Hơn 30 năm trước, khi Việt Nam bước vào những năm đầu của công cuộc Đổi mới, nhiếp ảnh gia trẻ người Anh Andy Solomon đã đặt chân đến Hà Nội và nhiều vùng đất dọc hình chữ S. Ông mang theo chiếc máy ảnh và khát vọng ghi lại những khoảnh khắc chân thật của đời sống người Việt lúc bấy giờ. Ba thập kỷ sau, Andy Solomon quay trở lại, mang theo chính những bức ảnh cũ để trao lại cho những con người từng xuất hiện trong ống kính năm xưa và tiếp tục chụp họ. Dự án “Tiếp nối Việt Nam” của ông nằm trong khuôn Liên hoan Nhiếp ảnh quốc tế Photo Hanoi ’25 diễn ra vào tháng 11 tại Hà Nội là một hành trình cảm xúc về ký ức, thời gian và những kết nối giữa con người với con người. Sau đây là cuộc trò chuyện của phóng viên VOV5 với nhiếp ảnh gia Andy Solomon.

Nhiếp ảnh gia người Anh Andy Solomon tại khai mạc Triển lãm "Tiếp nối Việt Nam"

Pv: Thưa ông, khi trở lại Việt Nam sau hơn 30 năm và gặp lại những nhân vật từng xuất hiện trong ống kính thời trẻ, điều gì khiến ông xúc động nhất về mối liên hệ giữa nhiếp ảnh, thời gian và số phận con người?

Nhiếp ảnh gia Andy Solomon: Dự án của tôi mang tên “Tiếp nối Việt Nam”, với mục tiêu quay trở lại và tìm gặp những người mà tôi từng chụp lần đầu vào các năm 1992 và 1993. Đây là một hành trình rất xúc động, khi tôi nhìn lại dấu chân của chính mình từ thời còn rất trẻ – cách đây hơn 30 năm. Tôi may mắn và vinh dự khi được đến Việt Nam đúng thời điểm đất nước vừa mở cửa, trước khi có thay đổi mạnh mẽ của công cuộc Đổi mới diễn ra. Những con người tôi chụp vào năm 1992 – 1993 đã để lại trong tôi những ấn tượng sâu sắc, và tôi luôn tự hỏi cuộc đời của họ đã đổi thay ra sao trong ba thập kỷ qua. Điều thôi thúc tôi quay lại chính là bản chất của nhiếp ảnh: đó là sự kết nối giữa con người với con người. Ba mươi năm trước, tôi mang đi những bức ảnh. Hôm nay, tôi muốn quay trở lại để trao lại chúng, tìm lại những nhân vật năm xưa, tặng họ bức chân dung được chụp khi họ còn trẻ, đồng thời chụp lại họ ở thời điểm hiện tại, hoặc chụp con cháu và những người thân của họ.

Các bức ảnh trưng bày tại triển lãm "Tiếp nối Việt Nam"

Pv: Dự án “Tiếp nối Việt Nam” kéo dài hơn ba thập kỷ, trải qua đổi thay và phát triển của Việt Nam và cả hành trình đời sống riêng của ông. Với kinh nghiệm tiếp cận nhân vật trong một khoảng thời gian dài như vậy, theo ông, đâu là điểm mấu chốt để một nhiếp ảnh gia có thể duy trì sự gắn kết, sự tin cậy và tính chân thực trong một dự án tư liệu dài hơi như thế?

Nhiếp ảnh gia Andy Solomon: Trong triển lãm lần này, tôi trưng bày 21 bức chân dung mới của những người tôi đã tìm gặp lại sau hơn 30 năm, ở nhiều vùng miền khác nhau của Việt Nam. Bên cạnh đó là khoảng 30 bức ảnh tư liệu từ các chuyến đi của tôi năm 1992 – 1993, đại diện cho những nhân vật mà tôi vẫn đang tiếp tục tìm kiếm. Đây cũng là lý do tôi gọi dự án là “Tiếp nối Việt Nam – bởi cuộc sống vẫn tiếp diễn, và hành trình này sẽ còn kéo dài.

Khi đến Việt Nam năm 1992, tôi biết rất ít về đất nước này. Nhưng tôi tìm thấy một nền văn hóa giàu chiều sâu, lịch sử phong phú, đậm đà bản sắc dân tộc, cảnh quan tuyệt đẹp và hơn hết là sự ấm áp vô bờ bến của con người Việt Nam, đặc biệt là người Hà Nội. Họ mở cửa đón tôi, chăm sóc tôi và cho tôi quãng thời gian tuyệt vời. Sau đó, tôi gặp một người phụ nữ Hà Nội, rồi cưới cô ấy. Chúng tôi đã bên nhau 32 năm. Hà Nội và Việt Nam vì thế đã gắn bó với tôi suốt nửa đời người và những ký ức ấy sẽ không bao giờ phai nhạt.

Triển lãm thu hút đông đảo khách tham quan, đặc biệt là các bạn trẻ

PV: Trong bối cảnh thế giới hiện đại có nhiều đổi thay, ông đánh giá vai trò của nhiếp ảnh tư liệu trong việc hàn gắn con người và tạo ra không gian gặp gỡ chân thành như thế nào?

Nhiếp ảnh gia Andy Solomon: Hà Nội hôm nay đã thay đổi rất nhiều: nhà cao tầng, xe cộ, sự ồn ã của đô thị hiện đại… nhưng bên dưới tất cả là những con người Hà Nội vẫn giữ nguyên sự thân thiện, ấm áp, hiếu khách và giàu tình nghĩa. Đó mới là điều khiến tôi mỉm cười và hạnh phúc. Bởi triển lãm lần này không chỉ là câu chuyện về nhiếp ảnh ở Hà Nội, mà còn là hành trình gặp lại những người mà tôi từng chụp cách đây hơn 30 năm – một trải nghiệm xúc động mà tôi không thể chuẩn bị trước. Trong nhiều trường hợp, những người tôi tìm lại không còn ảnh thời trẻ hay hình ảnh về cuộc sống cũ – họ chỉ còn ký ức. Vì vậy, khi tôi mang ảnh chụp từ 1992 – 1993 đến trao lại, họ đã khóc. Tôi cũng khóc. Chúng tôi ôm nhau và cùng trải qua một kết nối cảm xúc rất sâu sắc. Hơn 30 năm đã trôi qua, nhưng khoảng cách giữa chúng tôi dường như chưa từng tồn tại. Đối với tôi, đó là cách để đền đáp lại những con người đã để tôi bước vào cuộc sống của họ. Tôi vẫn luôn nói rằng máy ảnh chính là tấm hộ chiếu của mình – nếu ai đó cho phép tôi bước vào thế giới của họ, tôi chỉ có thể biết ơn và trân trọng. Kết nối giữa con người với con người là điều vô cùng quan trọng. Thế giới hiện nay có quá nhiều phức tạp và vấn đề. Nhưng nếu chúng ta có thể gặp nhau, ngồi cạnh nhau, cùng cười hoặc cùng khóc, thế giới sẽ trở nên nhỏ bé và con người sẽ gần nhau hơn rất nhiều.

Andy Solomon nhấn mạnh kết nối giữa con người và con người thông qua nhiếp ảnh

Pv: Xin cảm ơn ông về cuộc trao đổi này.