Ân phẩm sách “Thần long kích thủy – Lịch sử thuyền chiến Việt Nam” dựng lại diện mạo oai hùng của thuyền chiến Việt qua các thời kì và hé mở những nét tiên tiến trong thiết kế thuyền bè của cha ông, vừa được Wings Books - Thương hiệu sách trẻ của Nhà xuất bản Kim Đồng cho ra mắt.

Một lần nữa, hai tác giả họa sĩ Kaovjets Ngujens (Nguyễn Cao Việt, từ Latvia) và Đông Nguyễn (Nguyễn Ngọc Phương Đông, từ Australia trở về), tiếp tục cho ra mắt bạn đọc một ấn phẩm nghiên cứu lịch sử bằng tranh đầy tâm huyết, tiếp sau những cuốn sách đầy ấn tượng trước đây như Lôi động tinh phi, Việt sử nhân vật….

Sách có nhiều tranh minh họa từ chi tiết đến toàn cảnh do Kaovjets Ngujens vẽ, song song cùng các ảnh chụp mô hình thuyền của Đông Nguyễn tại Bảo tàng Lịch sử Việt Nam, và các tranh/ảnh tư liệu quý giá có liên quan.

Với nguồn tư liệu phong phú, cách tiếp cận liên ngành lịch sử – kĩ thuật – văn hóa – quân sự, “Thần long kích thủy – Lịch sử thuyền chiến Việt Nam” không chỉ dựng lại diện mạo oai hùng của thủy binh Việt qua các thời kì mà còn hé mở những nét tinh xảo trong thiết kế và tư duy chiến lược của cha ông. Tác giả Đông Nguyễn trả lời phỏng vấn VOV5 về cuốn sách này.

Đông Nguyễn: Trong quá trình chúng tôi nghiên cứu các văn vật của người Việt, về cách thức người Việt đã sinh sống và chiến đấu, dựng nước và giữ nước trong suốt mấy ngàn năm qua, từ cách đây nhiều năm chúng tôi đã quan tâm tới vấn đề thuyền bè và đặc biệt là thuyền chiến. Bởi rất nhiều người quan tâm tới những trận thủy chiến lớn của người Việt, chẳng hạn như trận Bạch Đằng trước quân Nam Hán, hay là trận Bạch Đằng trước quân Nguyên Mông, hoặc là trận Rạch Gầm Xoài Mút trước quân Xiêm. Nhưng thực tế  rất ít người hiểu những loại thuyền bè hoặc dụng cụ thủy chiến sử dụng trong những trận chiến như vậy trông chúng ra làm sao, có công năng như thế nào.

Chẳng hạn có những dự án minh họa các trận đánh này, nhưng về phần thuyền bè thì không thể hiện được đúng tầm vóc, quy mô cũng như hình thái của thuyền Việt Nam lẫn thuyền đối phương. Có những cuốn sách của các nước phương Tây hoặc những sản phẩm văn hóa đại chúng của họ như trò chơi điện tử, có vẻ khá chuẩn thuyền chiến của người Trung Quốc, nhưng về phần thuyền bè của người Việt Nam đều sai lạc.

Bởi vậy điều đó đã thôi thúc chúng tôi phải tìm tòi để tìm ra được hình thái và những đặc trưng của thuyền chiến Việt Nam khi xưa.

Từ trái qua: nhà nghiên cứu Đỗ Thái Bình, họa sĩ Kaovjets Ngujens, nhà nghiên cứu Đông Nguyễn tại buổi ra mắt sách Thần long kích thủy tại TP Hồ Chí Minh.

Một chủ đề rất hấp dẫn.. Bởi nước ta đường bờ biển kéo dài dọc theo đất nước, và trong quá trình dựng và giữ nước, hẳn là không thể thiếu thủy quân. Nhưng trong thực tế đại chúng cũng chưa được biết đến nhiều. Nguồn tư liệu còn lại có nhiều không?

Đông Nguyễn: Trong quá trình đào xới nhiều năm qua, chúng tôi nhận thấy rằng về hàng hải, đi lại giao thông đường biển, đường sông của chúng ta và đặc biệt là về kỹ thuật đóng tàu của Việt Nam  có những điểm rất là sáng. Chẳng hạn như từ thời Đông Sơn, người Lạc Việt, người Trung Quốc ghi nhận rằng sử dụng đồng làm vỏ thuyền để chống lại  hà bám vào đục vỏ gỗ của thuyền. Chúng ta đã phát minh ra phương thức này từ rất sớm và sau đó thì đến tận thế kỷ 18-19 ở bên châu Âu, người phương Tây mới bắt đầu áp dụng lại những phương thức này.

Hoặc như mới đây chúng ta tìm được con thuyền cổ sông Dâu được tiến sĩ Nguyễn Việt xác nhận là có từ thời kỳ Đông Sơn, rất thú vị là có những đặc điểm về phương pháp đóng thuyền và ghép ván thuyền rất giống với người La Mã thời cổ đại. Chúng ta chưa biết được có sự liên hệ gì giữa hai nền văn hóa không, nhưng điều đó đã cho thấy là chúng ta đã có những kỹ thuật mà có thể đã phát triển độc lập, sánh ngang với một nền hàng hải lớn mạnh ở phương Tây khi đó.

Trong chiến tranh nha phiến lần thứ nhất, người Trung Quốc sau khi bại trận trước Hải quân Anh, Lâm Tắc Từ - người anh hùng chống quân Anh của Trung Hoa đã nhìn sang Việt Nam và ông ấy đã học tập bốn loại thuyền chiến của người Đại Nam (Việt Nam khi đó/pv). Ông đã đưa cho các quan chức địa phương để khuyến khích họ phải học theo hình dạng thuyền chiến của Việt Nam nhằm chống trả lại quân Anh xâm lược. Những minh chứng đó cho thấy rằng công nghệ đóng tàu của chúng ta, đặc biệt là thuyền chiến, đã có những điểm rất sáng trong suốt lịch sử. Hiện tại đối với công chúng đa phần là đều chưa nắm được điều đó.

Nhà nghiên cứu Đông Nguyễn, nhà nghiên cứu Đỗ Thái Bình và họa sĩ Kaovjets Ngujens

Trong quá trình chúng tôi thực hiện cuốn sách này, chúng tôi đã có sự hỗ trợ rất là lớn từ nhà nghiên cứu Đỗ Thái Bình, một học giả về thuyền bè, đặc biệt là thuyền cổ của Việt Nam. Ông đã hỗ trợ chúng tôi rất nhiều từ giải đáp những kỹ thuật thuyền bè, tạo điều kiện đưa chúng tôi đi cùng trong những chuyến điền dã từ Đồng Tháp để thăm chiến địa Vàm Nao xưa cho đến ra tận ngoài Bắc, đi Bắc Ninh để xem những di chỉ thuyền cổ, đặc biệt là thuyền cổ Sông Dâu mà chúng ta vừa mới phát hiện ra được.

Và các tác giả đã tiếp cận bạn đọc trong cuốn sách này theo hướng như thế nào?

Đông Nguyễn: Trong suốt 2 năm được đi theo nhà nghiên cứu Đỗ Thái Bình, những hiểu biết của chúng tôi về thuyền bè đã được mở mang ra rất nhiều. Chúng tôi đã áp dụng những hiểu biết đó để tìm cách lý giải lại những ghi chép trong lịch sử về thuyền bè của Việt Nam cả trong và ngoài nước để có thể nhặt ra được những chi tiết rất đắt giá về mặt kỹ thuật. Sau đó chúng tôi cố gắng thể hiện lại những chi tiết đó trên mô hình 3D do chúng tôi tự dựng.

Từ những mô hình 3D, chúng tôi lại biến thành những bản vẽ minh họa có da thịt hơn, tức là thêm cảnh trí, thêm hình các thủy thủ, chiến binh thuỷ chiến và những cảnh chiến đấu ở trên sông nước, để từ đó giúp độc giả có thể nắm bắt được những yếu tố về chiến thuyền cũng như những vấn đề trong thủy chiến một cách thật sự sinh động.

Nên với cuốn sách này chúng tôi vẫn áp dụng như với những cuốn sách trước: Tôi là người chấp bút, dựng lên một số những bản vẽ kỹ thuật, sau đó sẽ truyền tải cho họa sĩ Kaovjets Ngujens để anh Cao Việt có thể đắp da thịt cho những bản vẽ kỹ thuật đó và biến chúng thành những bức minh họa sống động. Trong quá trình làm việc chúng tôi cũng tham vấn những chuyên gia hàng đầu ví dụ như là nhà nghiên cứu Đỗ Thái Bình và Phó Giáo sư Trần Trọng Dương. Chính hai người cũng đã hiệu đính cuốn sách này cho chúng tôi, giúp cuốn sách có thể đạt được chất lượng cao nhất có thể.

Một cuốn sách không chỉ hấp dẫn về hình thức bằng những bản vẽ đẹp, mà còn được khẳng định bằng các yếu tố khoa học. Là tác giả, anh muốn gửi gắm gì tới bạn đọc?

Với cuốn sách này chúng tôi mong muốn rằng độc giả sẽ thêm hình dung được một trong những khía cạnh liên quan chặt chẽ đối với quá trình dựng nước và dựng nước của người Việt: đó chính là sông ngòi và biển đảo. Trong thời đại ngày nay khi đang nỗ lực hướng ra biển, chúng ta nỗ lực khai thác biển một cách có trách nhiệm và đồng thời phải bảo vệ chủ quyền biển đảo.

Chúng tôi mong rằng độc giả thông qua cuốn sách này sẽ có thêm tình yêu đối với biển, với văn hóa biển, với những thuyền bè mang đậm tính Việt Nam của cha ông. Và biết đâu sẽ có những sản phẩm văn hóa đại chúng như phim hay truyện tranh hay trò chơi điện tử. Chúng ta sẽ có thể nỗ lực khai thác những đề tài này để tạo ra được những thương hiệu quốc gia, chẳng hạn như người Hàn Quốc đã làm với thuyền chiến con rùa của họ với một loạt những bộ phim về thủy chiến, hay đối với người Trung Quốc thì họ đã biến những con tàu của Đô đốc Trịnh Hòa thành một thương hiệu quốc gia của họ. Và từ đó chúng ta có thể phát triển hơn nữa mảng công nghiệp văn hóa và phát dương sức mạnh mềm của văn hóa Việt Nam. Đó là những mong ước của chúng tôi trong quá trình làm cuốn sách này.

Xin cảm ơn hai tác giả với cuốn sách tâm huyết này, và xin trân trọng giới thiệu Thần long kích thủy tới bạn đọc