một bên chân. Tuổi thơ của bà là những tháng ngày lặng lẽ nhìn bạn bè chạy nhảy, tủi thân bởi những lời trêu chọc thiếu khuyết cơ thể. Lúc đó, bà chỉ có niềm vui bên khung thêu và những lời chỉ dạy của mẹ về kỹ thuật từ cơ bản đến nâng cao.

Do đôi chân đi lại khó khăn, trong hàng chục năm qua, nghệ nhân Hoàng Thị Khương chỉ du lịch qua sách, báo, truyền hình. Những cảnh đẹp nhìn thấy đã được bà dùng kim chỉ để ghi lại một cách sáng tạo trong những bức tranh thêu mang tính nghệ thuật. Thiếu hụt ở đôi chân được bù đắp bởi đôi tay khéo léo tạo ra thế giới lung linh, rực rỡ sắc màu từ những sợi chỉ.

Nghệ nhân Hoàng Thị Khương tâm sự: “Mình đã sinh ra có gia đình làm nghề mấy đời, cũng là muốn giới thiệu với các bạn những sản phẩm của quê hương, sản phẩm của gia đình tôi. Vì mình đã là một người con của quê hương thì mình cũng phải giữ lại những nét đẹp của quê hương và giữ lại nét đẹp của gia đình, nét đẹp của truyền thống”.

Xưởng thêu của Nghệ nhân Ưu tú Hoàng Thị Khương hiện tạo công ăn, việc làm cho khoảng 15 người khuyết tật

Năm 2012, nghệ nhân Hoàng Thị Khương mang tranh sang Hàn Quốc dự thi và thấy người khuyết tật nước bạn rất tự tin, hoà nhập. Trở về, bà quyết định thành lập công ty và xưởng thêu để giúp người khuyết tật cải thiện cuộc sống và được xã hội công nhận. Công ty của bà hiện có khoảng 15 người.

Anh Trần Văn Tưởng, một thành viên của xưởng thêu, cho biết: “Mình rất nể cô. Đây là nghề truyền thống mà cô đang là người giữ gìn. Điều này rất đáng quý, đặc biệt cô lại là một người khuyết tật. Cô dạy cho những người kém may mắn. Khi thể trạng của mọi người không được tốt, công việc như này rất phù hợp. Thật sự nếu mà không có nghề này thì chắc có khi những người khuyết tật bọn mình cũng rất khó khăn. Và hai nữa là cuộc sống sẽ rất buồn. Có nghề này, bọn mình vừa vui, vừa tự lo cho cuộc sống, cho bản thân.”

Nghệ nhân Hoàng Thị Khương được nhận nhiều giải thưởng trong và ngoài nước cho những sáng tác nghệ thuật và nỗ lực vì cộng đồng. Tranh của bà cũng tham dự nhiều triển lãm quốc tế, được người xem đánh giá cao. Nhưng phần thưởng quý nhất đối với bà chính là chứng kiến người khuyết tật không ngừng vươn lên hoà nhập cộng đồng. Họ đang cùng bà giữ gìn nghề thêu truyền thống, cùng giới thiệu với bạn bè gần xa về nét đẹp tâm hồn của người Quất Động.