(VOV5) - Trong kho tàng văn hóa dân tộc Việt Nam, lễ hội của người Chăm là viên ngọc quý, góp phần làm nên bức tranh văn hoá nhiều màu sắc.
Trên dải đất miền Trung đầy nắng gió, có một cộng đồng đã góp phần làm nên sự đa dạng sắc màu văn hóa Việt Nam, đó là người Chăm. Nơi tháp Chàm cổ sừng sững, giữa tiếng trống Paranưng, kèn Saranai, những lễ hội truyền thống của người Chăm như Lễ Dương Gian Sát và Lễ hội Katê, không chỉ là sự kiện tín ngưỡng, mà còn là nơi hội tụ tinh hoa văn hóa, nơi con người gắn kết với thần linh, đất trời và với nhau.
Nghe âm thanh tại đây:
Trước tiên, hãy đến với lễ Dương Gian Sát, đây là một nghi lễ độc đáo và tồn tại từ lâu trong đời sống tâm linh của người Chăm. Dương Gian Sát thường được người Chăm tổ chức tại không gian tháp Chàm, lễ này mang ý nghĩa tẩy trần, thanh lọc, xua đi những điều xấu xa để cầu mong cuộc sống thanh bình, mùa màng tươi tốt.
Nhấn mạnh về tầm quan trọng của lễ Dương Gian Sát, ông Paseh Mắn, thành viên nhóm chức sắc của người Chăm, chia sẻ: "Lễ Dương Gian Sát tổ chức vào rằm tháng 4 hàng năm của người Chăm buộc phải làm. Lễ này cúng gà, cúng dê dâng lên ngài, cầu thần linh phù hộ cho mưa thuận, gió hòa, phù hộ cho bà con có nước, có no làm nông nghiệp, trúng mùa bội thu.”
 Đoàn kiệu rước y trang Pô Klong Garai trong Lễ hội Katê của người Chăm. Ảnh: Đoàn Sĩ/VOV |
Trong không gian lễ hội, người Chăm thực hiện nghi thức dâng lễ vật, múa hát và cầu nguyện. Những động tác múa chậm rãi, uyển chuyển cùng tiếng nhạc cụ truyền thống tạo nên một bức tranh vừa linh thiêng, vừa gần gũi.
Nếu Dương Gian Sát là lễ mang tính thanh lọc, thì Lễ hội Katê lại là ngày hội lớn nhất, mang đậm dấu ấn văn hóa Chăm. Thường diễn ra vào đầu tháng 7 theo lịch Chăm, khoảng tháng 9, tháng 10 dương lịch hàng năm, Katê là dịp tưởng nhớ các vị thần, các vị vua và tri ân tổ tiên.
Trong những ngày lễ hội Katê, các tháp Chăm như Pô Klong Garai, Pô Rômê… rực rỡ sắc màu. Từng đoàn người mặc trang phục truyền thống, phụ nữ trong bộ váy áo rực rỡ, nam giới trong khăn xếp trắng trang nghiêm, tất cả hòa quyện trong dòng người hành lễ. Về tầm quan trọng của Lễ Katê của người Chăm, thầy cả Bóng Tứ nói: "Lễ này lớn lắm, mỗi năm chỉ có dịp này thôi. Lễ này đồng bào Chăm không bỏ được bởi đây là lễ từ xưa đến nay rồi. Lễ hội này có có 5 ông. Ông thầy Bống được quyền đóng vai múa chính, còn thầy giỗ, 2 ông thày đánh trống, ông thày kèn Saranai ."
 Các gia đình tổ chức bày lễ quanh tháp Pô Klong Garai, thành kính tạ ơn trời đất, thần linh, các bậc tiền nhân. Ảnh: Đoàn Sĩ/VOV |
Các lễ vật chính trong lễ hội Katê tại đền tháp sẽ bao gồm: 1 con dê, 3 con gà để làm lễ tẩy uế trong tháp, 5 mâm cơm với canh và thịt dê, 1 mâm cơm với muối vừng, thêm 3 ổ bánh gạo cùng hoa quả. Ngoài ra, người dân còn chuẩn bị thêm rượu, trứng, xôi chè, trầu cau... Đây là phần lễ vật mang lên cúng trên các tháp còn phía dưới chân tháp sẽ là hàng trăm mâm lễ khác nhau do những người dự lễ thành tâm chuẩn bị.
Ông Huỳnh Cơ, người Chăm tại Khánh Hòa, tự hào chia sẻ: “Đối với người Chăm mà không biết về Kate thì là 1 người Chăm không trọn vẹn. Lễ hội Kate là 1 nét đẹp văn hóa truyền thống và cần được quảng bá rộng rãi đề nhiều người hiểu, biết và cùng nhau chia sẻ.”
Sau phần lễ, phần hội được diễn ra ở tất cả các làng Chăm, với nhiều hoạt động văn nghệ, thể thao truyền thống mang đậm bản sắc dân tộc. Khi tiếng trống Paranưng, kèn Saranai tấu lên, cùng lúc các thiếu nữ Chăm duyên dáng trong trang phục truyền thống cất lên những làn điệu dân ca mộc mạc, cao vút làm say đắm lòng người.
Lần đầu tiên được trải nghiệm lễ hội Kate vào đúng dịp người Chăm tổ chức, chị Lê Kiều Thúy hào hứng chia sẻ: "Được tham dự lễ hội Katê, tôi thật sự ấn tượng. Không chỉ được chiêm ngưỡng kiến trúc tháp Chăm cổ kính, mà còn được hòa mình trong bầu không khí linh thiêng, đầy sắc màu. Đây là trải nghiệm khó quên."
Trong kho tàng văn hóa dân tộc Việt Nam, lễ hội của người Chăm là viên ngọc quý, góp phần làm nên bức tranh văn hoá nhiều màu sắc. Dương Gian Sát và lễ hội Katê không chỉ là niềm tự hào của người Chăm, mà còn là di sản chung của người Việt.