Luật Chuyển đổi số dự kiến sẽ được thông qua tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV. Luật không chỉ quy định rõ trách nhiệm của cơ quan, tổ chức trong xây dựng hạ tầng số, dữ liệu số, mà còn đề cao quyền lợi, nghĩa vụ và sự tham gia của người dân trong không gian số. Đây là bước đi thể hiện quyết tâm của Việt Nam trong việc kiến tạo một môi trường số vì con người, vì phát triển bền vững.

Ảnh minh họa: chinhphu.vn

Luật chuyển đổi số tạo nền tảng thể chế cho phát triển Chính phủ số, kinh tế số, xã hội số và văn hóa số, nhấn mạnh yêu cầu bảo đảm an toàn dữ liệu, xác định rõ trách nhiệm của Nhà nước, doanh nghiệp và công dân trong tiến trình chuyển đổi số.

Mục tiêu lấy người dân làm trung tâm

Dự thảo Luật chuyển đổi số gồm 8 chương, 51 điều, đảm bảo thể chế hóa đầy đủ các chủ trương, đường lối của Đảng, đặc biệt là Nghị quyết số 57 của Bộ chính trị giải quyết các vấn đề thực tiễn mà chuyển đổi số Việt Nam đang gặp phải. Bộ trưởng Bộ Khoa học Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng khẳng định: “Mục đích ban hành luật nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật để thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện, hướng đến hình thành quốc gia số. Điều chỉnh mối quan hệ giữa các chủ thể tham gia các hoạt động trên môi trường số, tăng cường hợp tác quốc tế và hội nhập. Về quan điểm xây dựng dự thảo luật, thể chế hóa các chủ trương của Đảng Nhà nước về chuyển đổi số quốc gia số, thống nhất với hệ thống pháp luật hiện hành phù hợp với các điều ước quốc tế.”

Luật Chuyển đổi số không chỉ tạo hành lang pháp lý cho phát triển, mà còn đặt nền móng cho một xã hội số an toàn, nhân văn và hướng tới người dân. Điều này thể hiện ở nhiều nội dung cụ thể.

Trước hết, mọi hoạt động chuyển đổi số đều hướng tới phục vụ người dân tốt hơn, từ thủ tục hành chính, dịch vụ công, đến y tế, giáo dục, an sinh xã hội. Luật quy định rõ trách nhiệm của các cơ quan nhà nước trong việc đơn giản hóa quy trình, minh bạch thông tin, bảo đảm quyền tiếp cận bình đẳng cho mọi người dân, không phân biệt vùng miền, điều kiện kinh tế hay trình độ công nghệ. Bên cạnh đó, Luật đặc biệt coi trọng bảo vệ dữ liệu cá nhân và an toàn thông tin trên không gian mạng, nhằm xây dựng niềm tin số, yếu tố then chốt để người dân yên tâm tham gia và thụ hưởng lợi ích của chuyển đổi số.

Đồng thời, Luật khuyến khích nâng cao kỹ năng số, phổ cập tri thức số trong cộng đồng, giúp người dân có đủ năng lực sử dụng công nghệ, tránh bị bỏ lại phía sau trong quá trình phát triển. Về điều này, đại biểu Quốc hội Nguyễn Quang Huân, đoàn thành phố Hồ Chí Minh, nhận định: “Thực tế đang rất cần luật. Chúng ta thực hiện từng bước một chương trình kinh tế số, chính phủ số, xã hội số thì phải có luật. Luật chuyển đổi số này có tính đặc thù rất cao, đồng thời cũng liên kết với một số luật đã ban hành trước đây, như: luật về an ninh mạng, luật về giao dịch điện tử…Luật chuyển đổi số tập trung xây dựng chính phủ số, xã hội số, tất cả các giao thức bằng số, tiết kiệm được chi phí giao dịch, đảm bảo minh bạch hóa thông tin. Hiện nay, việc áp dụng trình độ “bình dân học vụ số” chưa đồng đều nên khi có luật thì quá trình thực thi được phân định rõ, người dân hiểu thấu đáo hơn.”

Tất cả những nội dung này cho thấy chuyển đổi số không chỉ là câu chuyện của công nghệ, mà là câu chuyện của con người, nơi người dân vừa là chủ thể, vừa là người thụ hưởng thành quả của quá trình đổi mới.

Bảo đảm an toàn dữ liệu, phát triển văn hóa số - nền tảng tinh thần của chuyển đổi số

Dự thảo Luật chuyển đổi số không chỉ tập trung vào hạ tầng hay công nghệ, mà còn hướng tới chuyển đổi mô hình tư duy, phương thức sản xuất và đời sống văn hóa-xã hội. Đặc biệt, việc dành riêng Điều 33 quy định về phát triển văn hóa số là một bước tiến lớn, thể hiện tinh thần của Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng về coi văn hóa là nền tảng tinh thần, là hệ điều tiết phát triển bền vững.

Cùng với đó, luật tăng cường giáo dục kỹ năng số, đưa nội dung này vào trường học, ban hành chuẩn năng lực số quốc gia. Theo đại biểu Nguyễn Quang Huân, đoàn thành phố Hồ Chí Minh, việc đưa “giáo dục văn hóa số” vào chương trình đào tạo nhân lực số, nhằm hình thành công dân số có văn hóa, trách nhiệm và đạo đức trong không gian mạng. Bởi chỉ khi con người được nuôi dưỡng bằng văn hóa số, Việt Nam mới thực sự làm chủ công nghệ và làm chủ tương lai: “Một trong những trụ cột để phát triển xã hội số thì phải có con người, hạ tầng con người, đảm bảo hạ tầng số ấy phải được duy trì, hoạt động ổn định và con người có cơ hội được thể hiện tài năng, được tham gia vào quá trình chuyển đổi số một cách sâu rộng.”

Luật Chuyển đổi số không chỉ tạo nền tảng pháp lý cho tiến trình chuyển đổi số quốc gia, mà còn khẳng định tầm nhìn của Việt Nam trong xây dựng một xã hội số an toàn, nhân văn, vì con người. Đây chính là bước đi cần thiết để đưa công nghệ phục vụ phát triển, để chuyển đổi số thật sự trở thành động lực mới trên con đường hiện đại hóa đất nước.