(VOV5) - Năm 2015, hát Soọng Cô của người Sán Dìu ở huyện Đồng Hỷ (trước đây) được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Trên mảnh đất trung du Thái Nguyên, văn hóa các dân tộc vẫn được gìn giữ như dòng chảy bền bỉ suốt bao đời. Trong nhịp sống hiện đại, giữa những đổi thay của quê hương, những câu hát, điệu múa, tiếng nhạc cụ dân gian vẫn vang lên, như sợi dây kết nối quá khứ và hiện tại. Tại đây, mô hình các câu lạc bộ văn hóa, văn nghệ dân gian đã và đang trở thành cầu nối bền vững, giúp cộng đồng các dân tộc không chỉ gìn giữ mà còn lan tỏa những giá trị văn hóa truyền thống quý báu.
Nghe âm thanh tại đây:
Tại xã Đồng Hỷ, hằng tuần, các thành viên câu lạc bộ Soọng Cô Tam Thái lại tập hợp tại Nhà văn hóa để tập luyện hát Soọng Cô, điệu hát truyền thống của dân tộc Sán Dìu ở địa phương. Trong bộ trang phục truyền thống rực rỡ, những người phụ nữ, người đàn ông trung niên ngồi quây quần bên nhau, đối đáp từng câu hát.
Bà Âu Thị Phàm và bà Đỗ Thị Tuyết, thành viên câu lạc bộ Soọng Cô Tam Thái, chia sẻ: "Chúng tôi duy trì hát Soọng Cô này từ lâu rồi. Vui nhất là đến tuổi này vẫn đi sinh hoạt, hát với nhau, đối nhau. "Văn hóa của dân tộc Sán Dìu đã in sâu trong tâm trí, nên tôi rất yêu những điệu Soọng Cô của dân tộc mình. Mỗi lần được cất tiếng hát, tôi thấy lòng mình nhẹ nhõm, vui lắm.
 Câu lạc bộ Soọng Cô Tam Thái tại xã Đồng Hỷ. Ảnh: Thái Nguyên TV |
Năm 2015, hát Soọng Cô của người Sán Dìu ở huyện Đồng Hỷ (trước đây) được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Từ đó, phong trào sinh hoạt câu lạc bộ càng sôi nổi, lan tỏa. Ông Diệp Minh Tài, Chủ nhiệm câu lạc bộ Soọng Cô Tam Thái, cũng là nghệ nhân ưu tú, suốt nhiều năm qua vẫn miệt mài dịch lại các trang sách cổ, ghi chép và truyền dạy cho lớp trẻ từng câu hát, từng làn điệu.
Ông Diệp Minh Tài cho biết:'Câu lạc bộ này thành lập đầu tiên của huyện Đồng Hỷ. Lúc đầu chỉ trong làng, trong xã, rồi dần dần các câu lạc bộ khác đến học hỏi, tạo thành một phong trào chung, kết nối giữa xã này với xã khác, thậm chí tỉnh này với tỉnh kia.
 Nghệ nhân ưu tú Diệp Minh Tài, Chủ nhiệm câu lạc bộ Soọng Cô Tam Thái.
Ảnh: Thái Nguyên TV |
Mỗi thành viên của câu lạc bộ Soọng Cô là sợi dây gắn kết cùng bà con và chính quyền nơi đây nỗ lực khôi phục lại những hoạt động văn hóa cộng đồng, những nét văn hóa truyền thống vốn đã bị mai một của đồng bào Sán Dìu.
Ông Lê Văn Tiến, thành viên câu lạc bộ, nói: "Hiện nay, CLB Soọng Cô vẫn tiếp tục duy trì nét văn hóa của dân tộc Sán Dìu, như: trang phục, tiếng hát Soọng Cô ở mọi nơi, mọi lúc, kể cả đi làm ngoài đồng cũng hát Soọng Cô, khi có khách đến chơi nhà cũng hát Soọng Cô… CLB Soọng Cô đã giúp phát huy được bản sắc văn hóa của dân tộc Sán Dìu."
Không chỉ có người Sán Dìu, đồng bào Sán Chay ở xã Vô Tranh cũng đang nỗ lực gìn giữ điệu nhảy Tắc Xình, loại hình diễn xướng đã được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia.
 Nhảy Tắc Xình là niềm tự hào của người Sán Chay và luôn được các thế hệ nâng niu, gìn giữ. Ảnh: Thái Nguyên TV |
Nhảy Tắc Xình là niềm tự hào của người Sán Chay và luôn được các thế hệ nâng niu, gìn giữ. Chị Trần Thị Bắc, thành viên câu lạc bộ Tắc Xình xã Vô Tranh, chia sẻ: "Tôi rất tự hào vì mình là người con của dân tộc Sán Chay. Tôi luôn có tâm niệm là phải duy trì, bảo tồn để điệu nhảy Tắc Xình của chúng tôi không bị mai một. Đây là văn hóa phi vật thể nên chúng tôi phải trao truyền cho nhau, học từ các thế hệ đi trước để giữ đến nay."
Hiện, câu lạc bộ có hơn 20 thành viên thường xuyên tập luyện, sinh hoạt, đi biểu diễn, giao lưu. Sự mộc mạc, nhiệt huyết trong việc gìn giữ bản sắc cùng sự quan tâm, tạo điều kiện của chính quyền địa phương đã giúp điệu nhảy Tắc Xình ở Vô Tranh trở thành điểm sáng trong phong trào bảo tồn văn hóa dân gian của tỉnh.
 Chị Trần Thị Bắc, thành viên câu lạc bộ Tắc Xình xã Vô Tranh. Ảnh: Thái Nguyên TV |
Cũng trong nỗ lực gìn giữ văn hóa truyền thống, đồng bào dân tộc Tày tại Làng sinh thái Thái Hải đang ngày ngày sống trong không gian văn hóa nguyên bản, nơi những điệu hát Then, tiếng đàn tính vẫn vang lên giữa núi rừng. Ở Thái Hải, những nghệ nhân, phụ nữ người Tày vẫn cất lên tiếng Then mượt mà trong những dịp lễ, Tết, hay đơn giản là lúc đón khách đến thăm bản. Bởi vậy, không gian văn hóa Thái Hải không chỉ là nơi lưu giữ những ngôi nhà sàn cổ, phong tục truyền thống của người Tày mà còn là “lớp học không bảng đen”, nơi thế hệ trẻ được học cách gảy đàn tính, hát Then, mặc trang phục dân tộc thông qua các Câu lạc bộ văn nghệ của địa phương.
 Những nghệ nhân, phụ nữ người Tày cất lên tiếng hát Then mượt mà.
Ảnh: Thái Nguyên TV |
Chị Lê Thị Hằng, dân tộc Tày ở Làng sinh thái Thái Hải, chia sẻ: "Ở đây, bà con trao truyền cho thế hệ đi sau để các thế hệ được tiếp nối, văn hóa truyền thống của dân tộc không được mai một đi. Như tôi cũng đã được các ông, bà truyền lại cho và mình cũng có trách nhiệm truyền lại cho con cháu."
Theo thống kê, tỉnh Thái Nguyên hiện có hàng trăm di sản văn hóa phi vật thể, thể hiện sự phong phú, đa dạng của đời sống văn hóa các dân tộc. Với mỗi di sản, địa phương đều thành lập các câu lạc bộ như Soọng Cô, Tắc Xình, Soóng Cọ, hát Then… để bảo tồn, truyền dạy, tạo không gian sinh hoạt văn hóa cộng đồng và đáp ứng nhu cầu tinh thần của người dân.
Từ những câu lạc bộ nhỏ nơi bản làng đến những không gian văn hóa sống động, tiếng hát, điệu múa, tiếng đàn tính, nhịp trống và lời Soọng Cô vẫn vang lên rộn ràng. Đó không chỉ là âm thanh của bản làng mà còn là âm hưởng của niềm tự hào, là minh chứng cho sức sống bền bỉ của văn hóa các dân tộc trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên, nơi truyền thống không chỉ được bảo tồn mà còn đang được hồi sinh mỗi ngày trong cuộc sống hôm nay.